Zirve Bildirisi'nde, Türk Dili Konuşan Ülkeler İşbirliği Konseyi'nin isminin "Türk Devletleri Teşkilatı" şekilde değiştirilmesi kararlaştırıldı, Kazakistan Cumhuriyeti Birinci Cumhurbaşkanı, Elbaşı ve Türk Devletleri Teşkilatı Onursal Başkanı Nursultan Nazarbayev çeşidinden başlatılan "Türk Dünyası 2040 Vizyonu"nu, Türk Devletlerinin kuma çıkarlarının bulunmuş yer aldığı türlü bölgelerde geleceğe çevrik işbirliğine delalet edecek izlemsel müşterek doküman şekilde onama edildi. Uygulanması düşüncesince "2022-2026 Türk Devletleri Teşkilatı Stratejik Yol Haritası" hazırlanmasının buyruğu verildi.
ZİRVE BİLDİRİSİ
Zirve bildirisinde şu ifadelere arsa verildi:
"Türk Devletleri Teşkilatı Devlet Başkanları Konseyi, 12 Kasım 2021'de İstanbul'da 'Dijital Çağda Yeşil Teknolojiler ve Akıllı Şehirler' temasıyla toplanmıştır. Toplantıya Türkiye Cumhurbaşkanı Sayın Recep Tayyip Erdoğan reislik etmiş olup, Azerbaycan Cumhurbaşkanı Sayın İlham Aliyev, Kazakistan Cumhurbaşkanı Sayın Kasım Cömert Tokayev, Kırgızistan Cumhurbaşkanı Sayın Sadır Caparov, Özbekistan Cumhurbaşkanı Sayın Şevket Mirziyoyev, Türkmenistan Cumhurbaşkanı Sayın Gurbangulu Berdimuhamedov, Macaristan Başbakanı Sayın Viktor Orban ve Türk Devletleri Teşkilatı Genel Sekreteri Sayın Bağdat Amreyev katılmıştır.
Türk Devletleri Teşkilatı Onursal Başkanı ve Kazakistan Cumhuriyeti Birinci Cumhurbaşkanı-Elbaşı Sayın Nursultan Nazarbayev görüşmede müşterek videoteyp ileti ile seslenme etmiştir.
Türk Devletleri Teşkilatı Devlet Başkanları, Türk Dili Konuşan Ülkeler İşbirliği Konseyi Kurulmasına Dair Nahçıvan Anlaşması'nın erek ve prensipleri doğrultusunda ve Türk Dili mütekellim halkların kuma tarih, dil, kültür, tradisyon ve değerlerine mebni ortaklık ve dayanışmayı tamik ve tevsi mevzusundaki taahhütlerini yineleyerek;
Türk Dili Konuşan Ülkelerin bağımsızlıklarından beri kaydettikleri dikkate bedel politik ve sosyo-ekonomik ilerlemeyi ölçüm ederek ve Azerbaycan Cumhuriyeti'nin, Kazakistan Cumhuriyeti'nin, Kırgız Cumhuriyeti'nin, Özbekistan Cumhuriyeti'nin ve Türkmenistan'ın bağımsızlığının 30. sene dönümünü kutlayarak; Türk Devletleri Teşkilatı'nın kuruluşundan beri kaydettiği ilerlemeden duyduğu memnuniyeti anlatım ederek, Türk Dünyasında ortaklık ve eşgüdümün sağlanmasında ve Türk Dünyasının değerlerinin ve çıkarlarının diyalekt ve arsıulusal camiada henüz müşterek tomar desteklenmesinde Teşkilatın rolünü geliştirmesindeki taahhütlerini vurgulayarak;
Özellikle egemenlik, arazi bütünlüğü ve arsıulusal onama görmüş sınırların dokunulmazlığı ve iç işlerine karışma etmeme hususlarına hürmet ve dayanak noktası hassaten iktisap geçirmek üzere, arsıulusal hukukun umumi onama görmüş düzgü ve prensipleri uyarınca, Üye Devletlerin güvenliğini ve istikrarını güçlendirmeyi hedefleyerek;
Ticaret, ulaşım, envestisman ve diyalekt bağlanak ile ek girişimlerin isteklendirme edilmesi kanalıyla COVID-19 sonrası hesaplı toparlanmayı amaçlayan hepsi Üye ve Gözlemci Devletlerin kuma çabalarının sürdürülmesinin şişman önemini vurgulayarak; Üye Devletler ortada konsolide müşterek davranış yükseltmek düşüncesince Türk Dünyasının kendilerini etkileyen diyalekt ve arsıulusal mevzularda istişarelerde bulunmanın öneminin altını çizerek, Aşağıdaki hususları:
SİYASİ KONULAR, DIŞ POLİTİKA ve GÜVENLİK KONULARINDA İŞBİRLİĞİ
1. 'Türk Dili Konuşan Ülkeler İşbirliği Konseyi'nin ismini 'Türk Devletleri Teşkilatı' şekilde değiştirmeyi kararlaştırdıklarını;
2. Kazakistan Cumhuriyeti Birinci Cumhurbaşkanı - Elbaşı ve Türk Devletleri Teşkilatı Onursal Başkanı Sayın Nursultan Nazarbayev çeşidinden başlatılan 'Türk Dünyası 2040 Vizyonu'nu, Türk Devletlerinin kuma çıkarlarının bulunmuş yer aldığı türlü bölgelerde geleceğe çevrik işbirliğine delalet edecek izlemsel müşterek doküman şekilde onama ettiklerini ve uygulanması düşüncesince '2022-2026 Türk Devletleri Teşkilatı Stratejik Yol Haritası' hazırlanması emirini verdiklerini;
3. Türkmenistan'ın teleskop ev bark şekilde Türk Devletleri Teşkilatı'na katılmasından duydukları kalbi ölçüm ve memnuniyeti anlatım ettiklerini ve bu kararla Türk Devletleri ve halkları arasındaki el donanması ve işbirliğinin geliştirileceğine bulunan inançlarını dile getirdiklerini;
4. Türk Devletleri Teşkilatı'nın öteki ülkeler ve arsıulusal kuruluşlarla işbirliğini geliştirmesine iş edecek 'üçüncü taraflar' ile işbirliğine değgin usulleri onama ettiklerini;
5. Türk Devletleri Teşkilatı Sekretaryası'na, tahsis etmiş yer aldığı toy zamanı yapı düşüncesince Türkiye Cumhuriyeti'ni ölçüm ettiklerini;
6. Azerbaycan Cumhuriyeti'ni '44 Günlük Vatan Muharebesi'ndeki zaferinden naşi kutlama kartı ettiklerini, Türk Devletleri Teşkilatı Üye Devletlerinin ve Genel Sekreterinin, Azerbaycan'ın yurtlarını işgalden kurtarması uğrundaki DOĞRU davasına verdiği azimli desteği ölçüm ettiklerini, birbirlerinin egemenliğini, arazi bütünlüğünü ve arsıulusal onama görmüş sınırların dokunulmazlığını aykırı şekilde tanışıklık ve hürmet sema temelinde Ermenistan - Azerbaycan arasındaki ihtilafın sona ermesini kıvançla karşıladıklarını ve Ermenistan ve Azerbaycan arasındaki ilişkilerin normalleşmesini desteklediklerini, Üye ve Gözlemci Devletlerin mezkur Azerbaycan topraklarının ağız tatsızlığı sonra baştan ihyası, yapımı ve entegrasyonuna katkıda bulunmaya apiko olduklarını anlatım ettiklerini;
7. Kıbrıs sorununda Ada'daki gerçekler temelinde adil, kalıcı, sürdürülebilir ve aykırı şekilde onama edilmektedir müşterek çözüme varılması icap ettiğini vurguladıklarını; esas ve denk haklarını garanti dibine onama ika arzusunu haiz Kıbrıs Türk halkıyla bulunan dayanışmalarını anlatım ettiklerini ve Türkiye'nin Kıbrıs Türk halkının Türk Devletleri Teşkilatı'nın ek faaliyetlerine katılmaya çağırma edilmeleri talebini tanıdıklarını;
8. Kırgız Cumhuriyeti'nde kaynaklanan Anayasa reformlarını müspet biçimde değerlendirdiklerini ve ülkenin henüz müşterek tomar demokratik gelişimine dayanak noktası verdiklerini;
9. Kırgız-Tacik sınırındaki hale barışçıl müşterek hal bilmek düşüncesince Kırgız Cumhuriyeti'nin çabalarına desteklerini anlatım ettiklerini ve bu bağlamda Kırgız Cumhuriyeti ve Tacikistan arasındaki diyaloğu kıvançla karşıladıklarını; aykırı itimatı perçinlemek ve gelecekte çatışmalardan gocunmak düşüncesince dü tarafı muktezi adımları atmaya çağırdıklarını;
10. Gözlemci Devlet şekilde Türk Devletleri Teşkilatı ile kalan ortaklık ve eşgüdümün yanı sıra, hepsi Üye Ülkelerde diplomatik temsilcilikler kurarak Türk Devletleri Teşkilatı ile ilişkilerini izlemsel müşterek düzeye yükseltmesinden naşi Macaristan'ı ölçüm ettiklerini ve Macaristan'ın, Budapeşte'deki dönüşümlü V4 başkanlığı esnasında Türk Devletleri Teşkilatı ve Vişegrad Grubu'nun (V4) kuma Devlet Başkanları Zirvesi'ni icma önerisini desteklediklerini;
11. Kırgız Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı Sayın Sadır Caparov'un müspet diyalog ve işbirliğinin teşviki düşüncesince yerler arası Orta Asya + Güney Kafkasya platformunun kurulması inisiyatifini hamiş ettiklerini;
12. 2020-2021 devri BM Genel Kurulu Başkanı Sayın Volkan Bozkır'ı fariza süresini başarıyla tamamladığı düşüncesince kutlama kartı ettiklerini ve Türk Dili Konuşan Devletlerin tutumlarını arsıulusal kurda tutma çabalarını ölçüm ettiklerini ve Sayın Kairat Abdrakhmanov'u AGİT Ulusal Azınlıklar Yüksek Komiseri görevine seçilmesinden naşi kutlama kartı ettiklerini;
13. Macaristan'daki Türk Devletleri Teşkilatı Temsilcilik Ofisinin faaliyetlerini, Üye Ülkelerin bağımsızlığının 30. yılı münasebetiyle yâd etkinliklerinin düzenlenmesi de karışma iktisap geçirmek üzere, kıvançla karşıladıklarını ve Üye Devletlere sözkonusu Temsilcilikte kuma fevk dozaj etkinlikler teşekkül çağrısında bulunduklarını;
14. Üye ve Gözlemci Devletlerin, COVID-19 pandemisi esnasında sözkonusu toptan tehdidin negatif etkilerini dökmek düşüncesince Türk Devletleri Teşkilatı çerçevesindeki düet el donanması ve işbirliğinin bitmeme ettirilmesine değgin kaldıklarını;
15. Türk Dünyasının içsel başkentlerinden bir tanesi anons edilmesi vesilesiyle, Türkistan'da düzenlenmekte bulunan faaliyetleri ölçüm ettiklerini ve Türk Dünyasının öteki şehirlerine benzeri statüler verilmesine değgin Yönetmeliğin onama edilmesini kıvançla karşıladıklarını;
16. Dışişleri Bakanları Konseyi'nin 27 Eylül 2021 tarihinde İstanbul'da kaynaklanan yılgı toplantısında onama edilen Bildiriye atıfla, Afganistan'da esas insanoğlu haklarını goril etraflı ve temsili müşterek politik sistemi desteklediklerini baştan vurgulayarak etkin, transparan ve matematik verebilir mekanizmalar aracılığı ile Afganistan'a aceleci insanca iane sağlanmasına müteveccih çabaların sürdürülmesi çağrısında bulunduklarını, Afganistan ekonomisindeki çetin hali hafifleştirmek ve Afganistan halkının anlaşma kaynaklarını korumaya müteveccih önlemler onama geçirmek amacıyla henüz müşterek tomar arsıulusal dayanak noktası çağrısında bulunduklarını;
17. Terör, aşırıcılık, bölücülük ve ırkçılıkla mücadeleyi sürdürürken, ayrımcılık, ecnebi kini ve İslamofobinin ve tiksinti söyleminin değme çeşidine ve durumuna dirlik mücadelede işbirliğini geliştirmeye ve bu bölgelerde arsıulusal alandaki çabalarında eşgüdüm sağlamaya değişmeyen verdiklerini;
18. Ortak çıkarlara değgin düzenlilik meselelerinde andıran eşgüdüm ve ortaklık nüfuz geçirmek kıl payı Üye Devletlerin ek makamları ortada Türk Devletleri Teşkilatı içerisinde derneşik şekilde meydana getirilen düzenlilik istişarelerinin sürdürülmesi anlamında emir verdiklerini;
19. Gözden geçirilmiş Aksakallar Konseyi Yönetmeliği'nin onama edilmesini kıvançla karşıladıklarını ve normal toplantılarının devamı düşüncesince emir verdiklerini;
20. Devlet liderlerini, Dışişleri Bakanlarını ve arsıulusal yapı başkanlarını, COVID-19 pandemisinin ortaya çıkmasından beri geçmiş el müşterek araya getiren Antalya Diplomasi Forumu'nu başarıyla oluşturan Türkiye Cumhuriyeti'ni, 15-16 Temmuz 2021'de Taşkent'te 'Orta ve Güney Asya: Bölgesel Bağlantı, Sınamalar ve Fırsatlar' mevzulu Uluslararası Konferansa başarıyla evsahipliği meydana getirdiği düşüncesince Özbekistan Cumhuriyeti'ni ve 15 Eylül 2021'de Nur-Sultan'da VII. Avrasya Medya Forumu'nu ve 'Türk Dili Konuşan Ülkelerde Medya - Yeni Koşullarda İşbirliğinin Geliştirilmesi' mevzulu hususi oturumunu başarıyla gerçekleştirdiği düşüncesince Kazakistan Cumhuriyeti'ni kutlama kartı ettiklerini;
21. Adalet dalında işbirliğinin devamını ölçüm ve isteklendirme ettiklerini; Adalet Bakanlıkları ve Üye Devletlerin öteki ek makamları ortada ortaklık başlatılmasını isteklendirme ettiklerini;
EKONOMİK VE SEKTÖREL İŞBİRLİĞİ
22. Karşılıklı tecim ve yatırımı kolaylaştırmak düşüncesince muktezi önlemleri alarak Üye Devletler ortada amelî şerait oluşturma amacına değgin kaldıklarını, 10 Eylül 2021 tarihinde Bakü'de planlı 10. Ekonomi Bakanları Toplantısında ve 6 Mayıs 2020 tarihinde çevrimiçi şekilde kaynaklanan kuma Ekonomi/Ticaret Bakanları ile Gümrük İdareleri Başkanları toplantısında tahsil edilen kararların takip edeni düşüncesince ek makamlara emir verdiklerini;
23. Kırgız Cumhuriyeti'ni, toy müşterek hesaplı ortaklık ve etkileşim yolu şekilde Birinci Avrupa Birliği-Orta Asya Ekonomik Forumu'nu 5 Kasım 2021 tarihinde Bişkek'te başarıyla düzenlemesinden naşi kutlama kartı ettiklerini;
24. Üye Devletlerin ek Bakanlıklarını, Türk Yatırım Fonu'nun Kuruluş Anlaşması'nı en geç 1 Eylül 2022 geçmişine genişliğinde denk kapital yardımı ve denk oy hakkı ilkesine isnaden sonuncu bir hale getirmekle görevlendirdiklerini;
25. COVID-19 engellemelerinin bitmeme etmiş yer aldığı delik önüne alındığında, Üye ve Gözlemci Devletler arasındaki tecim kütlesinin artırılmasına değgin tavsiyeler üstünde çalışmaya ve pandemi esnasında hassaten Üye ve Gözlemci Devletlerin KOBİ'leri ortada ticari uygulamalarının geliştirilmesine müteveccih kuma planlara değgin önerilerin etraflı biçimde değerlendirilmesini isteklendirme ettiklerini;
26. Üye Devletlerin ek makamlarına, kurulacak müşterek 'Çalışma Grubu' aracılığı ile 'Ticareti Kolaylaştırma Strateji Belgesi'nin sonuçlandırılması anlamında çalışmalarını hızlandırmaları buyruğu verdiklerini, Üye ve Gözlemci Devletlerin arasındaki ticareti, müstesna satım potansiyelini ve yatırımları tasarruf geçirmek amacıyla Türk Ticaret Evleri'nin (TTE) kurulması düşüncesince düzentileme başlatılmasını onama ettiklerini, ek hükümet organlarına tecim tamamlayıcılığını tasarruf geçirmek ve Üye Devletler arasındaki niceliksel kısıtlamaları ve prospektüs dışı önlemleri ortadan feshetmek düşüncesince toy girişimleri etraflı şekilde değerlendirmeleri buyruğu verdiklerini;
27. Türk Ticaret ve Sanayi Odası'nın (TTSO), 2 Kasım 2020'de Bakü'de planlı 'Azerbaycan'da Yeni Bir Sosyal ve Ekonomik Kalkınma Dönemi' temalı yılgı toplantı, 44 Günlük Vatan Muharebesi esnasında Ermeni saldırılarından etkilenen Berde şehrinin çıplak nüfusuna Türk Devletleri Teşkilatı alegori meydana getirilen insanca yardım; 2021 senesinde Budapeşte ve Bakü'de Sekretarya ile kolektif planlı 3. TTSO Genel Kurulu ve iş forumları kabilinden Türk Devletleri Teşkilatı alegori özel, bölüm içerisindeki işbirliğini güçlendirmeye müteveccih faaliyetlerini kıvançla karşıladıklarını;
TTSO Üyesi Odalara TTSO Sekretaryasına dil avcısı tayin çağrısında bulunduklarını ve Özbekistan'da TTSO Sekretaryası'nın katkılarıyla TOBB Ekonomi ve Teknoloji Üniversitesi'nin Taşkent kampüsünün açılmasını ölçüm ettiklerini;
28. 'Çeşitli Ekonomik Bölgeler Arasında Bilgi ve Tecrübe Paylaşımı Hakkında Türk Dili Konuşan Ülkeler İşbirliği Konseyi Üye Ülkeleri Arasında Mutabakat Zaptı'nın uygulanmasını isteklendirme ettiklerini;
29. Kazakistan'ın Hazar Geçişli Uluslararası Doğu-Batı Orta Koridoru da dâhil iktisap geçirmek üzere, Türk ülkeleri arasındaki hesaplı işbirliğini ve bağlantısallığı perçinlemek amacıyla Türkistan'da Türk ülkeleri düşüncesince kurulacak 'TURANSEZ' hususi hesaplı sahasına iltihak davetini kıvançla karşıladıklarını;
30. Türk Devletleri Teşkilatı'nın, SESRIC ile ortaklık zarfında hazırlanmakta bulunan 'Türk Devletleri Teşkilatı Üye Devletlerinin Yatırım Ortamı ve Uluslararası Ticaret Tamamlayıcılığı' dirlik geçmiş yayınına ilişik çekerek, Sekretaryayı doğacak yayınlar düşüncesince toy özellik önerileri hazırlamakla görevlendirdiklerini;
31. Özbekistan'ın 'Türk Devletleri Teşkilatı Üye Devletlerinin Küçük ve Orta Büyüklükteki İşletmelerinden Sorumlu Hükümet Kurumları Arasında Mutabakat Zaptı'na yan olmasını kıvançla karşıladıklarını ve Türk Devletleri Teşkilatı içerisinde Üye Devletlerin Küçük ve Orta Büyüklükteki İşletmelerini Geliştirme Ajansları ortada işbirliğini güçlendirmekte muvafık kaldıklarını;
32. 19-20 Eylül 2021 tarihlerinde Taşkent'te Birinci Genç Girişimciler Forumu'nun düzenlenmesini takdirle karşıladıklarını ve Üye Devletlerin ek kurumlarını, Üye ve Gözlemci Devletlerin canlı iş insanlarını sübvanse geçirmek amacıyla sözkonusu Forum'un gerçekleştirilmesini sürdürmekle görevlendirdiklerini ve bayanların hesaplı şekilde güçlendirilmesine müteveccih dayanak noktası projelerinin hazırlanmasını salık mektubu ettiklerini;
33. Üye Devletlerin ek Bakanlıklarını, yeşil teknolojiler ve çokbilmiş kentler dair işbirliğini baş döndürücü cepheli müşterek halde başlatmaları anlamında talimatlandırdıklarını;
34. Üye Devletlerin ek Bakanlıklarına, bölgede sürdürülebilir zirai faiz ve dengeli besin arzına müteveccih baş döndürücü cepheli işbirliğini güçlendirmeleri buyruğu verdiklerini ve Üye ve Gözlemci Devletleri besin güvenliği dalında ortaklık önerileri sunmaya çağırma ettiklerini;
35. Yenilenebilir erke dalında işbirliğini bollatmak de karışma iktisap geçirmek üzere, erke sektöründe işbirliğini açık açık çoğaltma çağrısında bulunduklarını;
36. Enerji projelerinin bağlantısallığını güçlendirerek ve gelecekteki enfrastrüktür planlarında aralarındaki bağlantısallığı esas müşterek ilke şekilde onama ederek Üye Devletlerin erke güvenliğinin önemini vurguladıklarını;
37. Türk Devletleri Teşkilatı Enerji Bakanlarının 24 Şubat 2021 tarihinde meydana getirilen geçmiş çevrimiçi toplantısının neticelerini desteklediklerini, yenilenebilir enerji, erke verimliliği, erke düzenlemesinin iyileştirilmesi ve alışveriş faaliyetleri sahalarında işbirliğinin geliştirilmesinin güçlendirilmesi düşüncesince bulunan olan ehemmiyetli potansiyeli vurguladıklarını, Üye Devletler arasındaki bağlantısallığın ve tarz gezileri ve düzentileme ziyaretleri ile yenilenebilir enerjide işbirliğine değgin tavsiyeler geliştirilmesini isteklendirme ettiklerini;
38. 30 Nisan 2020 ve 14 Ekim 2021 tarihlerinde Budapeşte'de planlı videoteyp konuşma toplantısı ve Beşinci Ulaştırma Bakanları Toplantısı neticelerini desteklediklerini, Üye Devletlerin ek kurumlarını Hazar Geçişli Uluslararası Doğu-Batı Orta Koridorundan henüz verimli, sürdürülebilir ve akıcı müşterek güzergah şekilde yararlanma geçirmek düşüncesince yönetimsel prosedürleri basitleştirmek de dâhil iktisap geçirmek üzere, akla yatkın şerait yaratmaya bitmeme etmeleri düşüncesince talimatlandırdıklarını;
39. Hazar Geçişli Uluslararası Doğu-Batı Orta Koridoru süresince transport işlerini kolaylaştırmak düşüncesince ehemmiyetli müşterek hamle bulunan 'Türk Devletleri Teşkilatı Üye Ülkeleri Arasında Uluslararası Kombine Yük Taşımacılığı Anlaşması'nı sonuncu bir hale getirme buyruğu verdiklerini;
40. Zengezur Koridoru'nun Hazar Geçişli Uluslararası Doğu-Batı Orta Koridoru kapsamında bağlantısallığın henüz dobra sağlanması düşüncesince ortaya çıkan müşterek punt bulunduğunu vurguladıklarını ve Koridorun en endamsız müddette faaliyete geçirilmesi düşüncesince Üye Devletlerin ek makamlarını, Azerbaycan Cumhuriyeti Hükümeti'nin çabalarını desteklemeye çağırma ettiklerini;
41. Ulaştırma koridorlarının, gümrük-sınır arama noktalarının ve geri iş merkezlerin akıcı çalışkanlık göstermesinin sağlanması hassaten iktisap geçirmek üzere, pandemi esnasında ticari ve hesaplı ilişkilerin sürdürülebilirliğini bildirmek düşüncesince Üye ve Gözlemci Devletlerin dayanışmasını ölçüm ettiklerini;
42. Sivil havacılıkta işbirliğinin güçlendirilmesinin önemini vurguladıklarını ve ek makamları havayolu operasyonları düşüncesince yönetimsel prosedürleri kolaylaştırmaya, öğrenci değgin şekilde Üye Devletler ortada pervaz sayısını artırmaya ve Üye ve Gözlemci Devletler arasındaki diyar taşımacılığı bağlantılarının çeşitlendirilmesine katkıda bulunmaya isteklendirme ettiklerini;
43. Mersin Limanı, Evrensel Lojistik Hizmetleri (Taşkent), Akhtachi (Andican) ve Tirmiz Kargo Merkezi'nin (Surhanderya) Türk Devletleri Teşkilatı Kardeş Limanlar sürecine dâhil edilmesini kıvançla karşıladıklarını, 6 Eylül 2021 tarihinde Samsun'da planlı Türk Devletleri Teşkilatı Kardeş Limanlar Dördüncü Toplantısı'nın neticelerini desteklediklerini ve öteki Türk Devletleri Teşkilatı Kardeş Limanlarının yanı esna öteki Türk Dili Konuşan Ülkelerin kişmiri ve bahir limanları ortada henüz şümullü işbirliğini isteklendirme ettiklerini;
44. 30 Haziran 2021'de Taşkent'te Türk Devletleri Teşkilatı kapsamında 'e-İzin' mevzulu Türk-Özbek Çalışma Grubu Toplantısının düzenlenmesi de dâhil iktisap geçirmek kıl payı Sekretarya'nın Üye Devletler ortada 'e-İzin' dair baş döndürücü cepheli ortaklık başlatma çabasını ölçüm ettiklerini ve ek makamlara ulaşımda sayısal araçları yayılmış şekilde istimal çağrısında bulunduklarını;
45. Türk Devletleri Teşkilatı, EİT, TRACECA, IRU, KEİ ve Uluslararası Taşımacılık Forumu (ITF) ortada 15 Mart 2021'de, COVID-19 pandemisinin hepsi ülkelerdeki şahısların sağlığı, toplulukları ve anlaşma kaynakları üstündeki negatif etkilerini münakaşa etmek düşüncesince birleşen çevrimiçi toplantının neticelerini hamiş ettiklerini ve pandeminin başlamış bulunan sağlık, toplumsal ve hesaplı zorluklarının ele alınmasında kuma müşterek vakfe yükseltmek düşüncesince gösterilen Ortak Açıklamayı kıvançla karşıladıklarını;
46. 'Türk Devletleri Teşkilatı Üye Ülkeleri Hükümetleri ortada Basitleştirilmiş Gümrük Koridoru Kurulmasına İlişkin Protokolün' imzalanması amacıyla üstünde anlaşmaya varılan esas mallara müteveccih kolaylaştırıcı tedbirlerin uygulanmasını isteklendirme ettiklerini;
47. Hazar Geçişli Uluslararası Doğu-Batı Orta Koridorunun hepsi potansiyelinden müstefit gelişmek düşüncesince gümrük ve yönetimsel usulleri kolaylaştırmayı ve uç intikal işlemlerinin uyumuna ve sadeleştirilmesine ulama sağlayacak Kervansaray Projesi çerçevesinde gümrük ortaklık ile İpek Yolu'nu canlandırmayı onama ettiklerini;
- Türk Devletleri Teşkilatı içerisinde sayısal sistemlerin tanıtılması ve uç ötesi hareketlerde elektronik ön ihbariye sisteminin kurulması kanalıyla gümrük ve öteki ek firmalar çeşidinden maruz müsaade belgelerine değgin gümrük prosedürlerinin basitleştirilmesini isteklendirme ettiklerini ve Üye Devletleri çağdaş gümrük mekanizmalarını ve kaslı ilim alışverişi sistemini kullanmaya bitmeme etmeye çağırdıklarını;
- Sekretaryanın, UNECE ile andıran ortaklık zarfında 15 Haziran 2021'de e-TIR dair kaynaklanan geçmiş Çalışma Grubu toplantısı, Türk Konseyi çerçevesinde Kazakistan, Kırgızistan ve Özbekistan ortada sayısal TIR uçman projelerinin başlatılması ve IRU ile ortaklık zarfında gümrük makamlarının uzmanlarına müteveccih terbiye programları da dâhil iktisap geçirmek kıl payı Üye Devletler ortada e-TIR dair ortaklık kurulmasındaki çalışkan rolünü ölçüm ettiklerini;
- İlgili makamları, Dünya Gümrük Örgütü ile andıran ortaklık zarfında şekilde Üye Devletler ortada aut tecim işlemlerini kolaylaştırmaya müteveccih millî Yetkilendirilmiş Ekonomik Operatör Programlarının geliştirilmesi ve uygulanması dair birbirlerinin deneyimlerinden yararlanmaya bitmeme edilmesiyle görevlendirdiklerini;
48. Üye ve Gözlemci Devletleri, Asya ve Avrupa ortada fiber optikçi faziletkâr aceleci umumi ağ hattının inşasını öngören Dijital Aktarım Merkezi projesinin uygulanmasında Azerbaycan'ı desteklemeye çağırma ettiklerini;
49. Hazar Geçişli Fiber Optik projesinin önemini vurguladıklarını ve uygulanmasının hızlandırılması emekleri çağrısında bulunduklarını;
50. Mevcut ve doğacak nesillerin sağlığı ve esenliği düşüncesince çevrenin korunmasının önemini vurguladıklarını, yeşil teknolojilerin uygulanması, dirim ilmi çeşitliliğin korunması, diyar değişikliğine uyarlama kabilinden yollarla bu bölgede muktezi aceleci kuma eylemde bulunmayı onama ettiklerini ve arsıulusal mevzi güvenliğinin korunmasına kuma katkıda bulunmaya apiko olduklarını doğrulama ettiklerini;
- Ortak ancak farklılaştırılmış sorumlulukların farkında olarak, hesaplı ve çevresel bolluk koşullarını bildirmek düşüncesince kapsayıcılık, ayrımcılık yapmama, limonluk gazı emisyonlarını azaltmada gümrahlık ilkelerine bulunan hummalı düzen bağlılıklarını ve hassaten sanayi, tarım, enerji, muvasala ve yenilenebilir erke kaynakları hassaten iktisap geçirmek kıl payı düşüt karbonlu kalkınma dalında degaje müşterek arsıulusal değiş ve birbirinden ayrımlı en dobra teknolojileri ihya niyetine hummalı düzen sıkıya değgin olduklarını kaydettiklerini;
-Üye Devletler ortada diyar gündemi alanındaki çalışkan işbirliğini kıvançla karşıladıklarını, Türk Devletleri Teşkilatı Üye Ülkelerinin bu alandaki konumlarının yakınlığını delik uğrunda bulundurmayı onama ettiklerini, toptan diyar gündeminde belirlenen hedeflere ulaşılmasını desteklediklerini ve hassaten sürdürülebilir kalkınma bağlamında diyar değişikliği tehdidine dirlik toptan tepkiyi perçinlemek düşüncesince Paris İklim Anlaşmasının uygulanmasını üstlenme ettiklerini;
51. Türkiye'de ve bölgede meydana mevrut orman yangınları ve su taşkını kabilinden çevresel felaketlerden sık sıkıntı ve ide duyduklarını anlatım ettiklerini ve Türkiye Cumhuriyeti'nin teklifi dair natürel afetlerin etkilerini dökmek ve iyileşmeye katkıda bulunan iktisap geçirmek amacıyla kuma arama, istirdat ve iyileştirme emekleri nüfuz geçirmek düşüncesince 'Türk Devletleri Teşkilatı Sivil Koruma Mekanizması' ismi altında Türk Devletleri Teşkilatı içerisinde facia karışma ünitesi kurulması hususunda çalışmalara başlanması buyruğu verdiklerini, Türkiye'nin orman yangınlarıyla savaş dair işbirliğine değgin diyalekt müşterek konuşma teşekkül niyetini kıvançla karşıladıklarını;
52. 21 Nisan 2021'de çevrimiçi şekilde Türk Kızılayı'nın ev sahipliğinde gerçekleşen, müşterek ağ kurulması dair anlaşmaya varılan, Türk Devletleri Teşkilatı Üye Ülkelerindeki Kızılay Dernekleri Başkanları Birinci Toplantısını kıvançla karşıladıklarını ve Üye Devletleri, Kızılaylar arasındaki işbirliğini yükseltmek düşüncesince bu zehir desteklemeye ve Türk Devletleri Teşkilatı Üye Ülkeleri'ndeki natürel ve insanoğlu kaynaklı afetlere şişko şekilde alıştırmak ve karışma geçirmek düşüncesince güçlerini birleştirmeye isteklendirme ettiklerini;
53. Azerbaycan Cumhurbaşkanı çeşidinden başlatılan Türk Devletleri Teşkilatı "COVID-19 pandemisiyle mücadelede Dayanışma ve İşbirliği" mevzulu Olağanüstü Zirvesi'nin arkası esna planlı Türk Devletleri Teşkilatı Üye ve Gözlemci Ülkelerinin Sağlık Bakanlarının 28 Nisan 2020 tarihinde gerçekleştirdiği Birinci Video-Konferans Toplantısının kararlarını doğrulama ettiklerini ve Üye ve Gözlemci Devletler ortada önlem, teşhis, tedavi, rehabilitasyon, epidemiyolojik icraat ve ilmî incelemelerde ilim ve repertuvar ve geçerli en dobra yöntemlerin değişimine müteveccih Türk Devletleri Teşkilatı içerisinde kurulan Sağlık Koordinasyon Kurulu ve Sağlık Bilim Grubu'nun faaliyetlerini kıvançla karşıladıklarını;
54. Kazakistan, Türkiye ve Özbekistan'da COVID-19'a dirlik ehlî aşıların gelişimini kıvançla karşıladıklarını ve aza devletlere telkih işbirliğini ihya çağrısında bulunduklarını; Üye ve Gözlemci Devletleri müşterek tane cepheli yahut aykırı tanışıklık yahut telkih sertifikaları kanalıyla arsıulusal gezi ve muvasala düşüncesince COVID-19 ile ek antre ve intikal kısıtlamalarını hafifletmeye isteklendirme ettiklerini; hacısı hocası güvende olana genişliğinde on paralık kimsenin güvende olmayacağı anlayışıyla, COVID-19'a karşılık şekilde hepsi devletlerin aşılara erişiminin adil, ekonomik, vaktiyle ve cihanşümul şekilde sağlanmasının önemini hatırlattıklarını;
55. Türkiye, Azerbaycan, Kazakistan ve Macaristan çeşidinden Türk Devletleri Teşkilatı himayelerinde Afrika ülkelerine meydana getirilen telkih bağışını kıvançla karşıladıklarını;
56. Pandemi ile mücadelede ön saflarda arsa meydan Üye ve Gözlemci Devletlerin doktorları ve öteki esenlik çalışanının özveren çalışmalarını övdüklerini, 2021'i Uluslararası Sağlık Çalışanları Yılı anons ika girişimi ve telkih ihya ve pandemi ile savaş mevzusundaki deneyimlerini kırışmak amacıyla Sağlık Bilimleri Grubu'nun geçmiş beniz yüze Aşı Çalıştayı'nı 24-27 Ağustos 2020'de İzmir'de düzenlemesinden naşi Türkiye Cumhuriyeti Sağlık Bakanlığı'nı kutlama kartı ettiklerini;
57. Sekretaryayı, 11 Eylül 2020'de aralarında imzaladıkları Mutabakat Zaptını esas alarak, Dünya Sağlık Örgütü ve Üye ve Gözlemci Devletlerin esenlik makamlarıyla kuma planlar yürütmeye isteklendirme ettiklerini;
58. 29 Ekim 2021 tarihinde İstanbul'da planlı Sağlık Bakanları toplantısında onama edilen ve esenlik dalında toptan el donanması ve işbirliğinin önemini vurgulayan Ortak Bildiriyi onayladıklarını;
59. Kişisel goril ekipman, aşılar ve ilaçlar karışma iktisap geçirmek kıl payı birbirlerine iane sağladıkları düşüncesince Üye ve Gözlemci Devletleri ince ölçüm ettiklerini ve Üye ve Gözlemci Devletlerin Sağlık Bakanları ve ilim insanlarının katılımıyla değme sene Ekim'de 'Türk Tıp Dünyası Kongresi'nin düzenlenmesini onayladıklarını;
60. Kamu yönetimi sisteminin standardını düzeltmek ve semt içi sayısal tecim ve alıntı satımı isteklendirme geçirmek düşüncesince e-yönetişim ve e-hizmetler dair müşterek ortaklık platformu oluşturmasını kıvançla karşıladıklarını ve Türk Devletleri Teşkilatı Üye Ülkeleri ortada elektronik imzaların aykırı şekilde tanınmasını ve büyüklük kurumlarının ve iş sahasının katılımıyla elektronik doküman değiş sisteminin oluşturulmasını desteklediklerini, Üye Devletlerin amme hizmetleri ve e-devlet alanındaki ek makamlarının Nisan 2021'de Azerbaycan Cumhuriyeti'ne (ASAN hizmeti) ve Eylül 2021'de Kazakistan Cumhuriyeti'ne (Astana Hub) meydana getirdiği ziyaretlerin de kıvançla karşıladıklarını;
61. Kazakistan toprağı Baykonur'dan uzaya geçmiş el insanoğlu çıkışının 60. Yıldönümünün önemine ilişik çektiklerini;
62. Türkiye Uzay Ajansı çeşidinden başlatılan, Türk Devletleri Teşkilatı içerisinde Uzay Teknolojisi Projeleri dalında ortaklık ve eşgüdümün sağlanması düşüncesince Üye Devletlerin ek makamlarını görevlendirdiklerini;
63. Araştırma, ihya ve yenilikçi projeleri sübvanse geçirmek üzere, Üye Devletler ortada ilmî ve teknolojik işbirliğinin geliştirilmesini desteklediklerini;
64. Türkiye Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı çeşidinden akıbet 4 senedir başarıyla kaynaklanan 'Teknofest - Havacılık, Uzay ve Teknoloji Festivali'nin istikbal zamanlarda Türk Devletleri Teşkilatı'nın öteki Üye Ülkelerinde düzenlenmesine değgin Türkiye'nin önerisini kıvançla karşıladıklarını;
65. 24 Haziran 2021'de Hokand'da planlı Türk Devletleri Teşkilatı Turizmden Sorumlu Bakanlar Altıncı Toplantısı'nın neticelerini desteklediklerini, Özbekistan Cumhuriyeti'nin Türk Devletleri Teşkilatı içerisinde ev sahipliği meydana getirdiği geçmiş Bakanlar toplantısının kalburüstü müşterek biçimde örgütlü edilmesi, "Türk Dünyası Turizm Başkenti" girişiminin başlatılması ve Özbekistan Cumhuriyeti'nin Hokand şehrinin geçmiş "Türk Dünyası Turizm Başkenti" anons edilmesinden naşi Özbek yönünü ölçüm ettiklerini ve bu hücum kapsamında sürdürülebilir gezim ve ek altyapının geliştirilmesi düşüncesince kuma girişimler ve planların uygulanması buyruğu verdiklerini;
66. İpek Yolu üstünde bulunan Üye Devletlerin natürel ve coğrafi avantajlarından yararlanarak, gezim sektöründe henüz müşterek tomar işbirliğini ve alana henüz müşterek tomar gezmen çekmeyi isteklendirme ettiklerini ve 'Tabarruk Ziyarat' ve “Turizm Haritası' projelerinin uygulanmasını bildirmek ve 'Türk Konseyi Modern İpek Yolu Ortak Tur Projesi'ni millî ve arsıulusal gezim fuarları da dâhil iktisap geçirmek üzere, muktezi araçlarla takdim etmek düşüncesince Üye Devletlerin ek makamlarını görevlendirdiklerini;
67. Üye Devletlere, müşterilerini ve mekanları kuma gün ve kalıt ağlarında müşterek araya getirerek gezi daveti şekilde kültürel rotaların tanıtılması ve Türk Dünyasının varlıklı ve türlü mirasını keşfetme araçlarının başlatılması düşüncesince çalışmakla görevlendirdiklerini;
HALKLARARASI İŞBİRLİĞİ
68. Türk Dili Konuşan Diasporalar düşüncesince Kapasite Geliştirme Eğitim Programlarının yanı sıra, Üye Ülkelerin Diaspora Kurumları ortada Deneyim Değişimi Programlarının düzenlenmesini ölçüm ettiklerini ve Üye Devletlerin ek kurumlarına, onaylanan 'Türk Konseyi'nin Türk Dili Konuşan Diaspora Ortak Faaliyet Stratejisi' ve '2021-2022 düşüncesince Türk Konseyi Türk Dili Konuşan Diaspora Ortak Eylem Planı' gereğince işbirliğini ihya çağrısında bulunduklarını;
69. Kamu kurumları, STK'lar, komünikasyon araçları kuruluşları, akademisyenler, değişmeyen alıcılar, milletvekilleri ve doyum önderleri arasındaki ilişkileri ve işbirliğini geliştirmeyi, arsıulusal bölgede dezenformasyonla çalışan müşterek biçimde savaş etmeyi ve toptan kamuoyunu akla yatkın bilgilendirmeyi teminen toy ortaklık fırsatları yükseltmek düşüncesince Üye Devletlerin ek makamlarını haberleşme ve amme diplomasisi sahalarında aykırı şekilde desteklemekle görevlendirdiklerini;
70. 10 Nisan 2021 tarihinde Bakü'de kaynaklanan Türk Devletleri Teşkilatı Bilgi ve Medyadan Sorumlu Bakanlar Üçüncü Toplantısı'nın kararlarını onayladıklarını, Türk Dili Konuşan Ülkelerdeki hadiseler dirlik domestik ve arsıulusal kurda siyasi, kültürel, hesaplı ve toplumsal farkındalığı tasarruf geçirmek düşüncesince komünikasyon araçları ve ilim işbirliğinin güçlendirilmesini desteklediklerini ve Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanlığı İletişim Başkanlığı ev sahipliğinde 22-24 Ekim 2021 tarihlerinde İstanbul'da planlı Uluslararası Medya Forumu'nun kalburüstü organizasyonundan naşi kutlama kartı ettiklerini; Hazar Geçişli Uluslararası Doğu-Batı Orta Koridoru süresince transport işlerini kolaylaştırmak düşüncesince ehemmiyetli müşterek hamle şekilde 'Türk Devletleri Teşkilatı Üye Ülkeleri Arasında Uluslararası Kombine Yük Taşımacılığı Anlaşması'nı sonuncu bir hale getirme buyruğu verdiklerini;
71. Yeni oluşan ve büyümekte bulunan komünikasyon araçları platformlarında ve millî TV kanalları ile salık ajansları arasındaki işbirliğini artırmayı, üstünde muvafık kalınan kategorilerdeki değiş programları ve videoteyp materyalleri düşüncesince Ulusal TV Kanalları ortada kurulan Ortak FTP Havuzunun yeterli potansiyelinin en fevk düzeye çıkarılmasını isteklendirme ettiklerini;
72. Türk Konseyi Onursal Başkanı ve Kazakistan Cumhuriyeti Birinci Cumhurbaşkanı Elbaşı Nursultan Nazarbayev'in 'Büyük Bozkırın Yedi Özelliği' başlıklı makalesine dokunan 'Büyük Bozkırın Yedi Özelliği' kuma dokümanter filminin yapımını, Türk dünyasının kültürünü ve şişman şahsiyetlerini bütünlük ve el donanması ruhu zarfında tanıtmak, yaygınlaştırmak ve benzeri planların başlatılmasını isteklendirme geçirmek amacıyla, kuma göstergeç projesi "Korkut Ata" ve Türk-Özbek yapımı 'Mendirman Celaleddin' göstergeç dizisi ve TRT Avaz'ın 'Köklerin İzinde' anlı şanlı belgeselin yapımını ölçüm ettiklerini;
73. Kazakistan'ın, merkezi Türkistan şehrinde bulunacak bulunan arsıulusal TV kanalı yapım girişiminin önemini hamiş ettiklerini;
74. Türk Dünyası içerisindeki bütünlük ve beraberliğe ulama sağlamaya değgin 'Türk Dünyasının Birliğine Katkı düşüncesince Türk Devletleri İşbirliği Konseyi Ali Şir Nevai Uluslararası Ödülüne İlişkin Yönetmeliğin' onama edilmesinden şişman sevinme duyduklarını;
75. Azerbaycan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı Sayın İlham Aliyev tarafından, Şuşa'nın Azerbaycan Kültür Başkenti anons edilmesinden duydukları memnuniyeti anlatım ettiklerini ve bu amaçla çalışkanlık ve etkinliklerin gerçekleştirilmesini desteklediklerini;
76. 3-4 Kasım 2021 tarihlerinde İstanbul'da kaynaklanan Eğitim ve Bilim Bakanları Altıncı Toplantısının neticelerini onayladıklarını ve 2022 senesinde Türkiye'de gerçekleştirilecek Üye Devletlerin terbiye uzmanlarına müteveccih “Orhun Eğitim Değişim Programı Yönetmeliğinin' kabulünü kıvançla karşıladıklarını ve Üye Devletlerin ortaokul/liseleri ortada 2022 senesinde Kazakistan'da düzenlenecek Üçüncü öğrenci Değişim Programı hususunda ek makamlara muktezi tedbirleri almaları emirini verdiklerini;
77. Türkiye Maarif Vakfı (TMF) okullarının Türk Dünyasındaki müfit faaliyetlerini hamiş ettiklerini ve Üye Devletlerin millî mevzuatına akla yatkın olarak, TMF okullarının yapı prosedürlerini kolaylaştıracaklarını;
78. 26 Ekim 2021 tarihlerinde Türkistan'da planlı Türk Üniversiteler Birliği (TÜRKÜNİB) 5. Genel Kurulu'nun neticelerini desteklediklerini, Kırgızistan, Özbekistan ve Türkiye'den toy üniversitelerin dâhil olmasını kıvançla karşıladıklarını ve Orhun Değişim Programı çerçevesinde işbirliğinin kapsamını tevsi ve zenginleştirme çağrısında bulunduklarını;
79. Türk Akademisi mümessillerinden ve Üye Devletlerinin ek müesseselerinin temsilcileri ile bilirkişilerinden oluşacak komisyonun, 'Ortak Türk Tarihi' 'Türk Dünyası Coğrafyası' ve 'Ortak Türk Edebiyatı' ibret kitaplarının hazırlanmasında akıbet etaba intikal çalışmalarının hızlandırılmasını teminen kurulması kararını ölçüm ettiklerini;
80. Üye Devletlerdeki öğrencilerin Macar üniversitelerinde terbiye görmeye müteveccih kalan ilgilerini övdüklerini, Türk Dili Konuşan Ülkelerdeki darülfünun öğrencilerine tahsis edilen kalan burs imkanları düşüncesince Macar Hükümetini ölçüm ettiklerini ve Üye Devletlere terbiye dalında Macaristan ile ortaklıklarını ihya çağrısında bulunduklarını;
81. Kırgız Cumhuriyeti'nin Uzkend kentinde 17 Eylül 2021'de arsıulusal firmaların temsilcileri, kültürel mirasın restorasyonu ve korunması dalında uzmanlar ve başkaca ahali toplulukları ve musiki ve raks sanatlarının ustaları dâhil iktisap geçirmek üzere, 3.000'den müşterek tomar bireyin katılmış yer aldığı Etno-Folklor Festivali «Uzkend-Munara-2021» organizasyonunu ölçüm ettiklerini;
82. 29 Kasım 2019 tarihinde Bişkek'te ve 20 Eylül 2021'de Taşkent'te planlı Üye Devletlerin Gençlik ve Spordan Sorumlu Bakanlarının Dördüncü ve Beşinci Toplantılarında tahsil edilen kararları desteklediklerini ve Türk Dili Konuşan Gençler arasındaki etkileşimi tasarruf geçirmek amacıyla “Türk Konseyi Çok Taraflı ve İkili Gençlik ve Gençlik Çalışanları Değişim Programlarına İlişkin İşbirliği Mutabakat Zaptı'nın imzalanmasından duydukları memnuniyeti anlatım ettiklerini;
83. 30 Ağustos - 2 Eylül 2021 tarihlerinde Kırgız Cumhuriyeti'nin Oş kentinde planlı Türk Konseyi Genç Liderler Forumu'nun kalburüstü organizasyonu düşüncesince Kırgız Cumhuriyeti'ni övdüklerini ve Gençlik Politikasının geliştirilmesine katkıda bulunmak, Üye Devletlerin Gençleri arasındaki dostluğu perçinlemek düşüncesince bu çeşit faaliyetlerin düzenlenmesinin öneminin altını çizdiklerini;
84. Türkmenistan ve Macaristan'ın da dâhil yer aldığı “Türk Dili Konuşan Ulusal Futbol Federasyonları Arasında Mutabakat Zaptı'nın 14 Nisan 2021'de imzalanmasından duydukları memnuniyeti anlatım ettiklerini ve Tarafların ek makamlarını, Mutabakat Zaptında arsa meydan işbirliğini hepsi yönleriyle gerçekleştirmeye isteklendirme ettiklerini;
85. 2022'de Kazakistan'da 2. Türk Üniversite Spor Oyunları'nın (Türk Universiade) düzenlenmesini isteklendirme ettiklerini ve Üye Devletlerin ek makamlarını teşekkül düşüncesince maksimum işbirliğini sağlamaya ve Oyunlara çalışkan şekilde katılmaya çağırdıklarını;
86. Etnotarihsel sporların, kültürlerarası diyaloğun ve Türk kültürel mirasının tanıtımına katkıda bulunan Dünya Göçebe Oyunları'nın (DGO) yapım edilmesinde ve tanıtılmasında Kırgız Cumhuriyeti'nin rolünü çelimli müşterek biçimde ölçüm ettiklerini, 2022'de Türkiye'de Dördüncü Dünya Göçebe Oyunları'nın (DGO) düzenlenecek olmasını kıvançla karşıladıklarını ve Üye Devletlerin ek makamlarına, teşekkül düşüncesince en fevk kurda ortaklık masnu ve DGO'ya çalışkan şekilde iltihak çağrısında bulunduklarını;
87. Üye ve Gözlemci Devletleri 2020 ve 2021'de Tokyo 2020 Olimpiyat Oyunları da dâhil iktisap geçirmek üzere, Uluslararası Spor Turnuvalarında elde edilmiş başarılardan naşi kutlama kartı ettiklerini ve Türk Dili Konuşan Ülkelerde şişman arsıulusal spor etkinliklerinin devamını isteklendirme ettiklerini;
88. Türk dünyasının kültürlerarası ve dinlerarası diyalogdaki birleştirici rolünü isteklendirme ettiklerini, Azerbaycan'ın 'Bakü süreci' ile BM Genel Sekreteri çeşidinden kültürlerarası ve dinlerarası diyaloğu isteklendirme geçirmek kıl payı anne toptan platformlardan bir tanesi şekilde gösterilen, dü yılda müşterek planlı Dünya Kültürlerarası Diyalog Forumu kanalıyla gösterdiği çabaları desteklediklerini;
89. Nursultan Nazarbayev Vakfı çeşidinden 16 Nisan 2021 tarihinde planlı 'Türkistan - Türk Dünyasının Manevi Başkenti' mevzulu çevrimiçi arsıulusal konferansın ve Kazakistan Cumhuriyeti Hükümeti çeşidinden 27 Mayıs 2021 tarihinde Türkistan'da planlı 'Türkistan-Türk Dünyasının Manevi Başkenti' mevzulu Uluslararası konferansın neticelerini kıvançla karşıladıklarını;
TÜRK DÜNYASINDA KURUMSAL İŞBİRLİĞİ
90. TÜRKPA, TÜRKSOY, Türk Akademisi ve Türk Kültür ve Miras Vakfı (TKMV) faaliyetlerini övgüyle karşıladıklarını ve Dışişleri Bakanlığı Konseyi'ne maruz raporların önemini müdrik olduklarını;
91. Kazakistan Cumhuriyeti çeşidinden Nur-Sultan'da tahsis edilen toy Türk Akademisi binasının resmi açılışından duydukları memnuniyeti anlatım ettiklerini;
92. Türk İşbirliği Teşkilatları arasındaki etkileşimin henüz da geliştirilmesini desteklediklerini ve kuma Türk ortaklık gündeminin çalışan müşterek biçimde uygulanmasını bildirmek kıl payı ek kuruluşları Koordinasyon Komitesi'nin çalışmalarını güçlendirmeye isteklendirme ettiklerini ve ehemmiyetli tarihlerde kalburüstü tesit ve ehemmiyetli Türk şahsiyetlerine müteveccih yâd etkinliklerini ölçüm ettiklerini;
93. 18 Aralık 2019'da Bakü'de ve 27-28 Eylül 2021'de Türkistan'da kaynaklanan TÜRKPA Dokuzuncu ve Onuncu Genel Kurul Toplantılarının neticelerini hamiş ettiklerini, 2030 Sürdürülebilir Kalkınma Gündemine ilişik mevzuları ele almasının yanı sıra, TÜRKPA'nın mebus kurda COVID-19 pandemisiyle savaş çabalarını ölçüm ettiklerini ve Özbekistan Cumhuriyeti Âli Meclisi'nin TÜRKPA faaliyetlerine çalışkan katılımını kıvançla karşıladıklarını;
94. Siyasi iştirakı ve dobra yönetişimi sübvanse geçirmek üzere, Üye Devletlerdeki seçme ve referandumların gözlemlenmesi dair Türk Devletleri Teşkilatı ile TÜRKPA'nın manken mevzuatın hazırlanmasına müteveccih faaliyetlerini ölçüm ettiklerini;
95. Büyük Türkmen şairi, filozofu ve düşünürü Makhtumkuli Fraghi'nin 300. mevlit yıldönümünü kutlamanın önemini vurguladıklarını ve Türk İşbirliği Teşkilatlarını Üye ve Gözlemci Devletlerini buna müteveccih hususi etkinlikler düzenlemeyle görevlendirdiklerini;
96. Türk Akademisi'nin “Türk Dünyası Tarih ve Coğrafya Atlası'nın oluşturulmasına değgin projesinin tamamlanmasını ölçüm ettiklerini ve bu bağlamda, 'Türk Dünyasının Kutsal Mekânları' ve 'Türk Dünyasının Seçkin Kişilikleri' projelerinin de tamamlanması emirini verdiklerini;
97. Türk Akademisi çeşidinden İslamabad'da “El-Farabi Forumuönun düzenlenmesini, İslam İşbirliği Teşkilatı (İİT) Bilimsel ve Teknolojik İşbirliği Daimi Komitesi (COMSTECH) ile İşbirliği Zaptının imzalanmasını ve Pakistan'ın nice üniversitesi ve terbiye ve araştırı kurumu ile alışveriş kurulmasını ölçüm ettiklerini;
98. TÜRKSOY'un başlatmış yer aldığı hücum kapsamında 2020 senesinde Özbekistan Cumhuriyeti'nin Hiva kentinin “Türk Dünyası Kültür Başkentiö anons edilmesini kıvançla karşıladıklarını, 2021 senesinde bu vesileyle kentte planlı etkinliklerden duydukları memnuniyeti anlatım ettiklerini, başkaca Osmanlı İmparatorluğu'nun kurulduğu site Bursa'nın 16 Eylül 2021'de TÜRKSOY çeşidinden 2022 Türk Dünyası Kültür Başkenti şekilde onama edilmesini kezalik kıvançla karşıladıklarını ve 2022 senesinde Bursa'da düzenlenecek etkinliklere desteklerini anlatım ettiklerini;
99. Türk Cumhuriyetleri'nin bağımsızlığının 30. sene dönümünde hazırlıklarına başlanan 2022'de “Tuna Nehri'nden Orhun Vadisi'ne İpek Yolu Rallisiö düzenlenmesi düşüncesince TÜRKSOY'u desteklediklerini,
100. Türk Kültür ve Miras Vakfı'nın (TKMV), Türk devletlerinin kültürel izleri mevzulu plan ve konferanslar düzenlemesine ve “İpek Yolunda Azerbaycanö başlıklı geçmiş bilimsel niteliği bulunan işaret kabilinden yayınlara müteveccih çabaları ile Türk coğrafyası zarfında ve haricinde kaynaklanan girişimlerle Türk mirasını danışma girişimlerini övdüklerini;
101. TKMV çeşidinden duyurulan Béla Bartok Yılı'nın Nizami'yi yâd etkinliğinin planlı müşterek konserle açılmasına ve Azerbaycan Şirvanşahlar Sarayı'nda düzenlenmesinin önemini vurguladıklarını; Litvanya'da ekalliyet Tatarlar ve Karayların kültürel mirasını dayanak noktası iktisap geçirmek amacıyla İşbirliği Mutabakat Zaptı imza tamir etmek şekli ile Litvanya ile ilişkileri ilerlettikleri düşüncesince TKMV'yi kutlama kartı ettiklerini;
102. Teşkilatın baştan adlandırılması ışığında, Sekretarya'yı kurumsal aslını henüz da iyileştirmeye ve etkinliğini artırmaya isteklendirme ettiklerini ve Sekretarya'yı esas görevlerine kilitlenmek ve bu amaçla insanoğlu ve finansal kaynaklarının en çalışan yönetimini sağlamakla görevlendirdiklerini ve Sekretarya'dan meydana getirilen icraat dirlik anlatım vermesini istediklerini;
ÜÇÜNCÜ TARAFLARLA İŞBİRLİĞİ
103. Üye Devletlerin arsıulusal forumlarda çalışkan işbirliğini güçlendirmesini isteklendirme ettiklerini ve belkili olduğunda arsıulusal örgütlerde birbirlerinin adaylıklarına desteklerini anlatım ettiklerini;
104. Azerbaycan Cumhuriyeti'nin Bağlantısızlar Hareketi'nin çevrim başkanlığını başarıyla yürütmüş olmasını ve Hareketin arsıulusal münasebat sistemindeki konumunu güçlendirmeye müteveccih çabalarını kıvançla karşıladıklarını;
105. Azerbaycan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı Sayın İlham Aliyev'in Bağlantısızlar Hareketi'nin başkanı sıfatıyla, nice kalburüstü girişimi sayesinde, COVID-19 pandemisinin negatif neticelerini ele onama geçirmek amacıyla toptan çabaları harekete geçirmekte oynadığı önderlik rolünü takdirle karşıladıklarını; bu bağlamda, 3-4 Aralık 2020 tarihlerinde COVID-19 pandemisine karşılık şekilde Birleşmiş Milletler Genel Kurulu hususi Oturumunun toplanmasının önemini hatırlattıklarını;
106. Bağlantısızlar Hareketi'nin Başkan'ı şekilde Azerbaycan Cumhuriyeti'nin insiyatifi dair "Koronavirüs rahatsızlığı (COVID-19) pandemisine karşılık şekilde hepsi devletlerin aşılara adil, ekonomik, vaktiyle ve cihanşümul erişiminin sağlanması" başlıklı BM İnsan Hakları Konseyi kararının Konsey'in 46. oturumunda onama edilmesini kıvançla karşıladıklarını;
107. Kazakistan Cumhuriyeti'ni Asya'da İşbirliği ve Güven Arttırıcı Önlemler Konferansı (CICA) Başkanı olmasından naşi kutlama kartı ettiklerini ve CICA'yı arsıulusal teşkilata tahvil girişimini kıvançla karşıladıklarını;
108. Kazakistan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı Kasım Tokayev'in BM Genel Kurulu'nun 75. oturumunda BM Güvenlik Konseyi'ne anlatım verecek hususi müşterek teşekkül olacak Uluslararası Biyolojik Güvenlik Ajansı'nın kurulması yönündeki girişimine ehemmiyet verdiklerini;
109. Özbekistan Cumhuriyeti'ni 2021-2023 devri düşüncesince Birleşmiş Milletler İnsan Hakları Konseyi'ne (UNHRC) seçilmesinden naşi ölçüm ettiklerini;
110. Kırgız Cumhuriyeti'ni, önerilmiş yer aldığı 'Doğa Sınır Tanımaz: Sınıraşan İşbirliği - biyoçeşitliliği koruma, pres ve sürdürülebilir istimal düşüncesince anahtar faktör' başlıklı toy müşterek BM kararının 16 Nisan 2021'de oy donanması ile onama edilmesini ölçüm ettiklerini;
111. Kazakistan Cumhuriyeti'ni, 2022-2024 devri düşüncesince BM Ekonomik ve Sosyal Konseyi'ne (ECOSOC) ve BM İnsan Hakları Konseyi'ne seçilmelerinden naşi kutlama kartı ettiklerini;
112. Özbekistan Cumhuriyeti çeşidinden başlatılan, Aral Denizi alanını çevresel inovasyon ve uygulayım bilimi bölgesi anons fail BM Genel Kurulu kararının onama edilmesini kıvançla karşıladıklarını;
113. Kazakistan Cumhuriyeti'nin çekirdeksel silahsızlanma, çekirdeksel silahların yayılmasını önleme ve sulh diplomasisi mevzularındaki açık bahir tecrübelerinin altını çizdiklerini ve bu bağlamda 1991'de Semipalatinsk Nükleer Test Sahası'nı mantinota anlamında zamanı müşterek değişmeyen alarak, çekirdeksel silahlardan arındırılmış müşterek dünyaya erişme yolundaki arsıulusal çabalara sık katkıda olmasına ince ehemmiyet verdiklerini ve bu zamanı kararın 30. Yıldönümünü kıvançla karşıladıklarını;
114. Kazakistan'ın Teşkilat'ın müşterek üyesi şekilde taahhütleri doğrultusunda, Kazakistan Cumhuriyeti'nin Afganistan'daki BM Destek Misyonu ve Afganistan'da akredite öteki BM müesseselerinin çalışanının Almatı'ya eğreti şekilde taşınmasına değgin BM talebini alegori getirme kararını takdirle karşıladıklarını, sulh çabalarını eş güdümlü geçirmek ve ülkede mihman müşterek politik çözümü bildirmek kıl payı Özbekistan Cumhuriyeti'nin Afganistan dirlik Daimi BM Komitesi kurulmasına değgin girişimlerini övgüye bedel bulduklarını ve ayrıca, Afganistan'daki müşterek çöküntü durumunda, Türkiye Cumhuriyeti'nin Afganistan'da bulunan BM arsıulusal çalışanı ve değgin oldukları şahıslar düşüncesince sakıncasız ev bark olma kararını takdirle karşıladıklarını, Kabil Havaalanı'ndan boşaltma çabalarının kolaylaştırılmasına müteveccih Türkiye'nin kılavuz rolünden ve Azerbaycan'ın katkılarından sevinme duyduklarını; Kırgız Cumhuriyeti'nin Kırgız üniversitelerinde kıraat etmek kıl payı 500 Afgan öğrenciye ara sınav verilmesine değgin kararını kıvançla karşıladıklarını;
115. Türkiye Cumhuriyeti'ni, 2020-2021 Güneydoğu Avrupa İşbirliği (GDAÜ) Başkanlığı Sürecini, Sürecin 25. Yıldönümünü vurgulayan Antalya Zirvesi'yle başarıyla tamamlamasından naşi kutlama kartı ettiklerini;
116. Türk Devletleri Teşkilatı'nın EİT bünyesindeki teleskop statüsünün üç sene uzatılmasını kıvançla karşıladıklarını; amma velakin Türk Devletleri Teşkilatı'nın Birleşmiş Milletler (BM) Genel Kurulu ve İslam İşbirliği Teşkilatı'nda (İİT) teleskop statüsü kazanması düşüncesince kuma çabaların arttırılmasını isteklendirme ettiklerini;
117. Sekretaryayı, BM ve ajansları da dâhil iktisap geçirmek üzere, arsıulusal kuruluşlarla işbirliğini artırmak, AB, AGİT, KEİ, OECD, V4 ve ASEAN dâhil iktisap geçirmek kıl payı diyalekt kuruluşlarla kurumsal ilişkileri yükseltmek ve kuma ilişik sahalarında beraberce planlar yürütülmesini isteklendirme ettiklerini;
118. Üye Devletlerin üçüncü evren ülkelerine insanca yardımları ve kalkınmalarını artırmaları suretiyle, 2030 Sürdürülebilir Kalkınma Hedefleri'nin gerçekleştirilmesindeki rolünden sevinme duyduklarını; aza devletlerin kalkınma ajansları arasındaki işbirliğinin güçlendirilmesini desteklediklerini ve ayrımsız biçimde Türk İşbirliği ve Koordinasyon Ajansı (TİKA) ile Kazakistan Uluslararası Kalkınma Ajansı (KazAID) ortada imzalanan uyuşma zaptını ve başkaca Sekretarya ile Türk İşbirliği ve Kalkınma Ajansı ortada imzalanan uyuşma zaptını övgüye bedel bulduklarını;
TEŞKİLAT KONULARI:
119. 2019-2021 yıllarında Türk Devletleri Teşkilatı'nın kalburüstü Başkanlığı düşüncesince Azerbaycan Cumhuriyeti'ni kutlama kartı ettiklerini ve Türk Devletleri Teşkilatı'nın faaliyetlerine meydana getirdiği şişman katkıya akıbet evre bedel verdiklerini;
120. Son Zirve'den beri Türk Devletleri Teşkilatı'nın Sekretaryasının faaliyetlerinde elde edilmiş ehemmiyetli başarıları ölçüm ettiklerini ve kalan görevlerinin çalışan müşterek biçimde uygulanması düşüncesince Sekretaryanın kapasitesinin güçlendirilmesi gerekliliğinin altını çizdiklerini;
121. Türk Devletleri Teşkilatı'nın Dokuzuncu Zirvesi'ni 2022'de Özbekistan Cumhuriyeti'nde düzenlemeye değişmeyen verdiklerini; bildirme etmişlerdir.
Devlet Başkanları, Türk Devletleri Teşkilatı'nın Sekizinci Zirvesi müzakerelerini kalburüstü müşterek neticeye ulaştıran Türkiye Cumhurbaşkanı Sayın Recep Tayyip Erdoğan'a sık teşekkürlerini sunar ve Türk Hükümeti ve halkının ısıdam misafirperverliğini ölçüm ederler. Bir ahir Zirveye genişliğinde Türk Devletleri Teşkilatı Başkanlığı'nın Türkiye Cumhuriyeti çeşidinden üstlenilmesini kıvançla karşılarlar.
12 Kasım 2021'de İstanbul'da Azerbaycan, Kazakça, Kırgızca, Türkçe ve Özbekçe dillerinde imzalanmıştır.
