Kabil
İran'ın, Afganistan'ın güneyindeki Kandahar vilayetinde canlı Şiilerden, Suriye'de Fatimiyyun Tugayı'nda savaşmalarını istediği doğacak sürüldü.
Afganistan'da Taliban'ın kalesi ve en baş döndürücü yandaş toplamış bulunduğu il yerine aşina Peştun ağırlıklı Kandahar'da canlı Şiilerin önde mevrut adları AA kadrosuna konuştu.
Afganistan Hazaraları, ülkedeki en açık Şii grubu yerine bilinirken, Kandahar'daki Şiiler menfaatlerini "İran menşeli Şii Farslar" yerine tanımlıyor.
Kandaharlı Şiilerin zat okulları, medreseleri, camileri ve Kur'an kursları bulunuyor.
Burada yaşayın Şiiler genellikle kuyumculuk, terzilik, demircilik ve bakırcılık üzere işlerle geçimini sağlıyor.
Vilayette, Şii-Sünni evliliklerinin de yayılmış bulunduğu biliniyor.
Taliban hayat tarzlarına bariyer olmuyor
Taliban'ın Afganistan'ı yönettiği 1996-2001 ortada ekalliyet mensuplarına müteveccih baskıyı artırdığı biliniyor fakat şu an Kandahar Şiileri Taliban'ın kendilerine müteveccih rastgele birlikte hacir uygulamadığını tabir ediyor.
Kandahar Şiileri, kurumlarını ayakta avlamak düşüncesince gerekseme duymalarına karşın ne emektar hükümetten ne de Taliban yönetiminden maddesel dayanaklık etmek aldıklarını aktarıyor. Kurumlar, daha baş döndürücü vilayette canlı Şii tüccarlar çeşidinden akçalanmış ediliyor.
Kandahar Şiileri, İran üzere ayrıksı birlikte talih ve ya arsıulusal kurumdan da dayanaklık etmek almadıklarını tabir ediyor.
"İran'dan, Kandaharlı Şiilere Suriye'de cenk teklifi" iddiası
Kandaharlı Şii gazeteci Murtaza Haliki, "İran menşeli Şii Farslar" olduklarını ve beniz seneler ilkin İran'ın Afganistan'a bilge bulunduğu devirde buraya yerleştiklerini söyledi.
Afganistan'ı vatanları yerine gördüklerini özetleyen Haliki, Kandaharlı Şiilerin serbest bulunduğunu ve tek aut dayanaklık etmek almadıklarını dile getirdi.
Kandahar'da çoğunluğu gerçekleştiren Sünni Peştunlarla dobra geçindiklerinin ve bunu devam etmek istediklerinin altını çizen Haliki, "Kandahar'daki Şiiler tek ülkeye ilişkin değildir. Özellikle İran'dan rastgele birlikte dayanaklık etmek almıyorlar. Kandahar'daki Şiiler zat ayakları üstünde durmayı hedefliyor. Bu sebeple tek ülkeye hem hesaplı manada ve hem politik manada ilişkin edinmek istemiyorlar." dedi.
Haliki, Tahran yönetiminin, Suriye iç mücadelesi boyunca İran ve Irak'taki Şii liderler vasıtası ile kendilerine cenk teklifinde bulunduğunu doğacak sürerek "İran'ın Afganistan'da kimi Şii gruplarla birlikteliği bulunuyor. Şu an Afganistan'dan gidip Suriye'deki Fatimiyyun Tugayı'na katılanlar bu gruplar üstünden gidiyor. Söz konusu grupların liderleri gençleri toplayıp oraya gönderiyor. Dolaylı yerine Kandaharlı Şiilere de bu istem iletildi fakat Kandaharlı Şiiler bu talebi reddetti. Çünkü kılıç tarafsızlığımızı arkalamak istiyoruz." dedi.
"Savaşmaya yanıt yerleşme izni ve vizesiz yolculuk vaadi" iddiası
Haliki, Tahran yönetiminin bahis konusu tilmiz yanıt İran'da yerleşme izni, vizesiz yolculuk ve Kandahar'daki Şii kurumlarına maddesel iane üzere birlikte dal film film vaatte bulunduğunu savunarak "Biz Afgan'ız. Bu sebeple ecnebi birlikte yurt ile irtibatımızın olmasını ve ya onlardan dayanaklık etmek edinmeyi istemiyoruz. Kandahar Şiilerinin tek mevzuda İran'la bağlantısı bulunmayan ve onlardan almış bulunduğu dayanaklık etmek de bulunmuyor. Çünkü bizlere iane etmeleri anlamında birlikte talebimiz yok." ifadesini kullandı.
Suriye'de İran destekli milis gücü Fatimiyyun Tugayı'nda savaşçı Afganların genellikle Hazara menşeli bulunduğunu doğacak devam eden Haliki, Kandahar Şiilerinin öteden buyana Afganistan'daki politik gruplarla tek örgensel bağının bulunmadığını ve burada bahtiyar olduklarını vurguladı.
Ülkede çatışmaların koyu bulunduğu zamanlarda Tahran yönetiminin buradaki Şiilerin İran'a huruç etmesini istediğini aktaran Haliki, fakat bu teklifi reddettiklerini söyledi.
Haliki, İran'ı burada düzenledikleri merasimlere çağırma etmediklerini laflarına ekledi.
Kandahar'da canlı yerine çalışkanlık yayınlayan ve adını hasretmek istemeyen yukarı düzem Taliban komutanı, ülkenin değişik bölgelerinden Fatimiyyun Tugayı'nda Suriye'de savaşıp yaşamını kaybeden Şiilerin bulunduğunu fakat Kandaharlı Şiiler düşüncesince hakeza birlikte bir hale tanık olmadığını söyledi.
Taliban komutanı, "Kandahar'daki Şiilerin Fatimiyyun Tugayı'na katıldığını zannetmiyorum. Çünkü buradaki Şiiler Kandahar kültürünü yatkın insanlar. Ayrıca Fatimiyyun Tugayı'na katılanlar olsaydı en azından çatışmalarda ölenlerin ailelerine tasdik edildiğine tanık olurduk. Mesela öteki vilayetlerdeki Şiilerden bu tugaya katılarak ölenlerin ölmüş bedenlerinin ailelerine tasdik edildiğini görüyoruz fakat Kandahar'da hakeza birlikte nesne bulunduğunu duymadık. Bu sebeple Kandaharlı Şiilerin Fatimiyyun Tugayı'na iltihak olasılığı baş döndürücü bağan bence." dedi.
Şiilerin tapınma güvenliğini Taliban sağlıyor
Kandahar Kültür ve Enformasyon Müdürü Hafız Nur Ahmed Said, Şiilerin ibadethanelerinin ve müesseselerinin güvenliğini Taliban'ın sağladığını tabir ederek kendilerine müteveccih rastgele birlikte ayrımcılığın uygulanmadığını söyledi.
"Şiilerin dini ibadetlerinde bizim güçler güvenliği sağlıyor. Politikamızda ayrımcılık yoktur. Kandahar'daki Şiilerle dobra birlikte ilişkimiz bulunuyor." diyen Said, Fatimiyyun Tugayı ile alakalı suali ise cevapsız bıraktı.
Öte yandan, vilayetteki Şii camilerine asılan bildirilerde, Taliban mensuplarına camiye silahlı girmemeleri çağrısında bulunulduğu görüldü.
Kandahar'da 200 bin Şii yaşıyor
Kandahar merkezinde şişman Şii camisi bulunuyor. Caminin güruh salonunda Afganistan'da önde mevrut Şii büyüklerinin resimleri ve İngilizlerle Afganistan'ın bağımsızlığı düşüncesince savaşçı Şii güçlerin fotoğrafları bulunuyor.
Şii Konseyi Başkanı ve Kandahar Cuma İmamı Serdar Muhammed Zahidi, Kandahar Şiilerinin İran ve ya ayrıksı ülkelerle bağının olmadığını ve onlardan iane almadıklarını belirterek "Biz halkımızın yardımıyla ayaktayız." dedi.
Zahidi, vilayette tahminî 200 bin Şii'nin yaşadığını, bu sayının önceden daha faziletli bulunduğunu ve faziletli huruç payı zımnında nüfusun azaldığını kaydetti.
ABD öncülüğündeki NATO güçlerinin Afganistan'ı işgalinden ilkin ülkedeki Şiilerin ayrımcı politikalara verilen kaldığını özetleyen Zahidi, şu an Taliban'dan menfi eda görmediklerini kaydetti.
Zahidi, ülkedeki hastalıkların herkesi etkilediğine dikkati çekerek "Taliban'ın gelmesiyle umumi mesail yaşıyoruz. Bunlar gelişigüzel endam çeşidinden mahsus sorunlar. Bunlar daha baş döndürücü avarelik ve eş hakları mevzuları fakat şu anne derece bizlere hususi birlikte dava yaşanmadı. Dini ibadetlerimize karışmadılar." ifadesini kullandı.
Zahidi, cami, ekol ve fakülte üzere Şii kurumlarına kimi Sünni iş adamlarının da iane teklifinde bulunduğunu söyledi.
Kandahar Şiilerinin zat kurumları bulunuyor
Kandahar'da Şiilere ilişik Farsça terbiye sağlayan 7 hususi ekol çalışkanlık gösterirken, alanda talih okulu bulunmuyor. Şiilere ilişik hanımlar düşüncesince 2, rical düşüncesince 5 medrese, 45 cami ve 45 Kur'an kursu mevcut. 7 Şii mektebinde tahminî 10 bin mektepli bulunuyor.
Beşaret okulu, anaokulu, ilkokul, rüştiye ve liseden oluşan tahminî 300 öğrencili birlikte Şii okulu. Kız-erkek öğrenciler genellikle ayrı sınıflarda ibret görüyor. Alt sınıflarda ise dersler arada birlikte katışık işlenebiliyor.
Okul Şiilerin koyu yaşamış bulunduğu birlikte mahallenin elverişsiz sokakları ortada sıkışmış, ıvır zıvır birlikte yapı ve bahçeden oluşuyor. Sınıflar ise 15-20 mektepli kapasiteli ve küçük. Yazı tahtası, esna ve masalar, ampul ve lambalar fire yerine hücre çarpıyor.
Okul Müdürü Hekime Şerifi, akıbet 20 senedir Şii evlatların eğitimi ile ilgilenilmiş bulunduğu dile getirerek şu anne derece Taliban çeşidinden hacir görmediklerini belirtti.
Taliban yönetimine çağrıda mevcut Şerifi, "Taliban hükümetinden, Şiilerin ilmek eğitimine bariyer olmamasını istiyoruz. Şu anne derece birlikte nehiy ile karşılaşmadık. Kızlarımızın eğitimlerine bariyer olmasınlar. Okullarımızda ayrımsız sürede ilmek derslerimizi de veriliyor. Ayrıca bayanların ferah ferah çalışkanlık gerçekleştirmesine müsaade verilmesini istiyoruz." dedi.
Okul ihtiyaçlarının şişman miktarda Şii tüccarlar çeşidinden karşılandığını aktaran Şerifi, şu an rüçhan yerine laboratuvar ve bilgisayarlara gerekseme duyduklarını tabir etti.
Şerifi, "Biz okullarımızı zat imkanlarımızla işletiyoruz. Herhangi birlikte yerden bizlere iane yapılmıyor." sanarak konuştu.
Öte taraftan dışarıda adının yazılmış olmadığının dikkati çekmiş bulunduğu okulda tabelanın "tedbir" yerine kaldırıldığı bildirildi.
ABD sonrası en ölümsek hücum Şii camisine düzenlendi
ABD güçlerinin akıbet askerlerini 31 Ağustos'ta ülkeden çekmesinin peşi esna geçmiş kere birlikte Şii camisine intihar saldırısı düzenlenmişti.
8 Ekim'de ülkenin kuzeyindeki Kunduz vilayetinin Sayed Abad bölgesindeki Şiilere ilişik birlikte camiye cuma esnasında planlı bombalı saldırıda 46 bireyin yaşamını yitirdiği, 143 bireyin yaralandığı duyurulmuştu.
Söz konusu saldırı, ecnebi güçlerin Afganistan'dan ayrılmasının peşi esna ülkede yaşanmış olan en ölümsek yıldırı eylemi oldu.
ABD sonrası Afganistan'daki patlamalar başşehir Kabil'in doğusundaki Nangarhar vilayetinin merkezi Celalabad'da yoğunlaşmıştı. Söz konusu saldırıların bir fazla fazla Taliban güçlerini gaye alırken Şiilere meydana getirilen saldırı, direkt sivilleri gaye meydan en alevlenmiş patlama oldu.
31 Ağustos sonrası planlı saldırılar ve eskiden Şiilere müteveccih saldırıların çoğunu yıldırı örgütü DEAŞ üstlenmişti.
