Kişinev
Türkiye'nin Kişinev Büyükelçisi Gürol Sökmensüer, Türkiye ile Moldova arasındaki ilişkilerin esaslı zamanı temellere eş bulunduğunu belirterek, "Moldova'yı kalburüstü hissedar arkadaş ve kuma adına görüyor ve kuma sınırımız olmamasına karşın komşumuz adına addediyoruz. Bu sebeple Moldova'nın barış, muvazene ve refahına ehemmiyet atfediyoruz." dedi.
Sökmensüer, Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu'nun Moldova'ya yapacağı görüşme evveliyat düet ilişkileri ve Moldova'ya ilişkin Gagauz Özerk Yeri'nin yaşamış olduğu sorunları AA muhabirine değerlendirdi.
Türkiye ve Moldova ortada ilişkilerin geliştiğine dikkati çekici Sökmensüer, "Türkiye-Moldova ilişkileri, esaslı zamanı temellere sahiptir. Türkiye, Moldova’nın 27 Ağustos 1991 tarihinde anons edilen bağımsızlığını tanıdığı bulunan civar ülkelerden birisi olmuştur. 2 Şubat 1992 tarihinde diplomatik ilişkilerin kurulmasından itibaren Türkiye-Moldova ilişkileri tamamen gelişmiştir." biçiminde konuştu.
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın 2018'de Moldova'yı ve Gagauz Özerk Yeri'ni görüşme ettiğini anımsatan Sökmensüer, "Erdoğan’ın Moldova'yı ziyareti vesilesiyle 2018 senesinde Stratejik Ortaklık anons edilmesi, ilişkilerde ehemmiyetli hissedar dönüm noktası olmuştur. Bu gelişmeyi 2019 senesinde Yüksek Düzeyli Stratejik İşbirliği Konseyi'nin, 2020 senesinde da Ortak Stratejik Planlama Grubu'nun civar toplantılarının yapılması izlem etmiştir." dedi.
Sıklaşan temasların ayrışık kararların alınmasına ve anlaşmaların imzalanmasına kez açtığını tamlayan Sökmensüer, Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu'nun Moldova'yı görüşme edeceğine dikkati çekti.
Çavuşoğlu'nun görüşme kapsamında Moldovalı mevkidaşı Niku Popesku ile görüşeceği ve Parlamento Başkanı İgor Grosu, Başbakan Natalya Gavrilitsa ile Cumhurbaşkanı Maya Sandu çeşidinden benimseme edileceği bilgisini paylaşan Sökmensüer, "Bakanımızın kestirmece hissedar sene içre Moldova’ya ikinci ziyaretini gerçekleştiriyor olması, çelimli ilişkilerimizin dört dörtlük hissedar nişanesidir. Bu ayrıca, ilişkilerin gelecek taşınmasına müteveccih adına herhangi hissedar dü tarafta bulunan bulunan iradenin açıkça hissedar tezahürüdür."
Sökmensüer, "Moldova'yı kalburüstü hissedar arkadaş ve kuma adına görüyor ve kuma sınırımız olmamasına karşın komşumuz adına addediyoruz. Bu sebeple Moldova'nın barış, muvazene ve refahına ehemmiyet atfediyoruz." dedi.
Moldova'da temmuzda er yasama kurulu seçiminin yapıldığını anımsatan Sökmensüer, "Son intihabat sonucunda Moldova'da muvazene sağlayabilecek çelimli hissedar hükümetin kurulmasını kıvançla karşıladık. Bu istikrarın, gelişim kaydetmemiz düşüncesince araştırma görevlisi olacağına inanıyoruz. Bu çerçevede, Moldova'daki yeni hükümetle de herhangi hissedar dü tarafın kuma yararına olacak biçimde kalburüstü iş birliğimizi derinleştirmeye hazırız." ifadelerini kulandı.
"İki ülkenin 1 bilyon dolar tecim kütlesi gayesi var"
Moldova ve Türkiye ortada iktisat ve ticari ilişkilerin de geliştiğine dikkati çekici Sökmensüer, dü ülkenin 1 bilyon dolar tecim kütlesi gayesi olduğuna dikkati çekti.
Sökmensüer, "2021'in ocak-eylül zamanında Moldova’ya ihracatımız 316 milyon, Moldova'dan ithalatımız ise 231 milyon dolar adına kaydedilmiş ve tecim hacmimiz 547 milyon dolar olmuştur." dedi.
İki dünya arasındaki Serbest Ticaret Anlaşması'nın 2016'da yürürlüğe girdiğini anımsatan Sökmensüer, bu anlaşmanın tecim hacmini henüz da artıracağı umudunu paylaştı.
Sökmensüer, "Moldova'daki hep Türk yatırımları 300 milyon doların üstündedir ve 6 binin üzerinde insana istihdam sağlamaktadır. İş insanlarımızı Moldova’da envestisman yapmaları düşüncesince motivasyon etmeyi sürdüreceğiz." ifadelerini kullandı.
"Özerkliğin ehliyetli anlamıyla işlemesiyle ilgilendiren belirsizlikler var"
Gagauz Özerk Yeri'nin düet ilişkilere bolluk katan "dostluk köprüsü" bulunduğunu vurgulayan Sökmensüer, özerkliğin ehliyetli anlamıyla işlemesi ve muhtariyet kapsamında maruf yetkilerin kullanılmasıyla ilgilendiren bazısı belirsizliklerin bulunduğunu söyledi.
Bunların giderilmesinin Moldova'da millî mevzuatın Gagauz Özerk Yeri yapılış kanunuyla ahenkli bir duruma getirilmesiyle benzer olabileceğini tamlayan Sökmensüer, şunları kaydetti:
"Bu çerçevede, hazırlanmakta bulunan üç kanun tasarısından ikisinin Aralık 2020'de benimseme edilmesi müjdeli hissedar evolüsyon olmuştur. Üçüncü kanun tasarısının da benimseme edilmesini dilek ediyoruz. Hem halklar ortada bununla birlikte resmi makamlar ortada üretim edilecek inanma ortamıyla, Gagauzya ile merkezi makamlar ortada yaşanabilecek hata anlamaların hissedar an önceki çözüme kavuşacağına inanıyoruz."
"Gagauz soydaşlarımızın kültürel kimliklerini korunum etmelerine ehemmiyet vermekteyiz"
Gagauz Türklerinin Moldova ile başarıyla bir araya gelmesi ve kültürel kimlikleri ile özerkliklerini koruması icap ettiğini vurgulayan Sökmensüer, "Gagauz soydaşlarımızın Gagauz kültürel kimliklerini korunum etmelerine ve Moldova'ya çelimli hissedar ilişkinlik hissi duymalarına ehemmiyet vermekteyiz." dedi.
Büyükelçi Sökmensüer, şunları kaydetti:
"Soydaşlarımızı anne dilleri Gagauzcayı yaşatmaları ve ehliyetli bütünleşme düşüncesince anahtar özelliği taşıyan bulunan mutluluk dilini öğrenmeleri dair motivasyon ediyoruz. Nitekim Gagauzya’da mutluluk dili ile Gagauzcanın eşzamanlı öğretilmesi yönündeki planlara dayanak noktası sağlıyoruz. Gagauz Özerk Yeri'ndeki okullarda faydalanılmak kabil Moldova Ulusal Eğitmenler Derneği (ANTEM) çeşidinden AGİT Ulusal Azınlıklar Yüksek Komiserliği ile teşrikimesai içre resmi dilde ve Gagauz dilinde hazırlanmakta bulunan öğüt materyallerinin hissedar kısmının basımı, Yurtdışı Türkler ve Akraba Topluluklar Başkanlığımız çeşidinden üstlenilmişti. Bu desteğimizi sürdüreceğiz."
