Çaycuma ilçesine ilişkin Kadıoğlu köyünde canlı 76 yaşındaki Nizamettin Oral, 14 sene ilkin bahçesine limonluk ihdas etmek istedi. Emekli eroin işçisi Oral; ihdas etmek istediği seranın demirleri ilerlemeyince toprağı kazmaya başladı. Geç Roma-Erken Bizans zamanına ilgilendiren bulunduğu kestirim edilen mozaiklerle karşılaşan Oral, vaziyeti jandarma ekiplerine bilgi verdi.
Kültür ve Turizm Bakanlığı alanı himaye dibine alıp arazide 5 sene süresince hafriyat emek vermesi yaptı. Bu tam bahçedeki kalıntıların dokunca görmemesi düşüncesince geceli gündüzlü kez markajcı Nizamettin Oral'a 173 bin TL devletleştirme bedeli çıkartıldı. Gece devir hab uyuyamadığını 14 sene süresince arazide kez tuttuğunu özetleyen Oral, bölgenin dünya turizmine iri ulama sağlayacakken toprağın altında beklediğini tabir etti.
“14 senedir ne devir kazmaya gelecekler niteleyerek bekliyorum”
Zeugma'ya benzeri bölgede kimlik kum ve brandalar ile örtülen mozaikler ile ilişik değme yere başvuruda olduğunu özetleyen Nizamettin Oral, “14 senedir bekliyorum” niteleyerek konuştu. Yıllardır baş döndürücü gider yaptığını ve uğraştığını özetleyen Oral, “Burada bu nimeti bulduk. Gerçekten tığ çirkin mü olduk bilmiyorum. Çok kıymetli müşterek şeymiş bu. Arkadaş buna cemaat çıkılsın. Vali, milletvekilleri değişti. Kültür Bakanı, Kültür Müdürüne varana derece hepsi değişti. Buraya cemaat çıkan yok. Taşlar çökmüş, bezler çürümüş. Hayvanlar otluyor burada. Buraya cemaat çıksınlar. Ne olacaksa müşterek an ilkin olsun. Gaziantep'teki mozaiklere eş bedel deniliyor. Bilenler baş döndürücü iyi müşterek gereç diyor. Burası Çaycuma'ya, Kadıoğlu köyüne geçişsiz değil. Burası Türkiye'ye geçişsiz bulunan müşterek kurum olacak. Ben de müşterek an ilkin sıkıntılardan kurtulayım. 14 sene bana daim mahzunca geçti. Acaba bu kış, bu yaz ne olacak. Çalışacaklar mı niteleyerek bekledik. Biraz çalıştılar gittiler. Ondan sonraları icra vekili olmadı. Siyasi kendisine söylemiyorum. Bütün kaymakamlık başkanlarına varana derece başvurma ettim. Çaycuma'nın zenginleri de var. Hiç cemaat çıkmıyorlar. Bana bu memleketi yediemine verdiler. 70 kuruş servet vermediler. Benim baş döndürücü masrafım mevcut buralarda” niteleyerek konuştu.
“Yıllardır ‘buraya ne olacak' niteleyerek bekliyoruz”
14 sene ilkin ortaya çıkartılan ve sathi icraat sonrası kimlik mülga mozaiklerin akıbetini endişeyle beklediklerini tabir fail Şevket Helvacı, yaşadıklarını şöyleki aktardı:
“14 sene ha bura çıkalı. Fakat buradan tığ baş döndürücü dokunca gördük. Burayı kamulaştırdılar. Yan tarafta arazim var. İskelet müşterek evim vardı. Yıllardır 12 sene uğraştım evimi yapamadım. 12 sene sonraları yaptım. İzin vermediler. Kendi paramla bana hafriyat yaptırdılar. On iştirakçi buldum köydeş gençlerden. Kazma kürek, Ereğli kazasından hafriyat bilimci geldi. Kendi paramla harcamalarını karşıladım. Sonra evimi yaptırmadılar. Beni gel git Safranbolu, Zonguldak döndüm dolaştım. Buradan baş döndürücü cehennem azabı gördüm. 14 senedir düşünce içerisindeyiz. Bizi bugün mü çıkartacaklar, erte mı çıkartacaklar. Bekliyoruz. İstiyoruz ki müşterek an ilkin bura ne olacaksa olsun. Evimin üzerini yapamadım. İstediğim derece yaptırmadılar. Çok uğraştık, imara açtık. Öyle evimi değişiklikler yaptım oturdum. Eşim ve çocuğum şizofren hastası. Hem onlara beslemek durumundayım. Çok sıkıntı çektik. Hala şimdi öyleyiz. Tedirgin şekilde bekliyoruz.”
Ortaylı, “Kazıların başlaması lazım”
Tarih profesörü İlber Ortaylı ise Çaycuma mozaiklerine değinerek, “Zonguldak'ın Çaycuma ilçesinde, Roma villası ve mozaikler bulundu. Nihayet Zeugma mozaikleriyle yarışacak müşterek mozaik bahçesi şimdi bulunmuş. Konular daim aynı; mitoloji. Bütün bunların müşterek an ilkin envanterinin tespiti, korunması ve kaçakçıların yıkıcı kazılarından ilkin bilimsel kazıların başlaması lazım. 2018'de hazırlanmakta bulunan himaye çatısı projesi halen yapılmadığı için, kimlik girintisiz çıkıntısız müşterek örtüyle kapatılarak korunmaya çalışılmış bulunan asar zayi ve çalınma tehdidi altında” niteleyerek tabir etti.
Öte taraftan mozaikler düşüncesince 2022 yılının Şubat ayında münakasa yapılacağı kestirmece 3 milyon lira muhassasat hazırlandığı tabir edildi.
Onur Altındağ - Gülcan Çolak
