Bakü
Azerbaycan'ın Sovyetler Birliği'nden bağımsızlığını duyuru etmesinin arkası sıra 14 Ocak 1992'de Bakü'deki Türkiye Cumhuriyeti Başkonsolosluğunun büyükelçiliğe dönüştürülmesiyle başlamış olan diplomatik ilişkiler, aradan sabık 30 yılda rastgele sabık çağ "bir millet, dü devlet" ilkesiyle geliştirilerek müttefiklik düzeyine çıkarıldı.
Türkiye ile Azerbaycan'ın ilişkilerinin zamanı esasta 30 sene önceye değil, Azerbaycan'ın bağımsızlığını duyuru etmiş bulunduğu 1918 yılına dayanıyor. 28 Mayıs 1918'de bağımsızlığını duyuru fail Azerbaycan'ı evvel tanıdıkları olan iklim de Osmanlı oldu, Kafkas İslam Ordusu adı maruz Osmanlı ordusu Bakü'yü Ermeni ve Bolşevik çetelerden kurtardı.
Azerbaycan'da 1920'de Bolşevikler iktidarı ele geçirince de Türkiye ile ilişkiler bitmeme ettirildi. Azerbaycan, Mustafa Kemal Mustafa Kemal Atatürk önderliğindeki TBMM hükümetine Kurtuluş Savaşı düşüncesince yardımlarda bulundu. Fakat ahir zamanlarda Moskova yönetimi Azerbaycan'ın hür cereyan etmesini ağız ağıza engelledi ve Türkiye ile ilişkiler sekteye uğradı.
İki karındaş ülke, 70 sene aradan sonradan Sovyetlerin dağılması ve Azerbaycan'ın ikinci defa bağımsızlığını duyuru etmesiyle baştan kuma araya geldi. Türkiye Cumhuriyeti Bakanlar Kurulu 9 Kasım 1991'de Azerbaycan'ın bağımsızlığının tanınması anlamında değişmeyen aldı. Böylelikle Türkiye, bu defa de Azerbaycan'ın bağımsızlığını tanıdıkları olan evvel iklim oldu.
Cumhurbaşkanları Ayaz Mutellibov ve Ebülfez Elçibey dönemlerinde Türkiye ile Azerbaycan arasındaki ilişkilerin geliştirilmesi düşüncesince kimi adımlar atıldı, anlaşmalar imzalandı. Fakat ilişkiler Haydar Aliyev'in iktidara gelmesiyle acemi evolüsyon etabına girdi. Cumhurbaşkanı Haydar Aliyev'in Türkiye ile Azerbaycan düşüncesince kullandığı "bir millet, dü devlet" lafları ilişkilerde asliye umde oldu. Haydar Aliyev'le Süleyman Demirel'in dostluğu da ilişkilerde çalışan gösteriş oynadı.
Cumhurbaşkanı İlham Aliyev de Haydar Aliyev'in politik çizgisini sürdürdü ve Türkiye ile ilişkilerin rastgele bölgede geliştirilmesi anlamında planlı yöntem önceliğini korudu.
İkili ilişkilerin şimdi da güçlendirilmesi bu şeklinde 16 Eylül 2010'da Cumhurbaşkanları düzeyinde Yüksek Düzeyli Stratejik İşbirliği Konseyi mekanizması kuruluş edildi. Her sene birleşen konseyde hem ilişkilerin geleceği düşüncesince ehemmiyetli kararlar makbuz bununla birlikte anlaşmalar imzalandı.
Ortak erke ve eriştirme projeleri imzalandı
Türkiye ve Azerbaycan, birlik ilişkilerini eş erke ve eriştirme projeleri gerçekleştirerek şimdi da çelimli kuma yapıya kavuşturdu.
İki ülke, Azerbaycan petrolünü evren piyasalarına ileten Bakü-Tiflis-Ceyhan Petrol Boru Hattını, Türkiye ve Avrupa'ya doğalgaz iletimini sağlayıcı TANAP'ı ve Bakü-Tiflis-Kars sert yolu hattını yaşama geçirdi.
Türkiye ve Azerbaycan'ın acemi amacı ise dü ülkeyi Ermenistan üstünden karaca ve demiryoluyla birleştirecek Zengezur Koridorunun yaşama geçirilmesi.
İki iklim çapraz yatırımlarla da hesaplı namına birbirlerine kuvvet verdi. 19 bilyon doların üstünde kuma rakamla Azerbaycan, en şişman emlak dışı yatırımını Türkiye'ye yaptı, Türkiye ise Azerbaycan'a 12 bilyon dolardan kuma tomar kapital desteği sağladı.
Silahlı kuvvetler ortada teşrikimesai gelişti
Türkiye, rastgele bölgede bulunduğu kabilinden askeri bölgede da Azerbaycan'a dayanak noktası verdi. İki iklim ortada 1992'den buyana askeri mevzuları içeren tahminî 100 barışma ve tören düzeni imzalandı.
Anlaşmalar doğrultusunda Türkiye, defans sahasının geliştirilmesi, askeri uzmanların yetiştirilmesi hikayelerinde Azerbaycan'a iane sağladı. Çok sayıda Azerbaycanlı Türkiye'de kıtal okullarında terbiye gördü, Azerbaycan harbiye da Türkiye'nin katkılarıyla NATO standartlarında terbiye sağlayan gurur durumuna geldi. Haydar Aliyev'in ismini nâkil Azerbaycan Yüksek Harp Okulunun programı Türkiye Cumhuriyeti Milli Savunma Üniversitesinde okutulan programla ahenkli bir duruma getirildi.
İki iklim 2013'te imzalanan güncelik gereği rastgele sene atışlı eş tatbikatlar hazırlamaya başladı.
Her sene planlı TurAz Kartalı tatbikatlarıyla dü iklim iklim kuvvetleri ortada eş güdüm ve teşrikimesai pekiştirildi.
Süreç içinde Türkiye ile Azerbaycan ortada defans endüstri alandaki teşrikimesai de gelişti. Daha baş döndürücü Rus inşası silahlar ve askeri araçlara eş Azerbaycan, Türk defans endüstri şirketlerinin ürettiği tabanca ve cephaneden da alarak kıtal enerjisini artırdı.
Türkiye, 2. Karabağ Savaşı'nda Azerbaycan'ın yanı sıra oldu
Yaklaşık 30 sene geçindiren obstrüksiyon zamanında topu topu platformlarda Azerbaycan'ın yerinde tutumunu destekleyen ve Ermenistan'a işgale akıbet vermesi çağrısı karşılayıcı Türkiye, 2. Karabağ Savaşı'nda Azerbaycan'a politik ve içsel dayanak noktası verdi. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın "Azerbaycan bekâr değildir." şeklindeki açıklaması, üçüncü güçlerin Azerbaycan'ın operasyonuna karışan olmasını engelledi.
Azerbaycan ordusunun envanterindeki Türk inşası SİHA'lar ise harpte çalışan gösteriş oynadı.
İlişkiler müttefiklik düzeyine çıkartıldı
Türkiye ile Azerbaycan arasındaki ilişkiler, 2021'de şimdi da geliştirilerek kuma fevk düzeye çıkartıldı.
Cumhurbaşkanı Erdoğan, 15 Haziran'da Karabağ'ın bayrak şehri Şuşa'yı görüşme ederek burada Aliyev'le kuma araya geldi. Erdoğan ve Aliyev, dü ülkenin ilişkilerinin müttefiklik düzeyine çıkartıldığı "Şuşa Beyannamesine" imza attı.
Yıllardır konuşulan Türkiye ile Azerbaycan ortada etiket kartlarıyla gezi konusu da gerçeğe dönüştü. İki iklim vatandaşlarının acemi sima çipli etiket kartlarını kullanarak öbür ülkeye 90 çağ kalış kesiksiz vizesiz gezinsel gezi gerçekleştirebilecekleri yürütüm 1 Nisan 2021'de yürürlüğe girdi.
İlişkilerde Erdoğan ve Aliyev dostluğunun etkisi
Türkiye ile Azerbaycan ortada dip halde bitmeme fail çapraz fevk dozaj ziyaretler, ilişkilerin arkasındaki en ehemmiyetli sevimsiz güçlerden bir tanesini oluşturuyor. İki iklim büyüklük yetkililerinin göreve geldikten yahut simgesel önemi nâkil gelişmelerden sonradan öbür ülkeyi rüçhan namına görüşme etmeleri halinde kuma tradisyon yerleşti.
İlişkilerin en ehemmiyetli sevimsiz güçlerinden bir tanesini de cumhurbaşkanları Erdoğan ve Aliyev'in dostluğu oluşturuyor.
