Tunus
Cumhurbaşkanı Said, ekonomi, politika ve afiyet alanındaki krizlere tepkiyle gerçekleşen kitlesel protestolar karşısında, 25 Temmuz'da "ülkenin tehlikede olduğu" nedeni öne sürülerek Anayasa'nın 80. maddesini yaşama geçirdiğini, Meclisin çalışmalarını 30 gündüz süresince durdurduğunu, topu topu mebus dokunulmazlıklarının kaldırıldığını, başbakanı azlettiğini başkaca usulsüzlük dosyaları düşüncesince kendisini başsavcı namına görevlendirdiğini açıkladı.
Bazı kesimler bu kararları "ülkedeki siyasi krizden depar belgesi yolu" namına değerlendirip desteklerken kimi siyasi partiler ve çırçıplak maşer örgütleri ise Cumhurbaşkanı'nın kararlarını "darbe" halinde niteledi.
Uluslararası arenada, kimi Arap ülkelerinden Cumhurbaşkanı'na dayanak açıklamaları gelirken, Batılı devletlerin ortak bölümü "bekle-gör" siyaseti benimsedi, kimilerinden da "kaygılıyız" gibisi ceninisakıt tonda tembihler geldi.
Ancak, Cumhurbaşkanı Said, 27 Eylül'de yayımladığı cumhurbaşkanlığı kararnameleriyle teşri ve icra yetkilerini devraldığını duyurdu.
Ülkenin irsî sorunları hal beklerken Cumhurbaşkanı'nın yetkilerini derece derece genişletmesi, muhaliflerin uğramış bulunduğu baskının artması, Said'in kimi destekçilerini şüpheye iterken muhaliflerinin sayısının da artarak çoğalması sonucunu doğurdu.
Cumhurbaşkanı Said’in olağanüstü kararları
Tunus Cumhurbaşkanı Said, 25 Temmuz'da Meclisin çalışmalarını dondurması ve başbakanı azletmesinden sonradan 22 Eylül'de yetkilerini genişleten toy kararnameler yayımladı.
Yeni kararnamelerle Cumhurbaşkanı'nın teşri ve icra yetkisine müteveccih olağanüstü tensikat yapılmış oldu ve kanun tekliflerinin Anayasa'ya uygunluğunu denetleyen eğreti komite feshedildi.
Cumhurbaşkanı'nın yetkilerini genişleten kararnameler Resmi Gazete'de yayımlandı.
Buna göre, Tunus Cumhurbaşkanı'na Bakanlar Kurulunun görüşünü aldıktan sonradan cumhurbaşkanlığı kararlarıyla "yasama metinleri" emisyon yetkisi verildi.
Kararname uyarınca, Bakanlar Kurulu bundan böyle Meclise değil cumhurbaşkanına gönül rahatlığı mesul olacak. Cumhurbaşkanı, başbakanı atayacak, kabin üyelerini, hükümetin siyasetini ve kararlarını belirleyecek.
Cumhurbaşkanı'na başkaca değme çeşitli cumhurbaşkanlığı kararını ahali oylamasına arz yetkisi de verildi.
Said, bu kararlarından çelimsiz ortak müddet sonradan arsıulusal aktörlerden mevrut Tunus'ta ortak an evvela hükümet kurulması yönündeki çağrılara mukamele düşüncesince Necla Buden Ramazan'ı başvekil namına görevlendirdi. Tunus'un evvel eş Başbakanı Buden, benzeyen sürede kabinesini açıklayarak göreve başladı.
Tunus'ta siyasetin çoğunluğu süreçten rahatsız
Ülkedeki çırçıplak maşer kuruluşları ve kimi siyasi partiler, Said'in bahis konusu kararlarına itirazları olsa da tansiyonu yükseltecek adımlardan ırak durdu.
Said'in 22 Eylül'de yetkilerini teşri ve yürütmeyi de kapsayacak halde genişletmesi üzerine, Cumhurbaşkanı'na çırçıplak maşer ve politika kanatlarından davranışlarında ölçülü yaklaşanlar itiraz fail cepheye katıldı.
Tunus'ta 2011 yılındaki çevrilme sonrasında siyasette tarz rolde toprak düzlük ve Meclisin en iri partisi Nahda Hareketi, Cumhurbaşkanı Said'in kararlarını "anayasal vuruş girişimi" halinde sanarak itiraz etti.
Hareket, şimdi sonradan Said'e krizden depar belgesi düşüncesince diyalog çağrısı yapsa da Said bu teklife, Nahda Hareketi'ni suçlama fail karşılıklar verdi.
Nahda Hareketi Meclis Grubu, kabilinden meydana getirilen açıklamada, "Cumhurbaşkanı'nın almış bulunduğu karar, Anayasa'nın filli namına askıya alınması, onun hesabına eğreti ortak amme otoritesi ikame edilmesi, otokratik yönetime bariz ortak tandans ve anayasal meşruiyete gönül rahatlığı dört dörtlük ortak darbedir." ifadeleri kullanıldı.
Tunus Meclisindeki sırası ile evvel dört fırka Nahda Hareketi, Tunus'un Kalbi, Demokratik Akım ve Onur Koalisyonu, Cumhurbaşkanı'nın kararlarına gizlemeden itiraz etti.
Said’in 80. maddeyi yaşama geçirmesine Meclisteki eylemleriyle emek harcamaları tıkayarak müstevi hazırlamakla övünen hür Anayasa Partisi Lideri Abir Musi, 25 Temmuz’un elden peşi esna Said’i destekleyen cephede toprak almıştı.
Ancak Musi, milletvekillerinin maaşlarının kesilmesi ve Meclisin açılması müddetsiz ertelenince Said’e gönül rahatlığı izahat hazırlamaya başladı.
Musi, Meclisin açılmasının müddetsiz ertelenmesinin peşi esna matbuat mensuplarına icra ettiği açıklamada, “Cumhurbaşkanı'nı İslamcı Nahda Hareketi’ni bitireceği düşüncesince destekledik ancak Nahda Hareketi siyasi yaşamına bitmeme etmiş bulunduğu kabilinden Said parlamentoyu da açmadı." dedi.
Mecliste toprak düzlük Yaşasın Tunus Partisi'nin yanı esna Meclis haricinde politika karşıcı Tekettül Partisi, Tunus İşçi Partisi, Tunus İrade Hareketi Partisi, Cumhuriyetçi Parti kabilinden siyasi oluşumlar, Said’in kararlarına gönül rahatlığı çıkan cephede yerlerini aldı.
Halk Hareketi Partisi, İleri Tunus Partisi ve Tunus Baas Partisi ise Said’in kararlarını ülkedeki siyasi ve iktisadi kriz düşüncesince ortak depar belgesi noktası namına yorumladı.
Tunus emektar Cumhurbaşkanı Munsif el-Merzuki’nin tutumu
Tunus'un devrimden ahir evvel Cumhurbaşkanı unvanı ve arsıulusal arenada tanınması zımnında Said’in bahis konusu kararlarına gönül rahatlığı Munsif el-Merzuki’nin kaba muhalefeti iri eko uyandırdı.
Merzuki, Said’in kararlarını "darbe" namına nitelendirdiğini ve evvel günden buna gönül rahatlığı çıktığını değme fırsatta söyledi.
Cumhurbaşkanı Said kabilinden şahsen görevlendirilen Tunus Adalet Bakanı, Merzuki’nin Said aleyhine icra ettiği açıklamalardan ötürü sorun açtı. Ayrıca, Merzuki'nin diplomatik pasaportunun iptali düşüncesince muamele başlatıldı.
Merzuki ve Tunuslu yetkililer arasındaki münakaşanın odağında Tunus’ta teşrinisani ayında yapılması planlanan "Uluslararası Frankofoni Zirvesi"nin ertelenmesi toprak aldı.
Said ve benzeyen etrafı kabilinden zirvenin iptali düşüncesince idman ve bundan ötürü "vatan haini" olmakla suçlanan Merzuki, katılmış bulunduğu ortak göstergeç programında, şunları söyledi:
"Hakkımda meydana getirilen müsvedde politikasının farkındayım, bunun nedeni 25 Temmuz'da yaşananları vuruş namına nitelemem ve bu darbeye evvel saatlerinden itibaren gönül rahatlığı durmamdır. Zirvenin ülkemde yapılmasını elbette ki istiyorum, boydak bu, doğacak zamanlarda ve darbenin bulunmadığı demokratik ortak Tunus'ta olmalı."
Tunus Genel İşçi Sendikasının tutumu
"Arap Baharı" sürecinde almış bulunduğu gösteriş ile ülkedeki en ehemmiyetli kurumların başlangıcında mevrut Tunus Genel İşçi Sendikası (TGİS), 25 Temmuz sürecinde derinliğine müddet sessizliğini koruyarak, ortak nevi Cumhurbaşkanı Said’e dayanak oldu.
TGİS, Said'in teşri ve icra yetkilerini devralması dair bu adımı reddederek "Cumhurbaşkanı'nın koşulları hesabına getirmeden Anayasa'yı değiştirmesine" gönül rahatlığı bulunduğunu bildirdi.
Bunun dışında, Tunus'ta siyasete el etmekte ehemmiyetli ortak toprak karışma fail sendikalar, iş dünyasının ortak araya geldiği oluşumlar, ari denetleyici kuruluşlar, Said'in yetkilerinin kapsamını genişletmesine, içeride muhaliflere müteveccih denetleme ve tutuklamalara gönül rahatlığı davranış takındı.
Said’in olağanüstü kararlarına arsıulusal tepkiler
Cumhurbaşkanı Said, 25 Temmuz’da almış bulunduğu kararların peşi esna siyasi ve iktisadi krizden yorulan halkın ve arbededen mümteni siyasi grupların kelimesiz kalmasıyla Tunus’ta kaba ortak muhalefetle karşılaşmadı.
Fakat arsıulusal arenada ilkin Avrupa Birliğinin ve ABD'nin açıklamaları Said’i çetince vaziyette bıraktı.
Birleşmiş Milletler (BM) ve Afrika Birliği sükunet çağrısı yapmakla yetinirken, Almanya, Rusya ve Fransa da benzeşim izahat ile Tunus’taki gelişimleri düşünce ile izlediklerini duyurdu. Said ise adımlarının halkın iradesinin karşılığı bulunduğu ve Tunus'un egemenliği vurgusuyla bu açıklamalara cevap verdi.
AB ve ABD, değme ne denli 11 Eylül’de Başbakan Necla Buden Ramazan hükümetinin kurulmasına müspet baksalar da bitirdikleri akıbet açıklamalarla Tunus’un ortak an evvela demokrasiye dönmesi ve Meclisi açması anlamında telkinlerde bulunuyor.
Tunus’taki siyasi vaziyeti ahbaplık etmek neredeyse planlı celsede mütekellim AB Dış İlişkiler ve Güvenlik Politikası Yüksek Temsilcisi Josep Borrell, Necla Buden Ramazan'ın Tunus'un toy başbakanı namına atanmasını kıvançla karşıladıklarını ancak Tunus'ta Meclisin müddetsiz kapatılamayacağını ve ortak an evvela faaliyetine baştan başlaması çağrısında bulundu.
ABD ise 25 Temmuz kararlarının peşi esna icra ettiği açıklamalarda süreci "darbe" namına nitelendirmese de Said’i "parlamenter demokrasiye dönüş" dair uyardı.
Tunus’un kongrede görüşmeye alınacağını bildirmesi dair Cumhurbaşkanı Said, ABD’nin Tunus Büyükelçisi'ni Cumhurbaşkanlığı Sarayına çağırarak memnuniyetsizliğini bariz ortak halde belirtmişti.
Arap dünyasının Said’in kararlarının peşi esna Tunus’taki siyasi sürece bakışı
Arap dünyasında Said’e en iri dayanak tek lacerem Birleşik Arap Emirlikleri (BAE), Suudi Arabistan ve Mısır’dan geldi.
Nahda Hareketini kendileri düşüncesince yıldırma ikrar fail Müslüman Kardeşler Teşkilatının (İhvan) Tunus’taki uzantısı namına değerlendiren bu ülkeler, Nahda Hareketine gönül rahatlığı olduklarını değme fırsatta dile getirdi.
BAE’nin Nahda Hareketine gönül rahatlığı Tunus’ta askeri vuruş hazırlamaya çalışmış bulunduğu yönündeki iddiaların peşi esna Tunus’ta yaşanmış olan sürecin aut destekli bulunduğu istikbal sürüldü.
Söz konusu kararların peşi esna Nahda önderi Raşid el-Gannuşi TRT’ye verdiği röportajda bunu gizlemeden dile getirmiş ve şu ifadeleri kullanmıştı:
"Dış medyaya bakınca ne işe yaradığını anlayabiliyoruz. Birleşik Arap Emirlikleri’nin medyası, darbeye revan yolu hazırladı. Nahda Hareketini daima gaye gösterdi. Halbuki bizim tek büyüklük ile ortak problemimiz yok. Onlar zamanı ve ciddi nedenlerle, nerede olursa olsun 'siyasal İslam' sanarak ifade ettikleri hareketleri gaye alıyorlar. Oysa hacısı hocası özlük iç işleriyle ilgilenmeli."
Arap dünyasının ortak gayrı ehemmiyetli ülkesi Cezayir de Said’in açıklamalarının peşi esna koyu ortak diplomatik çalışkanlık yürüttü.
Tarafsızlık ilkesiyle akıntı fail Cezayir’in süreçte çalışkan namına toprak almış bulunduğu öne sürülse de Cezayir Cumhurbaşkanı Abdulmecid Tebbun kabilinden yapılan, "Kardeş Tunus'un iç işlerine karışma edemeyiz, zira o problemlerini kendisi çözebiliyor. Biz, güzel ve çirkin gününde Tunus ile beraberiz." açıklamasıyla yetinildi.
Ordu hâlâ sessizliğini koruyor
Tunus ordusu, 2011 senesinde ülkeden kaçan yatık şef Zeynel Abidin Bin Ali döneminden bugüne "darbe" endişesiyle iç politikadan ırak yakalanmış ve siyasi otoritenin emrinde ortak bina namına biliniyor.
Tunus Cumhurbaşkanı, Anayasa gereği aut siyasa ve ulusal asayiş hikayelerinde akıbet lafa erbap ve başkumandan sıfatını taşıyor.
Kays Said'in bahis konusu kararlarıyla beraberce görevden almış bulunduğu ciddi bakanlar ortada Savunma Bakanı da toprak almıştı ve ordu, şu anne denli Cumhurbaşkanı'nın emirlerini uyguluyor.
Tunus'ta Başbakanlık ve Meclis binalarında kalabalık birlikleri keşik tutuyor. Aynı şekilde, silahlı kuvvetlerin, başşehir ve gayrı ciddi bölgelerdeki arama noktalarında bekleyişi sürüyor.
Said, 29 Temmuz'da İçişleri Bakanlığına, güven teşkilatı içerisinden Cumhurbaşkanlığı Güvenlik Genel Müdürlüğü engelleme iktisap etmek neredeyse nice görevde mevcut Rıza Garsillavi'yi getirdi.
Tunus Cumhurbaşkanı, başşehir ve kırsalda fariza karşıcı manşet kuvveti Ulusal Muhafızlık, Ulusal Güvenlik Direktörlüğü kabilinden ciddi asayiş kuruluşlarının başına da toy adlar atadı.
Benzer şekilde, iklim ortamında nice vali, efdal kaymakamlık mensupları, üst dozaj biçimci da görevden makbuz ve yerlerine toy adlar getirildi.
