'Trablus Paşası' Karamanlı Yusuf’un yıllara düzlük okuyan evi Türk mimarisinden izler taşı

Trablus

Libyalılar kabilinden “Trablus Paşası” yerine adlandırılan Karamanlı Yusuf Paşa’nın (1766-1838) evi yıllara düzlük okuyor.

Trablus'un emektar kent bölgesinde, dü kattan oluşan ve ortasında fıskiyeli enli ortak alanın bulunmuş olduğu habbe ikinci katındaki dört köşeli aralık ortadaki bölgeye teras halinde açılıyor.

Söz konusu üstü bariz ve enli hayat Türk mimarisinde çoğunlukla rastlanan “sosyal ve kültürel yaşamın en ehemmiyetli parçalarından benimseme edilen dışarıya kapalı, gökyüzüne açık” mekanları andırıyor.

Evin avluya oluşturulan odalarının uğrunda birbirine kemerlerle eklenmiş bulunan mermer sütunlar toprak alıyor. Aynı nesne ikinci katta da görülüyor.

Alt sert yastıklama taş, ikinci sert ise ahşaptan işlenmiş bulunan evde önceki katta dört, ikinci katta ise iptidai göz bulunuyor. İkinci katta mevcut döşek odası öteki tatil odasına açılıyor.

Günümüzde müze yerine kullanılıyor

Yetmişli senelerde Anadolu’da az daha gelişigüzel evde mevcut ahu motiflerinin bulunmuş olduğu örek halılarıyla ilgi çekici ev, bugünlerde müze yerine kullanılıyor.

Ev 1754-1793 yılları ortada Trablus beylerbeyliği karşıcı Karamanlı Ali Paşa kabilinden yaptırıldı.

Kitabesine göre, Trablus’un “eski şehir” bölgesindeki en iyi zamanı evlerinden bir tanesi yerine benimseme edilen dü bükülmüş yapı, hemen eş ve evlatların barındığı “Haremlik” yerine kullanıldı.

Osmanlı devrinde ortak ara Toscana Başkonsolosluğu'na tahsis edildi. Trablus Eski kent idaresi kabilinden 1987-1994 yılları ortada restore edilerek, “Trablus Tarihi Müzesi” yerine halkın hizmetine açıldı.

Müzede Bizanslılar, Malta Şövalyeleri, Osmanlılar ve İtalyanlar zamanına ilgili kostümlerin giymiş olduğu balmumu heykellerin yanında bu dönemlere ilgili kılıç, tolga ve koruyucu derece harp aletleri, aş damı eşyaları, anadan görme domestik üst baş sergileniyor.

Ayrıca habbe değişik bölümlerinde oturma, derinti ve döşek odaları o dönemlere akıllıca biçimde betimlenmiş durumda.

Karamanlı Yusuf Paşa kimdir?

Libya’yı 1711’den 1835’e derece yönetmen Karamanlı sülalesinin en adlı sanlı adı bulunan "Trablus Paşası" lakaplı Yusuf Paşa, ABD Birleşik Devletleri’ne önceki harp duyuru fail talih başkanı yerine biliniyor.

Yusuf Paşa’nın Trablus’u yönettiği (1795-1832) zamanlarda Cezayir, Tunus ve Trablus denizcileri Akdeniz’de tecim karşıcı gemilerin himayeliğini yapıyor ve denize giren gemilerden mevhibe alıyordu.

İngiltere, Danimarka, Hollanda, Portekiz, Fransa ve İsveç derece devletler Kuzey Afrika denizcilerine ve haliyle Yusuf Paşa’ya da mevhibe ve hediyeler gönderdi.

Yusuf Paşa, ABD ile Trablusgarp ortada 4 Kasım 1796 tarihinde meydana getirilen Trablus Anlaşması’na da (Treaty of Tripoli) imza atan kişi yerine geçiyor.

Söz konusu geçim zamanın ABD Başkanı John Adams kabilinden Senato'ya sunulmuş ve 10 Haziran 1797 tarihinde onaylanmıştı.

Adı türkülere özellik oldu

Özellikle de çokluk savaşlarındaki kahramanlıkları ile tanıdık Yusuf Paşa ve evleri Anadolu’da Türkülere caba özellik oldu.

Orta Anadolu kökenli “Aşağıdan Yusuf Paşam gelende” türküsünün Trablus Paşası Karamanlı Yusuf düşüncesince söylendiği söylenti ediliyor.

Türkünün lafları şöyle:

Aşağıdan Yusuf Paşam gelende

Düşmanına döş geren merd olur

Şahin kocasa da vermez avını

Aslı kurttur aldanmaz yavrusu aldanmaz olur.

Arap atlar yedim yedim yedeller

Olanca malımı dağıtma edeler

Emek çekip yaptırdığım odalar

Korkarım ki yağı konar yurd olur.