Leblebide Çorum, Denizli ve Kütahya ortada 'geleneksel' rakiplik sürüyor

Denizli

Türkiye'de nice yerde leblebi üretilse de coğrafi ayraç tescili mevcut üç özek bulunan Çorum, Denizli'nin Serinhisar ve Kütahya'nın Tavşanlı ilçelerinin bu alandaki sevimli rekabeti sürüyor.

Üretim yöntemi dair birbirinden önemsiz farklarla ayrışan üç merkez, kapasitelerini yıldan yıla artırarak taşınmazlar içi ve dışına leblebisiyle adından lakırtı ettiriyor.

Türkiye'de "leblebi" denildiğinde önceki akla mevrut Çorum'un sokaklarında tahminî 300 senedir körpe kebap leblebi kokusu fire olmuyor.

Kentteki üreticilerce itinayla yetiştirilen nohut, becerikli ellerde kızgın sürecin peşi esna leblebiye dönüşüyor. Leblebiciler, derin talebi karşılayabilmek düşüncesince ayrımlı illerden nohut tedbir ediyor.

Leblebi ocağından sınai sızgıt makinelerine derece ayrışık maşa ve tekniklerle hazırlanmakta bulunan Çorum leblebisi, şehirde 40'tan müşterek tomar çeşidinin birlikte leblebili ekmek, leblebi helvası, leblebi kebabı ve leblebili dondurmaya derece sağlam baş döndürücü yiyeceğin inşası dair esnafa esin deposu oldu.

Çorum'a gelenlerin almadan dönmediği, apayrı şehirlere gidenlerinse kesinlikle hediyelik kendisine götürmüş olduğu leblebi, kıvamı, yoğunluğu ve görüntüsüyle öne çıkıyor.

Çorum Ticaret Borsası Yönetim Kurulu Başkanı Naki Özkubat, AA muhabirine, şehirde 300 senedir leblebi üretildiğini söyledi.

Bu lezzetin giderek Çorum ile anılan müşterek bedel biçimine geldiğini dile getiren Özkubat, Çorum leblebisinin 2002 senesinde coğrafi işaretle tescillendiğini kaydetti.

Çorum leblebisine tadını alanda yetişen nohudun verdiğini özetleyen Özkubat, derinlemesine devam eden istihsal aşamalarının peşi esna tüketime müheyya duruma mevrut ürünün lezzetiyle ötekilerden farklılaştığını söyledi.

Özkubat, "Türkiye'nin soluk altını leblebi, Çorum'un özelidir, güzelidir. Biz bu biçimde yorumluyoruz." dedi.

Çorum'dan ağırlıklı leblebi edinmek kıl payı kebap atıştırmalık ihraç edildiğini tamlayan Özkubat, bu sene Çin ilkin edinmek kıl payı Almanya, Hollanda ve Fas'a leblebi ihracatı yapıldığını laflarına ekledi.

Çorum'da 64 senedir leblebi kavuran Yaşar Bodur da Denizli'nin Serinhisar ilçesindeki üreticilerin leblebi yapmayı Çorumlu ustalardan öğrendiğini kanıt etti.

Bodur, "1972'de askerden geldiğimde Denizli'den yurttaşlar bana nohut getirip denettiler. 'Bu nohut leblebi kabil mu?' diyerek sordular. 1972'den sonraları buralara Denizli'den, Tavşanlı'dan gelmiş, çalışmış, sanatı öğür birileri, bu işi sürdürüyor." ifadesini kullandı.

Leblebi üretiminin beceriklilik gerektirdiğinin altını çizen Bodur, "İyi müşterek bedel var ise hacısı hocası erbap çıkar. Böyle müşterek unvana nahak erbap çıkmaya icap yok. 'Kimse nohudu leblebi yapamaz. Başka ilde imalat olmaz' iddiamız da yok. Çorum leblebisinin en iyisi bulunduğunu halkımız ölçüm etti, bu unvanı bizlere Türk ulusu veriyor." diyerek konuştu.

Bakır tavalardan mevrut lezzet

Leblebi üretiminin yapıldığı Kütahya'nın Tavşanlı ilçesi de coğrafi ayraç tescilini meydan ikinci özek oldu. Tavşanlı leblebisi 2004 senesinde tescillendi.

Şeyh Murat Gazi'nin 1370-1390 yıllarında bulmuş olduğu nohudun ısıtılıp bekletilmesi yönteminin Tavşanlılı ustalarca uygulanmasıyla bugüne geldiği söylenti edilen Tavşanlı leblebisi, yılda tahminî 20 bin titrem üretiliyor ve 7 bin tona yakını evren pazarlarına gönderiliyor.

Tavşanlı'da leblebi üretip ihraç fail müşterek şirketin idare oturmuş başkanı bulunan Zeynel Korkmaz, AA muhabirine, ilçede leblebi üretiminin 1800'lü zamanlarda başladığını ve usta-çırak ilişkisiyle geliştiğini söyledi.

Özellikle Çukurköy Mahallesi'nde üretimi münteşir bulunan leblebinin, Cumhuriyet'in önceki yıllarında İstanbul ilkin edinmek kıl payı Marmara Bölgesi'ne ve yer illere pazarlandığını tamlayan Korkmaz, leblebi sebebiyle alanda nohut üretiminin de arttığını kaydetti.

İlçedeki leblebi üretiminin müşterek aralık gerilemesine karşın akıbet zamanlarda kurulan endüstri siteleriyle baştan toparlandığını özetleyen Korkmaz, arsıulusal ezgi ödüllerinin kazanılmasıyla Fransa, Almanya, Hollanda ve Orta Doğu pazarlarına da açıldıklarını söyledi.

Bu sene devletin sağlamış olduğu teşviklerle nohut önceki teşrin alanlarının arttığını anlatım fail Korkmaz, leblebilik nohudun yemeklik nohuttan ayrımlı kendisine ateşe şimdi dayanabilen ve balıketinde kabuklu bulunduğunu dile getirdi.

Nohudun mevkut termik işlemlerin peşi esna 1-1,5 ay bekletildiğini, olgunlaştıktan sonraları akıbet termik işlemle sonuncu ürüne dönüştürüldüğünü tamlayan Korkmaz, bakır tavalarda meydana getirilen istihsal zımnında Tavşanlı leblebisinin şimdi içimli bulunduğunu savundu.

"Çorum'a da gönderiyoruz"

Leblebi üretiminde günce 115 tonluk kapasitesiyle Türkiye ve evren pazarlarında ehemmiyetli paya erbap bulunan Denizli'nin Serinhisar ilçesinde ise tahminî 165 işletmede nohut kavruluyor.

Leblebisi 2010 senesinde tescillenen ilçedeki Seyfullah Hacı Müftüoğlu Leblebi İmalatçıları Küçük Sanayi Sitesi'nde kümelenen işletmeler, 40'a yaklaşan çeşitte istihsal yaparak tahminî 40 ülkeye dış satım gerçekleştiriyor.

Antalya ve Muğla kıl payı gezim merkezlerine intikal güzergahında bulunması zımnında günce adanmış sayıları da epey erdemli bulunan leblebi işletmeleri dünyaca maruf müşterek bellik edinmek düşüncesince çalışıyor.

Denizli Ticaret Borsası Başkanı İbrahim Tefenlili, AA muhabirine, Serinhisar kazasının Türkiye leblebi üretiminin yüzdelik 80'ini gerçekleştirdiğini savundu.

Leblebi üretiminin ilçede tahminî 100 salname müşterek geleneğinin bulunduğunu özetleyen Tefenlili, piyasada ayrımlı istihsal bölgeleri ismi altında satışa verilen nice ürünün Serinhisar'da üretildiğini bildiklerini söyledi.

Serinhisarlı üreticilerin Çorum'da gitmek kıl payı de istihsal yaptığını korumak için çaba sarfeden Tefenlili şu biçimde konuştu:

"Çorum müşterek pazardır, önünden minimum 20 il geçiyor. Onun düşüncesince orada ağır manada müşterek alışveriş ve istihlak var. Orada perişan satılmış olduğu düşüncesince Çorum leblebisi bilinir. Biz de bundan erinçsiz değiliz, bilinsin. Çorum leblebisi olması ehemmiyetli değil ehemmiyetli bulunan metin müşterek ürünün satılmasıdır. Biz Serinhisar leblebicisi kendisine metin müşterek verim üretiyoruz ve onlara da gönderiyoruz. Onlar da pazarlıyorlar."

Leblebi üreticisi Musa Yılanlı da Serinhisar kendisine bugüne derece işin istihsal boyutunda kaldıklarını, müşterek tomar reklam yapmadıklarını belirterek "Çorum, reklam boyutunu baş döndürücü güzel icra ettiği düşüncesince ismen ön plana çıkıyor. Serinhisar kalite, istihsal ve evren pazarına dünyalık sevk yönünde bu işin merkezi. Dünyada leblebi işiyle uğraşan tamamı ülkeler, şirketler bu işin merkezinin Denizli bulunduğunu biliyor." diyerek konuştu.