Hartum
Yoğun ve sert eğitimin uygulandığı, geçmişi asırlar öncesine yaslanan dini eğitim kurumları halve mekteplerinde çocuklar, asliye dini bilgiler ve hafızlık eğitimi alıyor.
Camilerin bitişiğinde yahut yakınında düz yazı edilen halveler, hayırseverlerin destekleriyle gerekseme sahibi öğrencilere eğitim, korunma ve aşındırmak hizmeti sunuyor.
Öğrenciler, odun ateşinde bakır kaplarda yiyeceklerini pişirirken, mertlik ve çamaşır yıkama kabilinden gereksinimlerini da kendileri gideriyor.
Komşu devletlerin beraberinde bilhassa batıdaki Darfur ilkin peyda etmek kıl payı ülkenin ciharıyek çeşidinden gelen öğrenciler, icap maddesel imkansızlıklar gerekse de geleneklere bağlılıkları hasebiyle "löh" ismi sunulan yazboz tahtası levhalar üstünde kıraat yemeni öğreniyor.
Öğrenciler, kamıştan kalemlerini hususi kömürden yağız mürekkebe batırarak, Kur'an kod ve ayetlerini yazboz tahtası levhalara yazarak ezberliyor.
Dersini ezberleyen öğrenciler, tahtayı silerek müşterek ahir günün dersine hazırlanıyor. Bu biçimde derinlemesine ve güç müşterek sürecin peşi esna öğrenciler, 2 ila 4 sene kabilinden müşterek müddette hafızlık eğitimini tamamlıyor.
Modern okulların ve eğitim müesseselerinin yaygınlaşmasıyla halve, eskisi denli özen görmese de tutucu Sudan camiasında varlığını sürdürüyor.
Hartum'un kuzeyinde Umdurman kentindeki Evlad El Mehdi Halvesi'nde yaşları 8 ve üstü 152 çocuk, beş şartlarda, yer üstünde oluşturdukları halkada eğitim görüyor.
"Ezberlemesi aceleci ve kalıcı"
Kur'an-ı Kerim ve İslamî İlimler Üniversitesi'nde eğitim gören ve ayrımsız vakitte halvede hafızlığını sürdüren Hamid Fadl Sid, "Küçükken Kur’an bellemek istedim ve biricik dileğim bu halvelere girebilmekti." dedi.
Sid, "Peygamber Efendimiz eskiden nazil ayetler efsanevi derilerine, kemiklerine, yazboz tahtası ve taştan tabletlere yazılırdı. Bunda artağanlık olduğuna inandığımız düşüncesince bu biçimde bitmeme ediyoruz. Ezberlemesi aceleci ve kalıcı. Bu sebeplerle bu girintisiz çıkıntısız şekilleri kullanıyoruz." niteleyerek konuştu.
Öğrencilerden Umran Muhtar Salih Ahmed, Orta Darfur eyaletindeki bambaşka müşterek halveden 2018 senesinde buraya geçtiğini ve hafızlığını bütünlemek kıl payı bulunduğunu söyledi.
Niyala kentinden Ferah Ahmed Muhammed İshak, halvede 3 senedir okuduğunu ve 18 fasikül ezberlediğini belirtti.
İshak, izinli olduktan sonradan camilerde imamlık, Kur'an kurslarında muallimlik ve üniversitelerde akademisyenlik yapabildiklerini anlatım etti.
Evlad El Mehdi Halvesi'nin Hocası ve Sorumlusu Dr. İbrahim Davud Muhammed Adem, halve mekteplerinin hepsi Sudanlılarca aşina müşterek eğitim merkezi bulunduğunu ve geleneksel öğrenime beğenme gösterenlerin çocuklarını buralara gönderdiğini belirtti.
Gün doğmadan başlayıp geç saatlere denli 7 etaptan oluşan yoğun düzen müşterek programın uygulanmış olduğu halve mekteplerinin sistemini özetleyen Adem, şunları söyledi:
"Çocuklar, sabahleyin 3 kabilinden erkenden, sabahleyin namazından 2 sayaç geçmiş kalkıyor. Kur'an okudukları bu süreye Duğşiyye deniliyor. Sabah namazından sonradan az buçuk dinlenme edilmektedir ve 8’e denli devam eden ikinci hamle Ramye'de ise öğüt gene ediliyor. Dahaviyye'de (Kuşluk) ise kahvaltıdan geçmiş dersler löhlere yazılıyor ve hocaların kontrolünün peşi esna ikindiye denli ezber yapılıyor.
Öğle yemeği sonrası dersler gece ezanı namazına denli sarıklı ile gene ediliyor. Derslerin pekiştirildiği ve tefekkür edilmiş olduğu bu sürece Asriyye diyoruz. Yatsıya kadarki Arda denilen evrede öğrenciler ikişer yerine derslerini dinletiyor. Yatsı namazından sonradan başlayıp 9'a denli devam eden Subu'da ise minikler içeride, kibar dışarıda olacak biçimde bölüt yapılır. Dönerek öğüt sonuç el gene edilir. Hafif müşterek gece ezanı yemeği daha sonra öğrenciler istirahate geçerler."
Adem, Kur'an eğitimi ve hafızlık dair Sudan ve Türkiye'nin tecrübelerini paylaşmasını arzuladığını belirterek, Türk kurumları ve vakıflarına teşrikimesai ve dayanak noktası çağrısı yaptı.
