İstanbul
12 yaşındaki ikizlerinden birisi otizmli bulunan İstanbul Üniversitesi Çapa Tıp Fakültesi Çocuk ve Ergen Psikiyatrisi Ana Bilim Dalı Öğretim Üyesi Doç. Dr. Nusret Soylu, yaşadıkları zorba sürecin ardından, gelişimindeki farklılıkları gözlemlediği oğluna tanıyı da babası namına kendisi koydu.
Otizm denildiğinde hem bu bölgede etkin yanında doktor bununla beraber "damdan sakıt yanında baba" rolünün bulunduğunu dile getiren Doç. Dr. Soylu, bu rolleri arada yanında yönetmekte zorlandığı zamanların olabildiğini, bu bölgede etkin yanında bilirkişi olsa da ebeveynlerin otizmle dayalı yaşamış bulunduğu süreçten kendisinin de geçtiğini tabir etti.
Klinisyen ve bilirkişi rolünün, ebeveynlik rolüne katmış bulunduğu şeyler bulunduğu kabil ebeveynlik rolünün de bu klinisyen ve bilirkişi rolüne katmış bulunduğu şeylerin bulunduğunu tamlayan Soylu, laflarına şöyleki bitmeme etti:
"Bir ata namına proses içre bizim düşüncesince en ehemmiyetli nesne şu, o maşeri ilişkileri, ayrımlı bedel alanlarını budamamak... Normal hareket yayınlayan kardeşleri boşlama etmemek kıymetli. Ali'nin ikizi bulunan Elif büyüdüğünde bu süreci nite yorumlayacak bilemiyorum ancak şu anda Ali'nin kendisine, yabanlık gelişimine aşkın nesne kattığının, bazısı çelimli yönlerini Ali'ye verecekli bulunduğunun farkında. Ali'ye tığ de aşkın nesne borçluyuz. Hayatta en aşkın nesne öğreten insanları listeleyin deseniz, listenin başlangıcında Ali toprak alır. Ali benim mürşidimdir.
Burada en önemlisi şu, hayatınızın odağını kaçırmamanızı sağlıyor. Bana Ali'nin katmış bulunduğu şeyi yanında tane sistem ile açıklayın derseniz, konfor odaklı değil, bedel odaklı yaşam sürmeyi öğretti bana Ali. Çünkü hakeza yanında bata çıka yaşarken o değerlerle irtibatınızı koparmamanızı öğretiyor otizm. Şefkati, kabulü öğretiyor."
"Otizmde en ehemmiyetli öge er ayırt etmek"
Nusret Soylu, otizm ile dayalı en ehemmiyetli unsurlardan birinin er ayırt etmek, er tanılama bırakmak ve pedagojik dayanak noktası müdahalelerine er gelmek bulunduğunu söyledi.
Bu açıdan meydana getirilen icraat kararında otizm teşhisi koyma yaşlarının az buçuk şimdi er yaşlara akla yatkın çekilmeye başlandığını özetleyen Doç. Dr. Soylu, halen 3 yaşından sonradan geçmiş tanının konulduğu evlatların da görülebildiğini belirtti.
Burada en ehemmiyetli şeylerden birinin, ailenin çocuğun gelişimi ile dayalı ayırt etmiş bulunduğu aksamaları gözlemlediğinde behemehâl yanında bebek psikiyatristine başvurması ve bu açıdan yanında yorum yapılması bulunduğunu vurgulayan Soylu, "Çocuklar 1 yaşlarında manalı kelimeler çıkarmaya başlar, iki yaşlarında 2-3 kelimelik sistem kurmaya başlar. Bunlar yok ise behemehâl değerlendirilmesi gerekir. Adı ile seslenildiğinde 'bu bebek bakmıyor acep duymuyor mu' niteleyerek arada yanında aileler düşünebiliyor. Bu, aileler düşüncesince uyaran yanında belirti. Etkileşim kurmuyor, öbür çocuklarla baş başa dubara oynamıyor, cezaevi teması kurmuyor, familya sordurulmuş bulunduğu soruya makul cevap alamıyor. Gelişim ile dayalı arada yanında de evlatların takıntılı, tekrarlayıcı davranışları olabiliyor el çırpmak, angıç çırpmak, çevresinde hâllenmek gibi. Aileler bunları ayırt ettiklerinde behemehâl bebek psikiyatristine başvurmaları gerekiyor." dedi.
Doç. Dr. Soylu, aileler arada yanında birim familya hekimine gittiklerinde veya çocuğun rutin gelişimini izleme fail yanında bebek doktoruna sorduklarında, "Erkek çocuğudur geç konuşur" kabil bazısı cevaplar alınabildiğini ve bu durumun tanılama konmasını geciktirdiğini, ailelerin içerisine çocuğun gelişimiyle dayalı yanında aldanmaz düştüyse behemehâl yanında familya hekimi yahut yanında bebek doktoru değil yanında bebek psikiyatristinin bu hali değerlendirmesinin aşkın ehemmiyetli olduğuna dikkati çekti.
"Otizme haremlik fail mesail düşüncesince çıkar yol gitmek yerinde kalıyoruz"
İletişim zorlukları, tekrarlayıcı tavırlar kabil otizmin atom çekirdeği belirtilerini otama fail daha rastgele yanında çıkar yol tedavisinin bulunmadığını aktaran Soylu, "Çocuk psikiyatristi namına biz de otizmi otama geçirmek düşüncesince rastgele yanında çıkar yol vermiyoruz ancak otizme haremlik fail bazısı problemler oluyor. mesela nazarıitibar dağınıklığı, baş döndürücü hareketlilik, hınç ve sinirlilik, dokunca donör davranışlar, hab sorunları, depresyon, obsesyon gibi. Otizme yoğunlaştırılmış haremlik fail problemler olabiliyor, bunlar düşüncesince otizmli evlatların çıkar yol kullanımı gerekebiliyor. Oldukça avantaj gören dallar da oluyor. 'Biz bebek psikiyatristine gidersek acep ilaca mı başlanır?' niteleyerek duraksama fail aileler olur ancak tığ otizmi otama geçirmek düşüncesince değil, otizme haremlik fail ayrımlı maslahat ve mesail düşüncesince arada yanında çıkar yol gitmek yerinde kalıyoruz." niteleyerek konuştu.
Otizmin endamsız yanında koşun değil, derinliğine yanında maraton bulunduğunu dile getiren Doç. Dr. Soylu, laflarına şöyleki bitmeme etti:
"Aileler arada yanında şöyleki düşünebiliyor, 'Biz 3 ay, 6, 1 sene içre bu sorunu halledeceğiz'. Maalesef otizm hakeza yanında gidişat değil, derinliğine yanında süreç. Ama er tanılama konduğunda, makul yanında terbiye desteği aldığında, familya çocuğa makul uyaranlar verdiğinde, familya eğitildiğinde bu dallar öğreniyor, nice maharet kazanıyor. Özellikle otizm belirtisi belli belirsiz bulunan evlatların açık işlevsellikleri açık yanında noktaya gelebiliyor.
Otizm açık yanında spektrum. Bazen yanında uzmanın ayırt edebileceği kurda belirtileri bulunan dallar bulunduğu kabil hali aşkın ağırbaşlı dallar da olabiliyor. Uygun yanında terbiye ve destekle, ailenin yaklaşımıyla amacımız, bu evlatların hayatlarını serbest veya bölümsel tabi olacak biçimde sürdürebilecekleri noktaya getirebilmek. Erken destekle bu, bir fazla olayda beklenen olabiliyor."
"Yaşama enerjisi azalmış yanında anne babanın otizmli çocuğa yarayışlı olması beklenen olmuyor"
Ailelere eğitmen görevi vermenin zorba olabildiğini ve anne-baba etkileşiminin doğallığını bozabildiğini tamlayan Doç. Dr. Nusret Soylu, çocuğun terbiye periyodunu izleme etmenin, haberleşme kurmanın, dubara oynamanın yahut eğitimcilerin verdiği ödevleri evde de bitmeme ettirebilmenin aşkın ehemmiyetli bulunduğunu tabir etti.
Aileyi zecrî tutum problemlerinin tedavisinin yapılabildiğini, bu cins hallerde behemehâl bebek psikiyatristinden iane katılması önerisinde mevcut Soylu, konuşmasına şöyleki bitmeme etti:
"Otizmli evlatları bulunan ailelerin, hayatlarını sırf o çocuğa odaklı yaşamalarının bebek düşüncesince yararı olmuyor. Ailelerin maşeri ilişkilerini budayıp, kanma sağladıkları bedel sahalarına ilgilendiren icra ettikleri şeyleri bırakıp sırf otizmli çocuğa odaklanmak, sonsuz onunla olmak, eşler arası ilişkide kanma sağlayan şeyleri bırakmak, evde alışılagelen hareket yayınlayan metin çocukla ilgilenmeyi dökmek veya açık familya ile kurulan bağları kısaltmak veya dost ilişkilerini bırakmak...
Aileler arada yanında şöyleki düşünüyor, 'Otizmli yanında çocuğum var, onun iyiliği benim önceliğim. Kendimi ona adamalıyım' niteleyerek düşünebiliyorlar. Bu cins hallerde da etraflı kanma alanları budanmış, motivasyonu, hevesi, geçinme enerjisi azalmış yanında anne babanın de otizmli çocuğa yarayışlı olması beklenen olmuyor. Ebeveynlerin hayatlarının rutin akışını bitmeme ettirmeleri ve öbür bedel alanlarıyla dayalı bulunan kısımları budamamaları aşkın önemli."
"Ebeveynler arada yanında esefli durumla karşılaşmamak düşüncesince çekinme davranışı sergiliyor"
Otizm dair maşeri zihin ve farkındalığın geliştiğini ancak daha tam noktada olunmadığını tamlayan Nusret Soylu, ailelerin, otizmli çocukla baş başa maşeri yaşama müdahale olurken nice bata çıka karşılaştığını, camianın müdahalelerinin anne babalar düşüncesince aşkın zorba olabildiğini, ebeveynlerin arada yanında de bu esefli durumla karşılaşmamak düşüncesince eve kapanma kabil yanında çekinme davranışı sergilediğini tabir etti.
Aynı sorunu meslek çağına mevrut otizmli evlatların ebeveynlerinin de yaşadığını özetleyen Soylu, yanında çocuğun kaynaştırmayla öğrenime bitmeme etmesinin emekli olabildiğini, hususi terbiye sınıflarında başkalık bazısı derin tutum sorunu bulunan evlatların ağırlık yaşayabildiğini, tam kurda dershane ve meslek bulunduğunun da daha söylenemeyeceğini belirtti.
Yapılan tarama çalışmalarının, otizm sıklığının derece derece arttığını gösterdiğini tabir fail Doç. Dr. Soylu, "Bazı çalışmalarda bu yüzdelik 1 düzeyinde, az buçuk şimdi efdal oranları bildiren icraat da var. Ama düpedüz bu artım otizmin görülme sıklığındaki yanında artım mı yok ise bu açıdan zihin düzeyimiz arttı, tanılama koymanın getirmiş bulunduğu yanında artım mı? Eskiden belli belirsiz belirtileri bulunan olgular gözden kaçıyordu, şu an tığ bundan hakeza onları da gözden kaçırmıyoruz, buna ilişkin yanında artım mı? Henüz edebiyat bu açıdan bizlere kesin yanında nesne söylemiyor ancak benim mesleksel okumalarım, otizm sıklığında yanında artım bulunduğunu düşündürüyor." dedi.
