Pekin
Büyükelçi Önen, South China Morning Post gazetesinde Türk Konseyinin baştan adlandırılmasını, Türkiye'nin Orta Asya ile ilişkileri ve aut yöntem öncelikleri bağlamında değerlendiren müşterek yazı yayımladı.
TDT'nin, gelişigüzel ne denli eş gönül ve kültürel mirastan çelim meydan müşterek dokuma olsa da ne üyeleri ortada ne de üçüncü taraflara için budunsal kesiksiz politika izlemediğinin altını çizen Önen, yenilenen örgütün Türkiye'nin bölgeyle iş birliğini derinleştirmeyi amaçlayan "Yeniden Asya Girişimi" ile mevzun bulunduğunu vurguladı.
Kısaca "Türk Konseyi" adına bilinen, Türk Dili Konuşan Ülkeler İşbirliği Konseyinin (TDİK), 12 Kasım 2021'de İstanbul'da planlı 8'inci zirvesinde ismini Türk Devletleri Teşkilatı (TDT) adına değiştirdiğini hatırlatan Büyükelçi Önen, baştan adlandırmanın arsıulusal kamuoyunun takdirini uyandırdığını, bu nedenden örgütün ne bulunduğu ve Türkiye'nin aut yöntem öncelikleriyle bağlantısını açıklığa kavuşturmayı istediğini belirtti.
Önen Azerbaycan, Kazakistan, Kırgızistan, Özbekistan ve Türkiye'nin üye, Macaristan ve Türkmenistan'ın teleskop bulunduğu örgütün, Türk Konseyini kuran 2009 günlü Nahçıvan Anlaşması'na dayandığını ve Türk devletlerinin Birleşmiş Milletler (BM) Şartı'na ve hükümran eşitlik, arsa bütünlüğü, ülkelerin arsıulusal benimseme görmüş sınırlarının ihlal edilmezliği denli arsıulusal ahbaplık normlarına bağlılığını tasdik ettiğini vurguladı.
Örgütün 2009'dan beri bağlantılılık, gençlik, KOBİ'ler ve en sonuç yeşil teknolojiler ve çokbilmiş metropoller denli değişik temalara odaklanan sekiz doruk düzenlediğine ayraç fail Önen, "Adı değişse de örgütün asliye rolü değişmemiştir. Bu görev, üyeleri arasında, başka semt devletleri aleyhine olmadan, çapraz itimatı ve güzel komşuluğu geliştirmektir." ifadelerini kullandı.
Büyükelçi Önen, TDT'nin NATO üyesi Türkiye'yi, Avrupa Birliği üyesi Macaristan'ı, Kolektif Güvenlik Anlaşması Örgütünden Kazakistan ve Kırgızistan'ı ve sürekli bitaraflık politikası izleyen Türkmenistan'ı, üyeleri ortada yahut arsıulusal meslek ile ihtilafa kere açmadan bire müşterek güncek altında toplaması bakımından lehçe örgütler ortada nazirsiz olduğuna dikkati çekti.
Binlerce yıla yayılan gönül ve ekin mirası
TDT üyelerini müşterek araya getiren şeyin, kazançlı kazanç ve düzenlilik endişesinin ötesinde gönül olduğunu, uygarlığın en dip yönü dilin, diyaloğu ve çapraz anlayışı kolaylaştırdığını ve olabilir kıldığını vurgulayan Önen, "Her ne denli doruk biçimindeki resmi temasların geçmişi, Sovyetler Birliği'nin dağılmasının arkası sıra baş döndürücü sayıda Türk cumhuriyetinin bağımsızlığını kazanılmış bulunduğu 1992'ye denli gitse de üyeleri ve gözlemciler ortada binlerce yıla yayılan dip zamanı bağlar, gönül ve ekin mirası mevcut." değerlendirmesinde bulundu.
Önen, TDT'nin İstanbul Zirvesi'nde almış bulunduğu kararla teleskop statüsü şartını, "Türk dilleri ailesine mensup müşterek dili millî kurda resmi gönül adına benimseme etmek" adına belirlediğine ayraç etti.
Diğer devletler ve arsıulusal örgütlerle müspet alışveriş kurmanın örgütün bariz taahhüdü olduğunu, "2040 Vizyon Belgesi"nde arsa aldığını hatırlatan Önen, TDT'nin bu gaye doğrultusunda, 2021 sonu bakımından Afrika ülkelerine 600 bin düze Kovid-19 aşısı bağışladığı bilgisini paylaştı.
Önen, müşterek başka ehemmiyetli evleviyet mevzusunun "sürdürülebilir baş döndürücü düzgün bağlantılılık" bulunduğunu vurgulayarak bundan dolayı TDT'nin Uluslararası Trans-Hazar Doğu-Batı Koridoru'nu Avrasya'nın en endamsız ve en sakıncasız eriştirme güzergahı durumuna getirmeyi ve buna ilişkin adına Zangezur Koridoru'nu Güney Kafkasya ile Avrupa ve Orta Asya bağlantısını yükseltmek kıl payı motivasyon etmeyi amaçladığını anlatım etti.
Türkiye'nin "Yeniden Asya Girişimi" ile mevzun
Üçüncü taraflarla doğurgan iş donanmasına sağlam olarak, Türkiye ile Çin'in Orta Koridor projesinin Pekin'in Kuşak ve Yol Girişimi kapsamındaki başka bağlanak projelerini tamamlayan yönlerinin geliştirilebileceğine dikkati çekici Önen, "TDT, Türkiye'nin Yeniden Asya Girişimi ile de dört dörtlük ahenk içinde. Bu girişim, geçenlerde sürede hep toptan üretimin yarısını gerçekleştirmesi muhtemel Asya'nın yükselişinin 21. yüzyılı belirleyecek müşterek evolüsyon olabileceği gözlemine dayanıyor." ifadelerini kullandı.
Önen, Türkiye'nin bu doğrultuda Asya'daki ortaklarıyla bağlarını güçlendirmeyi istediğini; TDT'yi kıtanın enli siyasi, kazançlı ve kültürel çeşitliliğini cezaevi önüne alarak lehçe iş donanmasına müteveccih ehemmiyetli müşterek taşıt adına desteklediğine dikkati çekti.
Ermenistan ile normalleşme TDT vizyonunun parçası
Üye devletler ve komşular ortada dostça münasebat kurmanın TDT'nin hedefi bulunduğu denli Türk aut politikasının Asya bağlamındaki anne unsuru da bulunduğunu tamlayan Önen, bu bağlamda 10 Aralık 2021'de Ermenistan, Azerbaycan, İran, Rusya ve Türkiye ortada dışişleri icra vekili yardımcısı düzeyinde 3+3 lehçe istişare mekanizmasının geçmiş toplantısının yapıldığını ve 14 Ocak'ta Türkiye ile Ermenistan ortada normalleşme periyodunu başlatan hususi temsilciler arasındaki geçmiş buluşmanın Moskova'da yapıldığını hatırlattı.
Önen, bu girişimlerin Türkiye'nin lehçe barışa bağlılığını ortaya koyduğunu vurgulayarak "TDT, yetkisini üyelerinin kadim Türk dillerini musahabe geleneğinden almaktadır ancak onu gerçek çelimli kılan, evren ile teşrikimesai dilini musahabe taahhüdüne bağlılığı." değerlendirmesinde bulundu.
Büyükelçi Önen, Türkiye'nin TDT'yi, temsile hâlâ bariz ve çalışan müşterek arsıulusal düzene erişme hedefi doğrultusunda müşterek sulh ve bol bolamat platformu adına gördüğünü aktardı.
