TBMM
TBMM Başkanı Mustafa Şentop, Türkiye Yazarlar Birliğinin düzenlediği, "2021 Anayasa Çalıştayı-Yeni Anayasanın Usulü ve Üslubu" programının açılışına videoteyp konferansla katıldı.
Anayasa tartışmalarının, değme devir kendisini heyecanlandırdığını tamlayan Şentop, Türkiye'de bu tartışmalarının çabucak kanun tartışmaları olmadığını; hususiyet sistemiyle, talih yönetimiyle, algısıyla, paradigmasıyla, siyasetle ait tartışmalar bulunduğunu söyledi.
Mustafa Şentop, siyasal tartışmaların en kalitelisinin, kanun çerçevesinde ölçülü tartışmalar olduğuna ayraç etti.
TBMM Anayasa Uzlaşma Komisyonunda ölçülü emek harcamaları hatırlatan Şentop, bu çalışmalardan konkre ortak kanun metni çıkmadığını fakat kanun mevzusundaki tartışmalara ehemmiyetli katkılar sunduğunu dile getirdi.
Geçmişteki kanun tartışmalarına ve değişikliklerine ayraç fail Şentop, "Türkiye'de kanun tartışmaları levent boylu zamandır başlayan tartışmalar. Anayasa üstünde meydana getirilen bu tartışmaların, Türkiye'yi umumi adına devlet-millet birlikteliği bağlamında, hususiyet sistemi ve yukarı politika itibarıyla henüz güzel noktalara taşıdığına inanıyorum." değerlendirmesinde bulundu.
"Anayasacılık fikriyle ait dü bel kemiği yaklaşım var"
TBMM Başkanı Şentop, kanun tartışılırken, kanun fikrinin yerel hesabına oturtulması icap ettiğini vurgulayarak, eksiksiz dünyada umumi adına anayasacılık fikriyle ait dü bel kemiği yaklaşım bulunduğunu anımsattı.
Bunu İngiltere örneği üstünden özetleyen Şentop, İngiltere'nin yazılmış anayasasının bulunmadığını, fakat anayasal ortak düzeninin bulunduğunu belirtti.
Türkiye'de yazılmış ortak kanun bulunmasına rağmen, ayrıntılı yazılan mevzular üstünde üstelik konjonktüre uyarınca ayrımlı yorumlar yapıldığını, ağırbaşlı tartışmalar yaşandığını kail Şentop, bunun, her insanın hafızasındaki örneğinin "367 meselesi" bulunduğunu kaydetti. Şentop, Anayasa Mahkemesinin, 367 ile ait kararının, baş döndürücü tehlikeli ortak tabloyu ortaya koyduğunu tabir etti.
"Aslında bel kemiği mesele bu"
Şentop, "Anayasacılıkta ortak numara yaklaşım; amme hukukunun, siyasetin umumi esasları, teamülleri, gelenekleri, siyasal örfler, amme hukuku örfleri şayet ortak kanun zemini oluşturuyorsa, buna bağlılığın, sadakatin gücüne uyarınca yazılmış ortak kanun ortaya bırakmak ara sıra muktezi üstelik olmayabiliyor." yorumunda bulundu.
Anayasa hukukçusu Prof. Dr. Orhan Aldıkaçtı'nın, İngiltere'ye gemiyle giderken ortak hukukçuyla bulunan sohbetini aktaran Şentop, şöyleki bitmeme etti:
"Aldıkaçtı Hoca, 'Sizde Kraliçe'nin, parlamentoyu dağıtılma yetkisi var, bu ortak yerde yazmıyor. Fesihten sonradan seçime gitmesi gerekiyor. Bu da ortak yerde yazmıyor. Dolayısıyla Kraliçe, parlamentoyu feshetse ve seçime gitmese, ortak müddet hakeza dümen edilse İngiltere ne olur?' diyerek soruyor. O da diyor ki; 'Bu soru, İngiltere'de on paralık kimsenin aklına gelmemiştir. Kraliçe'nin parlamentoyu dağıtılma yetkisi ortak yerde yazmıyor ama hepsi hakeza ortak hakkı bulunduğunu ikrar eder'. İngiltere'de on paralık kimsenin aklına gelmeyen sorular, Türkiye'de her insanın aklında bulunan sorular. Aslında bel kemiği mesele bu."
"Milletin, devleti düzenlemiş olduğu anayasalar"
TBMM Başkanı Mustafa Şentop, şu görüşleri paylaştı:
"Bir ülkede anayasal düzen, amme hukukunun ve siyasetin umumi teamülleriyle, esaslarıyla, örfleriyle uygun ise orada ortak kanun sorunundan bahsedemeyiz. Yazılı da olsa ortak kanun problemi olmaz, anayasayı yazılmış ortak metne dökmeseniz üstelik dava olmaz. 'Milletin, devleti düzenlemiş olduğu anayasalar' diyebiliriz buna. Milletin, zamanı süreklilik arasında öz kültürü, evren görüşü, hayata, devlete, siyasete bakışıyla ait paradigmalar arasında oluşan anayasalar yönünde milletin, devleti düzenlemiş olduğu anayasalar. İkinci grupta ise 'Devletin icra ettiği anayasalar'. Bunu bir aşırı zaman, talih arasında kimi güçler yapıyor. Bunun en andıran örneği Fransa'dır."
Fransa'nın tarihin arasında oluşan siyasal ve amme hukukunun, bel kemiği teamülleri ve örfleri üstüne değil, onları ortadan kapatmak kadar ortak kanun yaptığını dile getiren Şentop, "Devrimler kanalıyla anayasacılık gelişim göstermesi mevcut Fransa'da. Türkiye'nin de ortak seviyede 19. asrın ikinci yarısının modası üstünden Fransa'ya andıran hususiyet sisteminde adımlar attığını söyleyebiliriz. Bu yeğleme devir arasında az buçuk henüz belirginleşmiş, başta amme hukuku ve dümen hukuku alanında. Devletin, talih içindeki kimi unsurların icra ettiği anayasalar." diyerek konuştu.
TBMM Başkanı Şentop, milletin icra ettiği anayasaların, politika ve amme hukukunun bel kemiği örfleri ve teamülleri ile uygun anayasalar olduğuna dikkati çekti. Şentop, devletin icra ettiği anayasaların ise millete ortak biçim vermek, kimi ideolojik, siyasal amaçları etkili olmak kadar yapılmış, araçsallaştırılmış anayasalar bulunduğunu aktardı.
"Türkiye'de kanun ortak açıdan araçsallaştırıldı"
Türkiye'nin, maatteessüf bu ikinci grupta toprak aldığını dile getiren Şentop, evvel kanun bulunan Kanun-i Esasi'nin de bu grupta bulunduğunu belirtti.
Türkiye'de anayasanın ortak açıdan araçsallaştırıldığının söylenebileceğini kaydeden Şentop, talih ve talih süresince kimi unsurların icra ettiği anayasaların, levent boylu ömürlü olmadıklarına dikkati çekti.
"Bu anayasalarla maksadın sâdır olmadığını, ortak bakımdan kanun fetişizmine gidildiğini görüyoruz" diyen Şentop, bugün de anca bulunduğunu vurguladı.
Mustafa Şentop, "Bütün problemlerin hal noktası, anayasadır" anlayışının, yüzdelik beniz nahak bulunduğunu söyleyemeyeceğini ama bunun abartılmaması icap ettiğini anlattı. Şentop, "Buradaki esasi mesele; Bir ülkedeki siyasal ve amme hukuku geleneklerinin, örflerinin, teamüllerinin kanun ile uygun olmasıdır." dedi.
Şerif Mardin'in, Osmanlı hususiyet düzenini tanımlarken kullandığı "nomokrasi" terimine yer veren Şentop, "Benim en baş döndürücü sevdiğim, toparlayıcı ortak ifade. En güzel açıklayıcı, açıklama edici kavram. Nomokrasi olabilmesi düşüncesince kimi metinleri kağıtlar üstüne savsamak ehliyetli değil, bunun bire ortak sürede ortak hususiyet anlayışıyla bu arada hukuka, teamüllere, örfe hürmet arasında kurulma etmesi lazım." ifadesini kullandı.
Anayasayı tartışırken eskiye uyarınca henüz güzel ortak noktada bulunulduğunu vurgulayan Şentop, vaktiyle millete ortak biçim hasretmek kadar ortak taşıt adına melhuz kanun tartışmaları yerine, bugün halkın, milletin içerisinden mevrut ortak taleple anayasanın tartışıldığına dikkati çekti.
"Er yahut geç..."
"Türkiye'nin dünkü ortak kanun gereksinimi malum var" diyen Şentop, "Türkiye'de dünkü ortak kanun behemehâl yapılacak. Bunu Meclis mi yapar, henüz ahir Meclis mi yapar, ayrı mesele. Ama Türkiye'nin devlet-millet bütünleşmesinin, değerler bazında bütünleşmenin sağlandığı ortak noktada, bunu tabir edebilecek, bunu sağlayacak değil bunu dile getirecek ortak kanun ihtiyacı, elbette gereklilik durumuna mevrut durumda. Er yahut geç ama behemehâl bu biçimde ortak anayasanın bu anlayışta, bu paradigmayla yapılacağına inanıyorum." değerlendirmesinde bulundu.
Türkiye'nin iri hamleler icra ettiği dönemlerin, baştan sona milletin devletle bütünleştiği dönemler bulunduğunun altını çizen Şentop, "Milletin devletini oluşturduğumuz devir iri hamleler yapabilmişiz. 15 Temmuz'da da böyledir. Milletimiz, anayasal düzeni, devleti, öz oylarıyla seçtiği siyasal iktidarı korunum geçirmek düşüncesince canı pahasına sokaklara dökülmüştür. 15 Temmuz'daki anlayış, paradigma, ruh, millet-devlet bir araya gelmesinin baş döndürücü konkre ortak tezahürüdür." diyerek konuştu.
TBMM Başkanı Şentop, "Siyasi ve amme hukukunun bel kemiği esaslarıyla, teamüller ve örflerle entegre ortak kanun anlamında, milletin icra ettiği kanun yönünde ortak dünkü anayasayı Türkiye'nin yapabileceğine inanıyorum. Yeter ki bu mevzuda ciddi, içten ortak istek ortaya konulsun. Bu yapılabilir." görüşünü dile getirdi.
Bunun düşüncesince ortak tane prensibin ehliyetli bulunduğunu vurgulayan Şentop, "Kendimiz düşüncesince istediğimiz ortak şeyi eller düşüncesince de istemeliyiz. Kendimiz düşüncesince istemediğimiz ortak şeyi eller düşüncesince de istememeliyiz. Bu prensipten akım edersek, eksiksiz ayrımlı görüşlere erbap insanoğlu olarak, camianın ayrımlı kesimleri adına o devir ortak kanun yapabiliriz. Bu tatlı yola çıkarsak, her insanın ikrar göreceği ortak kanun yapabiliriz." dedi.
Mustafa Şentop, çalıştayı düzenleyen Türkiye Yazarlar Birliğine ve toplantıya eklenen ilim insanlarına katkıları düşüncesince teşekkürname etti.
Türkiye Yazarlar Birliği Genel Başkanı Prof. Dr. Musa Kazım Arıcan ise Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın, darbelerin anayasası hesabına milletin anayasasını etme teklifinin, çabucak siyasal partilere değil, bu bölgede fariza sağlayan tamamı kurumlara müteveccih bulunduğunu belirtti. Arıcan, bunun dünkü ortak kanun etkili olmak düşüncesince zamanı ortak vesile bulunduğunu söyledi.
Türkiye Yazarlar Birliği Genel Sekreteri Doç. Dr. Muhammet Enes Kala da "2021 Anayasa Çalıştayı"nın bilgileri karşı ilim vererek, "Fıtrat, hak ve felsefe ipleriyle örülmüş, baş başa geçinme ahlakı ve hukukunu gözetebilecek çelimli ve çırçıplak ortak anayasanın hazırlanmasına çalıştayımızın alçak gönüllü çerçevede de olsa vesile olmasını diliyorum." diyerek konuştu.
