Manisa
Manisa'nın Kula ilçesinde anadan görme kendisine meşe odunundan odun kömürü üretimiyle geçinen mahalle halkı, çetin ve derinliğine meşguliyet mucip işlerini el birliğiyle yapıyor.
Büyükşehir yasasıyla mahalle statüsüne güzeşte Battalmustafa köyünden sabahleyin saatlerinde yola koyulan traktörler, bir fazla fazla evli çiftlerin bulunmuş olduğu mangal kömürü emekçilerini Orman Genel Müdürlüğünce gençleştirme çalışmalarının yürütülmüş olduğu ormanlık bölgeye taşıyor.
Orman aralama emekleri kapsamında elektrikli testerelerle parçalara ayrılan arka ve odunlar, römorklara yükleniyor.
Mangal kömürü imal edilen sahaya boşaltılan dallar, büyüklüklerine gereğince ayrılarak mahrut halinde diziliyor. "Torluk" ismi maruz yığının üstü henüz sonradan toprakla örtülüyor.
Tepesinde oluşturulan delikten koninin içerisine atılmış közlerle kontrollü yakılmaya başlanan dallar, 10 ila 12 devir boyunca dostça içe yanarak mangal kömürüne dönüşüyor. Bu süreçte ocağın başlangıcında muhtemel müşterek aksaklığa üzerine keşik markajcı köylüler, yorgunluklarını çay içerek ve ırlamak söyleyerek gideriyor.
Mangal kömürlerini çuvallara doldurup kamyonete yükleyen köylüler, tamamı bu savaş böylelikle elde ettikleri ürünleri kilogramı 3,5 liradan tüccarlara satıyor.
Bölgede salname averaj 300 titrem imal edilen mangal kömürü, meşe kalitesi ve anadan görme üretim yöntemiyle alıcılardan arzu görüyor.
"Paramızı toprağın altından çıkarıyoruz"
Mahalle halkından 60 yaşındaki Mehmet Uygun, AA muhabirine, odun kömürü üretimini atalarından öğrendiklerini, zorluğun beraberinde terbiyeli bilgileri mevcut mesleklerini istekle yaptıklarını söyledi.
Odunun kömüre dönüşmesinin haricen görünmüş olduğu kabilinden bedava olmadığını özetleyen Uygun, şöyleki konuştu:
"Ormandan kesmesi, taşıması zor. Getirip odunu döktün mü işin inceliğini bilmen lazım. Biz atamızdan öğrendik. Herkes bunu yapamaz. Nasıl müşterek şakirt ustanın beraberinde yetişiyorsa değiştirmeden anca eğitilmesi gerek. Ekmek paramızı toprağın içerisinden çıkarıyoruz. Ne devir nasıl biteceği mahsus değil, gecenin ikisinde kömür delinebilir, yanarken aralık yapabilir, emeklerimiz heba olabilir. Havasını bulamazsan bu kömürü çıkaramazsın."
Toruğun başlangıcında keşik tutmanın önemine dikkati çekici Uygun, yağışın ve alevli rüzgarın ateşi bozabildiğini belirterek, "Ateşin sönmeye DOĞRU en çetin zamandır. Toruk gezinti yapar, yanma yapar. Bir sayaç bu biçimde yanarsa dokunca edersin. Bunu yakmadan çıkarmanın için bakacaksın." dedi.
"Satıp paramı aldıktan sonradan en bahtiyar insanoğlu benim"
Üretim sürecinde mahallelinin imece usulüyle birbirinin işine koşturduğunu özetleyen Uygun, bütünlük olunca en çetin işlerin bile üstesinden gelinebileceğini anlatım etti.
Mangal kömürü üretiminde hanımefendilerin desteğinin önemine yer veren Uygun, laflarını şöyleki sürdürdü:
"Bir işi istekle yapmıyorsan yapmayacaksın, eşin dayanak noktası olmuyorsa da yapmayacaksın zira batırırsın. Bu işin hazzını en baş döndürücü yaşadığım an sattıktan sonradan hissettiklerim. Mesela buradan kamyona yükleyip Afyonkarahisar'a götürüp satıyorum. Orada paramı alıp yola düştüğümde, evime getirip eşimle harcadığımızda en bahtiyar insanoğlu benim. Satış dair sorunumuz yok. Elimizde bulunduktan sonradan birçok titrem olursa olsun satılır. Bizim ürünümüz birinci sınıf olduğu için müşterek dakika üstelik durmuyor."
Mangal kömürü emekçisi 62 yaşındaki Elif Günay da bu işi çocukluğundan bu yana yaptığını, çetin bulunmasına karşın komşuları ve dostlarıyla sevinçli saat geçirdiklerini söyledi.
Günay, "Geçimimiz odun kömüründen, hile ederiz şükür lakin baş döndürücü zor. Şimdiden sonradan hazırlamaya kudretim bulunmayan artık. Belim ağrıyor, başım ağrıyor. Çocuk yaşta başladım, anamın evinde başladım, bu yaşıma denli bununla uğraşıyorum. Odunlarla uğraşırken dağlarda çay demleriz, içeriz, ırlamak söyleriz, arada müşterek ağlarız, arada müşterek güleriz." sanarak konuştu.
