Tunus
Tunus'u 24 sene çıpa yumrukla müdür Zeynel Abidin bin Ali'nin 14 Ocak 2011'de ülkeden kaçmasıyla Tunus'ta toy nezdinde sürece girildi. Olaylar 23 Ekim 2011'de rolü toy nezdinde kanun alıştırmak bulunan "Ulusal Kurucu Meclis" (geçici parlamento) seçimlerinin yapılmasına denli bitmeme etti. Seçimleri Nahda Hareketi kazanmıştır ve Ulusal Kurucu Meclis, Munsif el-Merzuki'yi iare Cumhurbaşkanı şekilde seçti.
Merzuki tahminî 3 sene bitmeme ettirdiği Cumhurbaşkanlığı vazifesini 2014'te seçimleri elde eden Baci Kaid es-Sibsi'ye devretti. Sibsi Cumhurbaşkanlığı vazifesini 2019'da ölüm edinceye denli sürdürdü. Ardından ayrımsız sene meydana getirilen er seçimlerde Kays Said Cumhurbaşkanı seçildi.
Cumhurbaşkanı Said, 25 Temmuz 2021'de Meclis'in çalışmalarını dondurduğunu, Başbakan Hişam el-Meşişi'yi görevden alarak nezdinde paradigma yılgı kararlar aldığını duyurdu. Nahda Hareketi, Cumhurbaşkanı Said'in almış olduğu nezdinde tane cepheli kararları ikrar etmediğini açıkladı. Hareketin önderi ve Meclis Başkanı Raşid el-Gannuşi, Said'in kararlarını "devrime ve anayasaya huzur nezdinde darbe" şekilde nitelendirdi.
Uzmanlar, Cumhurbaşkanı Said'in almış olduğu kararların gölgesinde ülkede 11 sene evvel yırtık verici ve hedeflerinin daha tamamlanmadığını belirttikleri "Yasemin Devrimi"ne müteallik süreci AA muhabirine değerlendirdi.
Devrimin bembeyaz noktası: Özgürlükler
Siyasi çözümleyici Şihab Dagim, "basın özgürlüğü özellikle peyda etmek az daha özgürlükler ve politika arenasındaki çeşitliliğin, Tunus devriminin seyrindeki bembeyaz noktalardan biri" olduğuna ayraç etti.
Dagim, "Tunus camiasının bileşenleri arasındaki düşünüm birliği, ülkeyi Libya, Yemen, Mısır ve Suriye kabilinden devletlerde yaşanmış bulunan hunriz hız vakalarına götürücü politikacı krizlerden kurtardı ve Sibsi de ülkeyi felakete sürükleyecek bu arbededen uzaklaştırdı." dedi
Anayasa kuruluşlarının ve Anayasa Mahkemesi'nin tamamlanamaması ve medyayla ait kararlardan ırak kanunların çıkarılamamasının, 14 Ocak periyodunun başarısızlıklarından bir tanesi bulunduğunu kaydeden Dagim, "Bunların bütünü devrimin bilakis dönmesine ve politikacı çekişmelerin sürece bilgili bulunmasına hastalık bulunan unsurlardır." halinde konuştu.
Dagim, "Geçiş devri adaleti ile kazançlı uzlaşma beraberce yürür. Hakkı olanın hakkını alması ve şümullü nezdinde uzlaşmaya varılması bekleniyordu fakat Hakikat ve Onur Kurulu gözetiminde düğümlü nezdinde şahsiyetin seçilmesi zımnında intikal devri adaleti matlup hedeflere ulaşamadı ve büyüklük haklarını art alamadı." değerlendirmesinde bulundu.
Tunus elden uzlaşma ile yönetilebilir
"Tunus nezdinde tane cepheli nezdinde gösterime akıllıcasına ilerleyemez ve elden camianın bütün oluşumlarının uzlaşmasıyla yönetilebilir." ifadelerini kullanan Dagim, Tunus Ulusal Diyalog Dörtlüsü'nün Nobel Barış Ödülü almasının Tunus deneyiminin başarısının arsıulusal nezdinde kabulü olabileceğini fakat Kovid-19'dan sonradan kazançlı ve siyasal süreçte tedenni yaşanmasının vaziyeti esasen başa sardığını kaydetti.
En ehemmiyetli kazancın anlatım özgürlüğü olduğuna ayraç fail Dagim, demokrasinin fakat bütünleşmiş nezdinde proses ile yürüyebileceğini, Tunusluların yetkililerin nezdinde tane elde toplanması zımnında zaman bu sürecin atalete uğradığını düşündüğünü aktardı.
"Tunusluların kazanılmış olduğu hürriyet ehil çıkılmalı"
Siyasi çözümleyici Muhammed Berik ise başarısızlıkların, faziletli avarelik payı ve değme bölgede göstergelerin gerilemesiyle kazançlı kurda olduğuna ayraç ederek, "Tunusluların kazanılmış olduğu özgürlüğün boşlama edilmemesi; ehil çıkılması gerekir. Ancak başarısızlıklar kazançlı düzeydeydi." görüşünü paylaştı.
Berik, Tunusluların 2014 anayasasının başarısızlıklarını aşan nezdinde kanun düşüncesince amansız nezdinde harp vermeleri ve başarının politikacı istikrara müteallik olması koşuluyla, ülkede toy nezdinde kanun taslağının hazırlanmasının beklenen bulunduğunu anlatım etti.
Yolsuzlukla Mücadele Komisyonu kabilinden anayasal kurumların millî nezdinde avantaj bulunduğunu kaydeden Berik, fakat bunların namına sunulan rolde kalburüstü olmadığını anlatım etti.
Berik, sürdürülebilir kalkınma otoritesi kabilinden daha faaliyete geçmemiş anayasal binalar olduğuna ayraç ederek, bu durumun 14 Ocak sürecinde belirlenen hedefleri ve planları etkilediğini kaydetti.
Siyasi analist, bu kurumların, iktidarın yahut muhalefetin politikacı müdahalesinden ırak rollerini namına getirmesi anlamında güçlendirilmesi icap ettiğini dile getirdi.
Devrim periyodunun sapması
Öte taraftan politikacı aktivist Mecdi bin Gazele ise "Devrim sürecindeki sapma, despotluk ve yolsuzluktan kazanç sağlayanlar kabilinden gerçekleşti." dedi.
"14 Ocak"ın 17 Aralık 2010 devriminin en ehemmiyetli gerilemelerinden birtanesini özümleme ettiğini kaydeden Gazele, "Bu devrimin başarısını, asliye talebi bulunan çalışma, hürriyet ve millî öz saygı kadar değerlendirirsek, sonucunu 'olumsuz' şekilde niteleyebiliriz." dedi.
