Tunus devriminin 11. yılına Cumhurbaşkanı Said’in Meclisi metres sonucu kaşe vurdu

Tunus

Tunus’ta 17 Aralık 2010'da süregelen el hareketi, ülkeyi 23 yıl süresince yegâne başına müdür Zeynel Abidin Bin Ali’nin 14 Ocak 2011’de ailesi ile ülkeden kaçmasıyla sonuçlandı.

Ülkede 11’inci yılı kutlanan “Yasemin Devrimi” Tunus’un demokratlık deneyiminin de giriş zamanı namına görülüyor. Ancak 2021, Tunus'ta demokratik kazanımlar açısından endişelerin arttığı kuma yıl oldu.

Cumhurbaşkanı Said, ülkede yaşanmış bulunan politik ve iktisadi krizi öne sürerek 25 Temmuz olağanüstü kararlarıyla parlamentonun çalışmalarını dondurdu ve mebus dokunulmazlıklarını kaldırdı.

Said, 22 Eylül’de dünkü kararnamelerle yetkilerini uzun uzadıya icra organını ağız ağıza kendine bağladı.

Siyasi partiler ve çıplak maşer kuruluşlarının, ülkede oluşan “istisnai durumu” umumi namına benimseme etmiş görünmüş olduğu kuma ortamda 13 Aralık'ta dünkü kararlarını duyuran Cumhurbaşkanı Said, bu sürecin 17 Aralık 2022’de yapılamasına karar verilmiş olduğu er seçime denli bitmeme edeceğini bildirdi.

Tunus Anayasası'nda da bazı değişikliklerin yapılacağını kaydeden Said, Ocak 2022’de başlamış olacak “ulusal diyalog” döneminin arkası sıra 25 Temmuz’da Anayasa değişikliği referandumuna gidileceğini söyledi.

Tunuslu uzmanlar, Cumhurbaşkanı Said'in 13 Aralık'ta almış olduğu Anayasa referandumu ve er intihap kararının, ülkede demokrasiye dönüşü sağlamaktan artma diyar dışından mevrut baskıyı hafifletmeyi hedeflediği görüşünde.

Uzmanlar, Cumhurbaşkanı Said’in "Yasemin Devrimi" yıl dönümüne beş altı çağ kaldığında açıklamış olduğu “yol haritasını” AA muhabirine değerlendirdi.

“Yol haritası Said’in diyar dışına mesajı”

Siyaset uzmanı Bulbabe Salim, Said’in ülkedeki politik krizden depar belgesi düşüncesince duyurduğu sefer haritasını hâlâ aşırı "yurt dışına mesaj" namına gördüğünü söyledi.

Salim, “Cumhurbaşkanı Said, açıklamış olduğu kararlar ile diyar içerisinden artma diyar dışına ileti vermeyi hedefliyor. Özellikle gün vererek istisnai durumun ne devir sona ereceği, seçimlerin ne devir yapılacağı az daha atılacak adımları yegâne hiç belirtti. Öte taraftan Cumhurbaşkanlığı intihap evveliyatına bağlı bilim vermedi.” ifadelerini kullandı.

Said’in öz programını uygulamaya bitmeme ettiğine dikkati çekici Salim, “Cumhurbaşkanı'nın sefer haritasına gereğince atacağı adımları herhangi kuma daim bu arada göreceğiz. Ulusal diyalog döneminin kesinlikle işleyeceği, bu süreci yönetecek komisyona kimlerin seçileceği az daha adımlar sürecin kesinlikle şekilleneceğini etkileyecek unsurların başlangıcında arazi alıyor.” dedi.

Bireysel hile anlayışı

Salim, Tunus’un politik istikbaline bağlı ise şu değerlendirmeyi yaptı:

“Bireysel kuma yönetimle huzur karşıya kalacağız. Seçimlerin yahut Cumhurbaşkanı'nın bahsetmiş olduğu değişikliklerin kuma kıymeti olmayacak. Japonya’da caba yapılamayan elektronik referandum, ülkenin nice adına su ulaştıramayan Tunus’ta mı yapılacak?”

Said’in sefer haritasını kuma kaçış namına nitelendiren Salim, “Yol haritası, diyar içerisindeki demokratik güçlerin ve diyar dışı merkezli kurumların isteklerine sunulan kaçamak kuma cevap. Tüm yetkileri elinde toplayan kuma halife az daha davranıyor. İleride bizi otokrasi yatkın kuma hile beklediğini düşünüyorum.” ifadelerini kullandı.

Siyasi partiler zayıfladı

Herhangi kuma politik tarafın Said’in beraberinde kendine arazi bulamadığının altını çizen Salim, “Cumhurbaşkanı Said, elden kendini dinliyor, topu topu uzlaştırıcı kurumları ve tarafları reddediyor. Siyasi taraflara düşmancasına yaklaşıyor ve sistemin tümünü reddediyor; buna kendisini destekleyen partiler de dahil." diyerek konuştu.

Tunus'ta akıbet 10 yılda politik partilerin aşırı yıprandığına ve zayıfladığına ayraç fail Salim, şöyleki bitmeme etti :

“Bazı politik güçler hala ideolojik gıcır yetmelik ve yersiz siyasetten muzdaripler. Birçok politik Said ile Raşid el-Gannuşi ortada dava olduğuna inanıyordu. Bu sebepten dolayı Gannuşi’den sebep iktisap geçirmek talip muhit önce özellikle Said’i destekledi. Fakat Said akıbet konuşmasında kendisini destekleyen politik çevreye de mesafeli bulunduğunu açıkça kuma halde gösterdi.”

Tunus Genel İşçi Sendikasının tutumu

Salim, Cumhurbaşkanı'nın Tunus Genel İşçi Sendikası (TGİS) ile sinirli kuma alışveriş zarfında bulunduğunu belirterek, “Said, Sendikanın 25 Temmuz öncesinde icra ettiği ‘ulusal diyalog’ çağrılarına aldırmadı. Sendikanın Genel Sekreteri Nureddin et-Tebbubi ile yanaşmak istemedi. Said, elden sendika ile değil kendisiyle el arasına tahavvül geçirmek talip topu topu taraflara açıklık koydu. Ülkedeki politik tarafları herhangi kuma fırsatta eleştiren Said, en aşırı sendikaları gaye aldı.” ifadelerini kullandı.

Siyaset uzmanı Salim, konuşmasına şunları ekledi:

“Devrimden buyana ülkede yaşanmış bulunan nice olayın baş aktörü bulunan Sendikadan Said'in kararlarına huzur muhtemel tepkiyi göremedik. Belki de Said'in programında ısrar etmesinin sebebi budur. Sol görüşlü siyasilerin kontrolünde bulunan sendikalar, ideolojik kuma rakibi likidasyon geçirmek talip sakat kuma yaklaşım sergiliyorlar.”

Cumhurbaşkanı Genel İşçi Sendikasına mesafeli

Tunus Stratejik Araştırmalar Enstitüsünün emektar başkanı, öğretim üyesi Tarık el-Kehlavi ise Cumhurbaşkanı Said’in TGİS'i siyasete karıştırmamak düşüncesince mesafeli davrandığını söyledi.

Kehlavi, “Said, politik partileri seçimlere katılmalarını engellediği az daha Sendikanın da siyasete girmesini engellemeye çalışıyor. Sendika enerjisini gösterdiği taktirde, aut güçlerin müdahalesinin arkası sıra sefer haritasını açıklanan Said, Sendikaya huzur bulunan tavrını değiştirebilir.” diyerek konuştu.

Siyasi partilerin Said’in sefer haritasını değiştirmeye güçlerinin yetmediğini kaydeden Kehlavi, Cumhurbaşkanı'nın “yol haritası” sürecinde TGİS'e fariza vermesi şeklinde kuma yakınlaşmanın bahis konusu olabileceğini dile getirdi.

Yol haritasına haricen şartlı destek

Cumhurbaşkanı Said’in sefer hartasıyla "yurt dışına delik kırptığı" görüşünü paylaşan Kehlavi, ABD, Kanada, İngiltere, Fransa, Almanya, İtalya ve Japonya büyükelçilerinin 11 Aralık'ta eş açıklamayla, Tunus’ta Meclis de müdahale iktisap geçirmek az daha demokratik kurumların çalışmalarına hızlıca devir yapılması düşüncesince kuma devir sınırının belirlenmesini istem ettiklerini hatırlattı.

Kehlavi, "Cumhurbaşkanı Said'in diyar dışından mevrut bu talebi açıklamış olduğu sefer haritasıyla karşılamaya çalıştığı" değerlendirmesinde bulundu.

Bu anlamda aut devletlerin sefer haritasına müteveccih tepkilerine de yer veren Kehlavi, “Yurt dışından mevrut en ehemmiyetli tepki, şartlı dayanak noktası namına nitelendirebileceğimiz Amerika desteği bulunduğunu söyleyebiliriz. ABD'nin sefer haritasına verdiği desteğin sürecin enli katılımlı ve sunulan tarihlere uyulması şeklinde bitmeme edeceğini düşünüyorum.” dedi.

ABD'nin temelde Said’e huzur olmadığını, yegâne endişelerinin iktisadi reformlar bulunduğunu kail Salim ise, “Amerikalılar, parlamenter sistemin iktisadi reformlara kuma bariyer bulunduğunu düşünüyor, bundan dolayı Said’in şu an hazırlamaya çalışmış olduğu riyaset sistemine huzur değiller. ABD, sendikaların gücünün sınırlanmasını ve ülkede çeşidi kuma demokrasinin olmasını istiyor.” diyerek konuştu.