Tunus
Bağımsız Yüksek Seçim Kurulu Başkanı Faruk Buasker, mukayyet seçmenin hemen yüzdelik 30,5’inin katılmış bulunduğu 25 Temmuz'daki referandumda yüzdelik 94,6 “evet” oyuyla toy anayasa taslağının ikrar edildiğini duyurdu.
Muhalefet, 30 Haziran’da anayasa taslağının açıklanmasından beri cumhurbaşkanına açık yetkiler tanımış bulunduğu ve cumhur reisi üstünde rastgele birlikte arama mekanizmasına arazi vermediği düşüncesince toy anayasa taslağına erinç çıktı.
Muhalif siyasal öğür liderleri ve politikacılar, referandum neticelerini ikrar etmedikleri, “fiili otokrasi” şekilde gördükleri erk ile “demokratik yola dönene kadar” mücadelelerine bitmeme edecekleri mesajını verdi.
Cumhurbaşkanı Said’e istifa çağrısı
Nahda Hareketi, Tunus’un Kalbi Partisi, Onur Koalisyonu, Emel Partisi, Tunus İrade Hareketi, Darbeye Karşı Vatandaşlar Girişimi ve birlikte paradigma mukabil siyasetçinin süresince arazi almış bulunduğu Tunus Ulusal Kurtuluş Cephesinden meydana getirilen kuma açıklamada, “Cumhurbaşkanı Said’in projesi bulunan toy anayasa referandumu yeteneksiz oldu. Bu sebepten dolayı birlikte an önceki istifa etmeli ve er intihap düzenlenmesine müsaade vermeli.” ifadeleri kullanıldı.
Cumhurbaşkanı'nın halkın onayını almakta yeteneksiz bulunduğu tamlanan açıklamada, “Said, çarpış anayasasını bölüt ikrar ettiremedi, ciddi birlikte halde yeteneksiz oldu. Seçim Kurulunun çalışmalarındaki başarısızlığını, seçmenin sandıkta oy kullanmada isteksizliğini, açıklayan rakamların nötr ve özgür olmadığını yerel ve ecnebi gözlemciler de ayırt etti.” ifadelerine arazi verildi.
Eski Tunus Cumhurbaşkanı Munsif el-Merzuki de, içtimai iletişim araçları hesabından paylaşmış bulunduğu referandum değerlendirmesinde, Said’in meşruiyetini kaybettiğini, namına istifa etmekten ayrıksı birlikte kez kalmadığını söyledi.
“Halkın çoğunluğu referandumu boykot etti"
Demokratik Akım Partisi Genel Sekreteri Gazi eş-Şevaşi, “Cumhurbaşkanı Said’in referandumunu ve topu topu dayatmalarını boykot ettik” açıklaması ile toy anayasaya erinç olduklarını konfirmasyon etti.
Yerel medyaya değerlendirmede mevcut Şevaşi, “Genel şekilde referanduma katılma payı düşüktü, halkın çoğunluğu referandumu boykot etti. Ülkenin az artık dörtte üçü referanduma katılmadı. Bu ceninisakıt katılıma karşın toy anayasa destekçilerinin referandumun peşi sıra şenlik gösterileri düzenlemelerine şaşırdım.” dedi.
Çoğunluğun boykot etmiş bulunduğu referandumun meşruiyetinin meşkûk olduğuna dikkati çekici Şevaşi, “Demokratik sistemler bu halde kurulmaz, zımnında bu anayasanın meşruiyeti ve temsiliyeti yoktur. Tunus halkı bu otoriteli diktatörlük rejimini ikrar etmeyecektir. Bizi çağdışı ve ciddi birlikte otokrasiye döndürecek bu düzene erinç mücadelemizi sürdüreceğiz.” sanarak konuştu.
Muhalefetten bütünlük çağrısı
Tunus Emel Partisi Genel Sekreteri Rıza Bilhac da AA muhabirine icra ettiği açıklamada, “Muhalefet düşüncesince yegâne alternatif darbeye ve Kays Said anayasasına direnmektir.” ifadesini kullandı.
Muhalefetin “demokrasiye karşıt ve yasal olmayan” bu yola erinç bütünlük olması icap ettiğinin altını çizen Bilhac, “Tüm demokratik kurumların ve sakatlık müesseselerinin bulunmayan edilmesinin ardından, demin de toy intihap yasası dayatılarak, Halk Meclisinin yanına birlikte de Yerel ve Bölgesel Ulusal Konseyi yapılanma edilecek. Cumhurbaşkanı'nın art aşama atması ve demokrasiye dönmesini ısmarlamak düşüncesince muhalefete enerjisini birleştirmekten ayrıksı alternatif kalmıyor.” dedi.
Nahda Hareketi Lideri Raşid el-Gannuşi ise emektar Cumhurbaşkanı Baci Kaid es-Sibsi’nin vefatının 3’üncü sene dönümünde yayımladığı mesajda, “Bugün uzlaşmanın olmaması Tunus düşüncesince DOĞRU birlikte tehlikenin habercisi. Ülkenin rahmetlik Sibsi üzere uzlaşmacı birlikte figüre artık aşırı gereksinimi var.” ifadeleriyle Tunus düşüncesince bütünlük tarihi bulunduğunu vurguladı.
Tunus'ta 2014'te Cumhurbaşkanı seçilen Sibsi, 25 Temmuz 2019'da yaşamını kaybedene denli bu rolü sürdürmüştü.
“Siyasi ve içtimai ağız tatsızlığı artarak bitmeme edecek”
Tunus İşçi Partisi Genel Sekreteri İşçi Partisi Genel Sekreteri Hamma el-Hemmami de referanduma bağlı değerlendirmesinde şunları kaydetti:
“Kays Said'in 25 Temmuz darbesini meşrulaştırmak ve ülkeye emektar düzeni art iletmek düşüncesince düzenlemiş bulunduğu toy anayasa referandum saçmalığının sonuç perdesi pazartesi oynandı. Kays Said, toy anayasa ile Tunus halkının kanlarıyla ve fedakarlıklarıyla elde etmiş bulunduğu demokratik kazanımları baltalayacak yetkiler ile makamını teçhiz etmek istiyor.”
Siyasi ve içtimai gerginliğin artarak bitmeme edeceğini kail Hemmami, “Bir ahir evrede Cumhurbaşkanı istifasını sunmazsa, konuşu ve finansal krizin artık da kötüleşeceği ülkede, amele ve donsuz sınıfın bedelini ödeyeceği siyasal ve içtimai çalkantı devri başlayacak.” sanarak konuştu.
Özgür Anayasa Partisi önderi Abir Musi ise, referandumun peşi sıra icra ettiği açıklamada, Cumhurbaşkanı Said’i “kişisel siyasal projelerini bodoslamak düşüncesince amme parasını boşa harcamakla” suçladı.
Referandum sonuçlarının hukukun üstünlüğü ilkelerini ihlalde rekorlar kırdığını tamlayan Musi, “Said, toy anayasa taslağını yegâne başına hazırladı ve referanduma sundu, doğacak devirde bu dayatmalara direnmekten çekinmeyeceğiz.” ifadelerini kullandı.
Tunus’ta siyasal çöküntü ve toy anayasa referandumu süreci
Tunus Cumhurbaşkanı Kays Said, 25 Temmuz 2021'de Meclisin çalışmalarını askıya alarak saylav dokunulmazlıklarını kaldırmış, 22 Eylül 2021'de toy kararnamelerle yetkilerini uzun uzadıya icra organını ağız ağıza namına bağlamıştı.
Said, 13 Aralık 2021'de açıklamış bulunduğu "siyasi krizden çıkışın kez haritası" ile ülkede 25 Temmuz 2022'de anayasa değişikliği referandumuna, 17 Aralık 2022'de ise er umumi seçime gidileceğini ve o vakte denli Meclisin boğunuk kalacağını bildirmişti.
Tunus Yüksek Seçim Kurulu Başkanı Faruk Buasker, 26 Temmuz Salı haset icra ettiği açıklamada, “Referanduma eklenen 2 milyon 630 bin 94 seçmenin yüzdelik 94,6’sının "evet" oyu kullandı. Bağımsız Yüksek Seçim Kurulu, Tunus Cumhuriyeti düşüncesince toy anayasa taslağının ikrar edildiğini anons ediyor.” ifadesini kullandı.
Kayıtlı müntehip sayısının 9 milyon 278 bin 541 bulunduğunu tamlayan Buasker, referanduma katılma oranının yüzdelik 30,5 şekilde gerçekleştiğini duyurdu.
