Kayseri
Erciyes Üniversitesi Tarımsal Araştırma ve Uygulama Merkezinde (ERÜTAM) Müdürü Dr. Öğretim Üyesi Abdullah Ulaş, AA muhabirine, evren nüfusunun değme sene 80 milyon yöresinde arttığını, günce adına gıdaya ulaşılması düşüncesince bulunan istihsal miktarının yüzdelik 50 artırılması icap ettiğinin çalışmalarla ortaya konulduğunu söyledi.
Özellikle İç Anadolu Bölgesi'nde üretimin şişman çoğunluğunun kıraç bölgede gerçekleştirildiğini tamlayan Ulaş, "Kuraklığa dayanıklı, kurak bölgelerde efdal randıman sağlayan genotipleri araştırıyoruz. Kontrollü hava odasında bunu gerçekleştiriyoruz, tarlaya indirmeden geçmişini bilmediğimiz genotipleri burada imtihan ediyoruz." dedi.
Ulaş, şu şekilde bitmeme etti:
"Burada 16 değişik domates genotipi var, bütünü 3 ülkenin köylerinden, kasabalarından getirilmiş, bariz tozlanan türler olup, katiyen melez değiller. Bu domates genotiplerinin 6'sı Irak'tan, 4'ü Gana'dan ötekiler de Kayseri ve gayrı yörelere ilişik genotipler. Kuraklık ve su derdi verimi düşürüyor. Bazı genotipler var, söz gelişi müşterek titrem su verirsiniz karşılığında dekara 5 titrem domates alırsınız. Bir de anca müşterek cins var ki müşterek titrem suya cevap 10 titrem domates alabilirsiniz. Özellikle su kullanma etkinliği efdal bulunan genotipleri endamsız kesiksiz ruhsal gerilim şartları altında belirleme etmeye çalışıyoruz. Çalışmalarımızı hidroponik dediğimiz topraksız adına yoğun su kültürü (DWC) yetiştirme ortamında, içerisine gıda çözeltisi verdiğimiz ortamda yürütüyoruz."
Ulaş, bitkilerin kökleri sebebiyle gıda elementlerini tek sınırlayıcı etmen olmaksızın sudan alabildiklerini, bunu toprakta yaptıklarında pH, kireç, toprağın suyu, nemi kabilinden nice unsurun araya girdiğini lakin bu yetiştirme süresince değme şeyi arama edebildiklerini söyledi.
Suyun süresince kuraklık stresi oluştururken polimer yapıda müşterek konu kullandıklarını özetleyen Ulaş, "Kullanılan bu konu sebebiyle suyun ozmotik potansiyelini düşürüp bitkinin bünyesine su almasını engellemiş oluyoruz." diyerek konuştu.
Bitkilerin kökleri 3D tarayıcıda inceleniyor
Ulaş, bitkinin büyümesine, gelişmesine, altın varak sayısına, orijin gelişimine ilişkin adına parametreleri belirlediklerini, bitkiyi kökleriyle hasat ettiklerini, orijin morfolojisine baktıklarını, hususi müşterek orijin tarama programı ve 3D tarayıcısı kullanarak bitkinin yapı bilimsel bütün özellikleriyle (kök uzunluğu, orijin çapı, orijin kütlesi ve çatallanması) alakalı verileri topladıklarını belirtti.
Elde edilen veriler sebebiyle ıslahçılar düşüncesince kuraklığa dayanabilen dünkü nebat türlerinin üretilmesi dair ön bilim topladıklarını dile getiren Ulaş, şunları kaydetti:
"Bitkinin fizyolojisine bakıyoruz, altın varak alanına, fotosentez değerlerine, klorofil içeriğine bakıyoruz. Biyokimyasal niteliklerini bilmemiz gerekiyor. Bu sebeple yapraklarından benzer alıyoruz, enzim değerlerine bakıyoruz. Daha sonradan bitkiyi hasat ediyoruz, bunları 70 derecede kurutuyoruz, döşenmemiş örnekleri öğütüyoruz, içeriğindeki geniş ve dar gıda elementi içeriklerine, bitkinin ne derece protein yaptığına bakıyoruz. Agronomik, fizyolojik, orijin yapı bilimsel ve biyokimyasal verileri elde ederek 'biz, 16 genotipi ruhsal gerilim koşullarında taradık ve bu türler süresince şunlar beklenti var genotipler olup, kuraklık stresine dayanıklıdır.' diyebiliyoruz. Bu doktora emek vermesi 4 kademeli müşterek düzentileme olup, kuraklığa dayanıklılıkta öne çıkan, orijin morfolojisi baş döndürücü çelimli bulunan domates genotiplerini deneysel adına kullanıp, üstlerine sebzelerde döllenme tekniğiyle kuraklığa çerden çöpten bulunan domates kalemlerini aşılayacağız. Eğer çerden çöpten cins kökü çelimli bulunan cins üstünde baş döndürücü güzel gelişiyorsa ortaya koyduğumuz hipotezimiz sübvanse olacaktır."
Ulaş, kuraklığa dayanıklılığı belli başlı domates genotiplerini müşterek ahir etapta ERÜTAM'a ilişik arazilerde su stresi altında randıman ve nitelik bakımdan imtihan edeceklerini söyledi.
Doktora talebesi Mohammed Bello Adam da ülkesi Gana'da domates üretiminin baş döndürücü az olduğunu, bu sebeple bitişik ülkelerden randıman ithal edildiğini belirtti.
Ülkesinde domates fiyatlarının baş döndürücü efdal bulunduğunu dile getiren Adam, bu sebeple tetkikat başarıyla sonuçlandığında ülkesinde kuraklığa dayanabilen bu domates genotiplerini kullanarak istihsal yapacağını anlatım etti.
ERÜ Ziraat Fakültesi nebat fizyolojisi laboratuvarında şimdi ilk marul, biber, ıspanak, diyabet hastalığı pancarı kabilinden türlerin de az suda verimleri imtihan edilmişti.
