Cenevre
Suriye'de Mart 2011'de barışçıl ahali gösterileriyle süregelen ve Beşşar Esed diyetinin müdahalesiyle dem gölüne dönen iç muharebede 10 sene geride kaldı.
BM raporlarında Esed diyeti ve destekçilerinin yüz kere harp suçu ve insanlığa erinç taksirat işlediği belgelendi. Yüz binlerce Suriyeli iç muharebede yaşamını kaybetti. Milyonlarca Suriyeli de canını çevirmek düşüncesince yandaki devletlere iltica etmek durumunda kaldı.
Ülkedeki kaosu sona erdirmeye müteveccih politik hal arayışlarının en ehemmiyetli halkasını ise Suriye Anayasa Komitesi görüşmeleri oluşturuyor.
150 üyenin katılımıyla 30 Ekim 2019'da süregelen ve 1 Kasım 2019'da sona ermiş açma toplantılarının arkası sıra Suriye Anayasa Komitesinin "Küçük Grup" sanarak isimlendirilen 45 yabanlık imla kurulu, BM Cenevre Ofisi'nde altıncı cevelan görüşmelerini gerçekleştirdi.
Anayasa taslağının hazırlanması dair tarafların anlaştıkları duyurulmuştu
Esed rejimi, taharri memuru polis maşer kuruluşları ve Suriye muhalefeti temsilcilerinin gelişigüzel birinden 15'er insandan oluşan anayasanın yazımından mesul "Küçük Grup" üyeleri, hanuman ayında başarısızlıkla sonuçlanan beşinci turun arkası sıra 18 Ekim'de altıncı cevelan görüşmeleri düşüncesince hissedar araya geldi.
BM Suriye hususi Temsilcisi Geir O. Pedersen, görüşmelerden hissedar gündüz önce, 17 Ekim Pazar düzenlemiş olduğu matbuat toplantısında, acemi Suriye anayasası taslağı hazırlanması düşüncesince tarafların anlaşmaya vardığını duyurdu.
Pedersen ayrıca, tarafların hissedar ahir turun tarihinin belirlenmesi dair da anlaştıklarını aktardı.
İlk kat bire hissedar masada çapraz oturdular
Pedersen matbuat toplantının doğrudan arkası sıra BM Cenevre Ofisi'nde muhaliflerin eş başkanı Hadi el Bahra ve rejimin eş başkanı Ahmed Kuzbari ile bire hissedar masada derinti yaparken görüntülendi.
Altıncı turun sonuna denli Pedersen günce oturumların arkası sıra dü eş başkanla birlikte toplantılar hazırlamaya bitmeme etti.
İki eş başkanın sürecin esasen buyana evvel kat bire hissedar masada çapraz oturması altıncı cevelan görüşmelerine kaşe vurdu.
Suriye Anayasa Komitesi üyesi Tarık El Kurdi, yaşanmış olan müspet gelişmeler üstünde AA muhabirine icra ettiği açıklamada, Komitenin, evvel kat bu turda esas vazifesini ödeme etmeye başladığını duyurdu.
Muhalifler eskiz metinleri sundu
Beşinci turda muhalifler, yazımını tamamladıkları 10 asliye maddeyi Anayasa Komitesine sunmuş güçlükle diyeti asimilasyon fail kurul bu maddeleri etüt etmeyi bile reddetmişti.
Suriyeli muhalifler bu turda da anayasanın asliye ilkelerine bağlı (ordu, silahlı kuvvetler, asayiş ve istihbarat) 4 maddeden oluşan eskiz metni Pedersen'e sundu.
Rejim heyeti ise Arap milliyetçiliğinin ön plana çıkarıldığı ve yıldırı ve aşırılıkla ait metinleri Pedersen'e sunarken, taharri memuru polis maşer kuruluşları da "hukukun üstünlüğüne" bağlı eskiz hazırladı.
Kritik gündüz 18 Ekim
Özel Temsilci Pedersen, altıncı turun kâr gününde Suriye'nin geleceğini belirleyecek acemi anayasaya bağlı tarafların bağlaşma etmiş olduğu mevzulara bağlı eş hissedar mıhlı hazırlanması ve bunun basına açıklanmasını hedefliyordu.
Fakat koyu diplomatlık mekiğine rağmen, Pedersen hepsi turlarda işgal taktiğini yeğleme fail kefaret heyetini hissedar çeşitli inandırma edemedi.
Görüşmelerin başarısızlıkla sonuçlandığı haberini, kefaret heyetinin eş başkanı hukukçu Ahmed Kuzbari, AA muhabirinin, "Altıncı turda müspet hissedar kâr baskı mı?" sorusuna, "Hayır bu turda da çıkmadı." karşılığıyla duyurdu.
Pedersen, diyeti evvel kat kişi vererek suçladı
Pedersen, heyetlerin BM'den ayrılmasının arkası sıra düzenlemiş olduğu matbuat toplantısında, "büyük hissedar hayalet kırıklığı" yaşadığını belirtti, evvel kat kişi vererek kefaret heyetini suçladı.
Hafta süresince toplantılarda gerileyiş ve çıkışlar bulunduğunu dile getiren Pedersen, "Bugün (son gün) etüt ettiğimiz prensipleri öne çıkarmaya odaklanacak ve muvakkat hissedar anlaşmaya yahut en azından bazısı mevzularda bağlaşma etmeye ve neleri benimseme etmediğimizi kararlaştırmaya odaklanacaktık. Bugünkü görüşmeler iri hissedar hayalet kırıklığıydı. Elde etmeyi umduğumuz şeyi başaramadık. Nasıl hissedar düşünüm donanmasına varılacağı dair dobra istişarelerimiz olabilirdi güçlükle süreci nite ilerleteceğimiz dair akla yatkın hissedar anlayıştan yoksun kaldık. Yeni hissedar mıhlı sunmamaya değişmeyen sağlayan hükümet (Esed rejimi) delegasyonuydu." ifadelerini kullandı.
Pedersen, Suriye Anayasa Komitesi toplantılarının hissedar ahir turunun tarihinin de tespit edilemediğini söyledi.
Krizin nite aşılacağını Pedersen'in temasları belirleyecek
Altıncı turda acemi Suriye anayasasının eskiz metinleri hazırlanamadığı gibi, Suriye Anayasa Komitesi görüşmeleri süreci de rejimin uzlaşmaz tavrı zımnında tehlikeye girdi.
Krizin nite aşılacağını ise Pedersen'in ilkin Astana döneminin güvenceci devletleri Türkiye, Rusya ve İran ile yapacağı görüşmelerin belirlemesi bekleniyor.
Öte yandan, bu üç ülkeden heyetler altıncı cevelan görüşmeleri bitmeme ederken Cenevre'de hissedar araya gelmişti. Görüşmelerde Türkiye heyetine Dışişleri Bakanlığı Suriye Genel Müdürü Büyükelçi Selçuk Ünal riyaset yaptı.
Suriye Anayasa Komitesinin 25-29 Ocak 2021'de meydana gelen beşinci cevelan görüşmelerinde ortalık evvel kat anayasanın içeriğine odaklanarak imla etabına geçmeyi hedefliyordu. Fakat Esed rejimini asimilasyon fail heyetin uzlaşmaz tavırlarını sürdürmesi süreci tıkamıştı.
