Hartum
Birleşmiş Milletler Entegre Geçiş Yardım Misyonu (UNITAMS), Doğu Afrika bloğu Hükümetlerarası Kalkınma Otoritesi (IGAD), Afrika Birliği (AfB) ve Güney Sudan'ın beraberinde Ümmet Partisi ve Sudanlı Rektörler Girişimi, 25 Ekim 2021'den buyana devam eden krizin çözümüne müteallik önerilerde bulundu.
UNITAMS'ın evvel temasları STK'ler ve siyasi partilerle
UNITAMS Başkanı ve Birleşmiş Milletler (BM) Sudan Temsilcisi Volker Peretz, 8 Ocak'ta, krizi halletmek düşüncesince Sudanlı ortalık ortada şümullü siyasi proses düşüncesince ön istişarelerin başlatıldığını duyurdu ve evvel yerine çıplak maşer örgütleriyle görüştü.
Peretz evvel açıklamasında, BM misyonunun rastgele müşterek taslak, proje, düşün ve teklif getirmediğini, rastgele müşterek yan düşüncesince müşterek plan benimsemediğini ve önceleri müşterek plan sunmadığının altını çizerek, topu topu Sudanlı oyuncuları dinleyeceklerini anlatım etti.
UNITAMS, çıplak kuma gözetim Özgürlük ve Değişim Bildirgesi güçleri (ÖDBG), Komünist Parti, Sudan Kongre Partisi, Direniş Komiteleri, avrat grupları ve çıplak maşer güçleri ile görüşmeler yaptı.
IGAD diyaloğu kolaylaştırmak istiyor
IGAD ise 11 Ocak'ta Sudan krizine sonuncu eritme bilmek düşüncesince topu topu ortalık ortada diyaloğu kolaylaştırmak neredeyse müşterek girişime imza attı.
IGAD, girişiminin ayrıntılarını şimdi açıklamasa da bloğun Sudan'daki fariza şefi Osman Hasan Belil, Egemenlik Konseyi üyeleri ve bazısı siyasi güçlerle adım üstüne görüşmeler yaptı.
Belil, IGAD girişiminin, Sudan'ın içerisinden geçmiş olduğu siyasi krizin çözülmesine ve ülkedeki siyasi taraflarla IGAD himayesinde müzakerelerin benimsenmesine katkıda bulunmayı amaçladığını belirtti.
Afrika Birliği betik sundu
Afrika Birliği Temsilcisi (AfB) Edewe Bankole, Egemenlik Konseyi Başkanı Orgeneral Abdulfettah el-Burhan'a, birliğin, siyasi gelişmeler ve krizden depar belgesi yollarına bağlı vizyonunu içeren betik iletti.
Bankole, AfB'nin Sudan'da siyasi geçişi iletmek düşüncesince düşün birliğini desteklemeye müheyya olduğunu, barışçıl ve uygulanabilir müşterek siyasi çözüme iktiran etmek düşüncesince hükümet ve camianın topu topu bileşenleri ile danışma edileceğini vurguladı.
Komşu Güney Sudan'ın girişimi
Güney Sudan Cumhurbaşkanı Danışmanı Tut Gulwak, 6 Ocak'ta, Burhan ve yardımcısı Muhammed Hamdan Dagalu ile müşterek eskiz anlaşmaya varmanın yollarını tartıştığını söyledi.
15 Ocak'ta Güney Sudan hükümeti, UNITAMS ile danışma ederek Sudan krizini çözmeye müteveccih arsıulusal çabalara katkıda bulunmaya müheyya bulunduğunu duyurdu.
Güney Sudan Cumhurbaşkanlığı İşleri Danışmanı Costello Garang, BM misyonunun Hartum'daki karargahını görüşme etti.
Garang, gelişimleri bellemek düşüncesince Cumhurbaşkanı Salva Kiir çeşidinden görevlendirildiğini, istişarelerin sadece BM'yi ve aut güçleri ilgilendirmediğini belirterek, sonuçlarının ağız ağıza Sudan'a hususi olabilmesi düşüncesince topu topu tarafların görüşlerine arazi verilmesi icap ettiğini dile getirdi.
Sudanlı rektörler girişimi
Ahfad Üniversitesi Rektörü Malik Bedri'nin başını çekmiş olduğu rektörler, 1 Ocak'ta başlattıkları girişimin barışı, yasalı ve anayasal prosedürleri içerdiğini, lojik ve onama edilmektedir eritme bilmek neredeyse topu topu Sudan siyasi güçlerini müşterek araya getiren müşterek tane müşterek doküman yapmaya çalıştıklarını açıkladı.
Girişim, minimal eritme üstünde anlaşmaya çıkmak düşüncesince müşterek kere haritası sunmayı ve çıplak ortalık ortada sansasyonel diyalog kurmayı amaçlıyor.
Ümmet Partisi'nin kere haritası
Özgürlük ve Değişim Bildirgesi Güçleri koalisyonunun en şişman partisi bulunan Ümmet Partisi, 29 Aralık 2021'de meşruiyetin baştan tesisi ve intikal sürecinin tamamlanması düşüncesince Burhan'a müşterek kere haritası sundu. Partinin girişimi, er ve siviller arasındaki ortaklığın temelleri ve garantilerinin esaslı biçimde gözden geçirilmesine dayanıyor.
Girişim, 17 Ağustos 2019'da imzalanan Anayasal Bildiri metninin geliştirilmesi ve değiştirilmesi, intikal devri kuruluşlarının yapılarının reformu ve tamamlanması, komisyonların kurulması, ilçe ve ahbaplık kuruluşlarının reformu ve sulh sürecinin tamamlanması ile ilişik maddeleri içeriyor.
İçeriden ve haricen maruz eritme önerileri ve girişimlerden şimdi anlam alınamadı.
Bazı gözlemciler, ÖDBG, Sudan Meslek Odaları Birliği, Komünist Partisi ve bazısı siyasi güçlerin orduyu kastederek, "müzakere yok, iştirak yok, meşruluk yok" sloganının Sudan'daki girişimlerin önündeki en şişman bariyer bulunduğunu belirtiyor.
Ordu Komutanı Burhan başkanlığındaki Egemenlik Konseyi, ÖDBG, Devrimci Cephe, Misak-ı Vatani Güçleri, Demokratik Birlik Partisi, girişimleri kıvançla karşılıyor.
Halk Kongresi Partisi ile Ümmet Partisi de girişime yunak bakıyor fakat bazısı garantiler arzu ediyor.
Askeri çarpış karşıtı protestoların organizatörü Sudan Meslek Odaları Birliği ve Komünist Parti ise topu topu girişimleri reddediyor.
Askeri karışma sonrası siyasi denge sağlanamadı
Sudan'da 19 Aralık 2018'de sahn pahalılığı zımnında başlamış bulunan gösterilerin yurt genelinde perhiz karşıtlığına dönüşmesi üstüne ordunun 11 Nisan 2019'daki müdahalesiyle 30 salname Ömer el-Beşir devri sona erdi.
Asker ve siviller arasındaki 4 ay devam eden krizin sonlandırılması düşüncesince 39 ay sürmesi öngörülen kuma intikal yönetimini başlatacak Anayasal Bildiri Anlaşması, serbest müşterek arsıulusal katılımla 17 Ağustos 2019'da imzalandı.
Başbakanlığa getirilen Abdullah Hamduk, 21 Ağustos 2019'da ant etti ve 5 Eylül'de intikal periyodunun evvel hükümetini kurdu.
Hükümet, 3 Ekim 2020'de ise ülkedeki silahlı gruplarla Güney Sudan'ın başkenti Cuba'da sulh anlaşması imzaladı.
Barış anlaşmasını imzalayan silahlı grupların yönetime karışma edilmeleri düşüncesince Hamduk, emektar hükümeti feshedip 9 Şubat 2021'de toy kabinesini kurdu.
Ordu ile çıplak dümen ortada kuvvet savaşı ve ağır düşün ayrılıkları yaşanması kararı asker, 25 Ekim 2021'de yönetime el koyarak yılgı eritme duyuru etti, hükümeti feshetti, Başbakan Hamduk karışma onlarca siyasetçiyi gözaltına aldı.
Teknokrat hükümeti kurması düşüncesince görevine iadeli edilen Hamduk, siyasi krizin çözülememesi zımnında 2 Ocak 2022'de görevinden istifa etti.
