Tunus
Tunus Cumhurbaşkanı Kays Said'in, cumhur reisi kararnameleriyle teşri ve icra yetkisini devralmasını ve yasa tekliflerinin Anayasa'ya uygunluğunu denetleyen muvakkat komisyonu feshetmesini AA muhabirine değerlendiren uzmanlar, Cumhurbaşkanı'nın Anayasa'yı askıya almaya çalıştığını fakat dâhilen ve haricen gelebilecek tepkiler zımnında bunu açık açık söyleyemediğini tabir ediyor.
Cumhurbaşkanı'nın, içerideki destekçilerinin Anayasa'ya bağlılığından, yurt dışındaysa Tunus'un "darbeci devlet" şekilde sınıflandırılmasından çekindiğini vurgulayan uzmanlar, "Said'in kararlarına gönül rahatlığı çıkmada muhalefetin cılız kalacağı" yahut "kararlara gönül rahatlığı adam olmak düşüncesince müşterek iç savaş alanı oluşturulacağı" anlamında dü huysuz düşün bildirme ediyor.
"Cumhurbaşkanı'nın kararları Anayasa'nın askıya katılması anlamına geliyor"
Akademisyen ve siyasal çözümleyici Tarık el-Kehlavi, Anayasa'nın 80. maddesinin uygulanma biçiminin eleştirildiğini tabir etti.
Said'in ortada ve ya en azından resmi söylemde Anayasa'yı korumaya ilişkin bulunduğunu dediğine ayraç fail Kehlavi, "Cumhurbaşkanı, 80. öz çerçevesinde, intikal kararları yayımlayarak Anayasa değişikliğinin gibi bulunduğunu düşünüyor." dedi.
Kehlavi, "Pratikteyse Cumhurbaşkanı'nın yaptığı, Anayasa'nın askıya katılması anlamına gelir. Çünkü intikal kararları gerekçesiyle, yürütmeye hususi kimi bölümlerinin askıya katılması Anayasa'nın askıya katılması demektir." sanarak konuştu.
"Said, Anayasa'nın dışına çıkmanın siyasal mesail oluşturacağının farkında"
Cumhurbaşkanı Said'in Anayasa'nın dışına çıkıp çıkmadığı anlamında müşterek ağız dalaşı bulunduğunu ve bu irdelemenin siyasal değil anayasal bulunduğunu kaydeden Kehlavi, "Said, siyasal sebeplerle formaliteden Anayasa'ya ilişkin görünüyor. Çünkü içeride namına dayanak noktası sağlayan insanların Anayasa'ya ilişkin bulunduğunu biliyor. Dışarısı açısından da bu husus önemli. Anayasa'nın dışına çıkmanın siyasal mesail oluşturacağının ve arsıulusal arenada başağrısı olacağının farkında." dedi.
Cumhurbaşkanı'nın siyasal anlamda anayasal çerçevede kalma gerekliliği hissettiğini fakat uygulamada intikal kararlarına gerekseme duyduğunu tamlayan Kehlavi, "Bu sebeple Anayasa referandumu olana denli reislik sistemi zamanında yaşayacağız." ifadesini kullandı.
Said'in intikal kararları eliyle devletin yönetimi dair emektar sistemi geride bırakmaya çalıştığını tabir fail Kehlavi, "Eski yetkilerle başvekil atama edilirse, cumhurbaşkanının mükemmel kontrolü altında olmayabilir. Ancak toy kararlar, başbakanın cumhurbaşkanının yönetimi altında olmasını sağlayacak." sanarak konuştu.
Muhalefetin, Said'in planına gönül rahatlığı eğleşme mevzusundaki potansiyeline de yer veren Kehlavi, "Siyasi taraflar, Said'in kararlarına gönül rahatlığı çıkmaktan artma intikal periyodunun detaylarını bilmememizden akıl duyuyor." dedi.
"Cumhurbaşkanı çelişkili"
Anayasa Hukuku Profesörü Cevher bin Mubarek de "Cumhurbaşkanı'nın, destekçileri ve taraftarlarına icra ettiği konuşma, Anayasa'yı askıya almakta azimli bulunduğunu gösteriyor. Cumhurbaşkanı çelişkili. Anayasa'ya ilişkin bulunduğunu ve Anayasa çerçevesinde akıntı ettiğini söylüyor. Diğer taraftan ayrımsız konuşmada intikal kararlarından bahsediyor." ifadesini kullandı.
Said'in Anayasa'nın az elan yarısını askıya aldığını tamlayan Bin Mubarek, "Bu, Anayasa'ya müşterek saldırıdır. Cumhurbaşkanı'nın yarısını ihlal ederek Anayasa'ya ne hürmet süresince kalabileceğini anlayamıyoruz." biçiminde konuştu.
Cumhurbaşkanı'nın toy müşterek intihap yasasından gır ettiğini ve "yasa tasarısı" ifadesini kullandığını aktaran Bin Mubarek, bunun da "yasama yetkisini" kullanacağı anlamına geldiğini vurguladı.
"Yasa tasarısı" ifadesinden Meclise sunulması periyodunun düşünüldüğünü fakat şu anda belirsizliğin bilge bulunduğunu kaydeden Bin Mubarek, intikal kararlarıyla yasamanın askıya katılması zımnında değişik teşri süreçlerini beklediklerini aktardı.
Bin Mubarek, şunları kaydetti:
"Cumhurbaşkanı, yasa tasarısını kararnamelerle yürürlüğe koyacağını düşünüyor. Ancak Anayasa'ya göre, intihap yasası, kararname kapsamına girmiyor. Anayasa çeşidinden yasaklanmış bulunmasına karşın kararnamelerle ne intihap yasası çıkaracak? Tüm bunlara karşın Anayasa'ya ilişkin olacağını söylüyor."
Said'in kararlarına gönül rahatlığı müşterek "iç cephe" oluşturulabilir
Said'in aut dünyaya daim "Anayasa'yı askıya almadığı" mesajı verdiğine dikkati çekici Bin Mubarek, "Çünkü haricen namına aşırı edisyon yapılıyor. Cumhurbaşkanı, Anayasa'nın askıya alınmasının, Tunus'u darbeci müşterek talih şekilde küme edeceğinin farkında. Bunun hukuki, finansal ve hesaplı yansımaları olacağını da biliyor." dedi.
Muhalefetin Tunus'un istikbaline tesirini de değerlendiren Bin Mubarek, "Tunus'taki umumi iklim değişmeye başladı. Körü körüne Said'in kararlarını destekleyen partiler, kaba izahat hazırlamaya başladı. Darbe derinleştikçe bu eda da bitmeme edecek. Ülkenin ehemmiyetli taharri memuru polis maşer oluşumlarından Tunus Genel İşçi Sendikası da tavrını değiştirmeye başladı." ifadesini kullandı.
Bin Mubarek, doğacak eyyam ve haftalarda Said'in kararlarına gönül rahatlığı müşterek iç savaş alanı oluşturulması anlamında etkileşimler olabildiği öngörüsünde bulundu.
"Cumhurbaşkanı ihtimal de kimseyi dinlemeyerek müşterek maceraya atılacak"
Ülkede işlerin elan da komplike müşterek çözüm alarak "darbenin, evi her insanın başına yıkacağını" kail Bin Mubarek, Cumhurbaşkanı'nın hükümetin kurulması dair fark sıkıntıya gireceği görüşünü dile getirdi.
Bin Mubarek, "Yabancı ülkeler, Avrupa Birliği anayasal müşterek süreçten güzeşte yasal müşterek hükümet ister. Bu da Meclisin baştan görevinin başına dönmesini gerektirir. Ancak Cumhurbaşkanı bunu benimseme etmiyor. Dolayısıyla bu gidişat hükümetin kurulmasına bariyer olacaktır. Uluslararası bölgede tanınmama endişesi de var. Her anlamda sıkkın müşterek durum." ifadesini kullandı.
Bin Mubarek, laflarını şu şekilde sürdürdü:
"Cumhurbaşkanı ihtimal de içeride ve dışarıda kimseyi dinlemeyerek müşterek maceraya atılacak ve tasarladığı şeyleri uygulamaya koyulacak. Belki yurt düşüncesince felakete kez anahtar gelişmeler yaşanacak, kendimizi boğucu müşterek krizin süresince bulacağız."
Said, teşri ve icra yetkilerini devraldı
Tunus Cumhurbaşkanı Said, 25 Temmuz'da Meclisin çalışmalarını dondurması ve başbakanı azletmesinden sonraları 22 Eylül'de yetkilerini genişleten toy kararnameler yayımladı.
Yeni kararnamelerle Cumhurbaşkanı'nın teşri ve icra yetkisine müteveccih yılgı tensikat yapılmış oldu ve yasa tekliflerinin Anayasa'ya uygunluğunu denetleyen muvakkat alt kurul feshedildi.
Cumhurbaşkanı'nın yetkilerini genişleten kararnameler Resmi Gazete'de yayımlandı.
Buna göre, Tunus Cumhurbaşkanı'na Bakanlar Kurulunun görüşünü aldıktan sonraları Cumhurbaşkanlığı kararlarıyla "yasama metinleri" emisyon yetkisi verildi.
Kararname uyarınca, Bakanlar Kurulu bundan böyle Meclise değil Cumhurbaşkanı'na gönül rahatlığı mesul olacak. Cumhurbaşkanı, başbakanı atayacak, kabin üyelerini, hükümetin siyasetini ve kararlarını belirleyecek.
Cumhurbaşkanı'na başkaca herhangi müşterek ayrışık Cumhurbaşkanlığı kararını ahali oylamasına bildirme yetkisi de verildi.
