Üsküp
Kuzey Makedonya’da 31 Ekim’de planlı yerli seçimlerin ikinci turunun peşi sıra Makedonya Sosyal Demokratlar Birliğinin (SDSM) almış olduğu hezimet sonrası hem başvekillik bununla birlikte partisinin umumi başkanlığı görevinden istifa fail Zoran Zaev, "ülkesinin Avrupa-Atlantik yolculuğunda değişimin mimarı" şekilde hatırlanacak.
Yaklaşık 1,5 ay aranın peşi sıra Zaev’in cemaziyelevvel Meclise yöntemince sunmuş olduğu istifası, çağ Meclis Genel Kurulunda onaylandı.
İstifanın onaylanmasının peşi sıra Cumhurbaşkanı Stevo Pendarovski'nin hükümeti ihdas vazifesini vereceği adı 10 günde belirlemesi gerekiyor.
Teamüllere gereğince Cumhurbaşkanının hükümeti ihdas vazifesini Meclis çoğunluğunu elde ettiğini kanıtlayan partiye vermesi gerekirken kamuoyuna gereğince bu görevin, Zaev’in SDSM’deki umumi başkanlıkta halefi ve sonuç hükümette Maliye Bakan Yardımcılığı karşılayıcı Dimitar Kovaçevski'nin olması bekleniyor.
Hükümeti ihdas vazifesini konfirmasyon borç adayın, 20 günde hükümeti kurması ve Meclise hükümet programını sunması gerekiyor.
Zoran Zaev’in istifası ve sonrasındaki gelişmeler
Zoran Zaev liderliğindeki SDSM öncülüğündeki koalisyon, yerli seçimlerin evvela ve ikinci turlarında muhalefetteki İç Makedon Devrimci Örgütü-Makedonya Ulusal Demokratik Birliği (VMRO-DPMNE) çeşidinden hezimete uğratılmıştı.
Zaev, intihap kampanyası esnasında SDSM'nin Üsküp Belediye Başkan talibi Petre Şilegov'un seçimleri kazanamaması yerinde istifa edeceğini açıklamıştı. Başkent Üsküp karışma peyda etmek neredeyse nice belediyenin muhalefete geçmiş olduğu anlaşılan olunca Zaev, 31 Ekim gecesi istifasını duyurmuş fakat bunu 1,5 aydan çok süredir resmiyete dökmemişti.
VMRO-DPMNE öncülüğündeki koalisyon, kasımda 120 sandalyeli Mecliste 61 milletvekilinin imzasını biriktirerek emniyet oylamasına gidilmesi talebinde bulundu. 11 Kasım’da Meclis Genel Kurulunda birleşen milletvekilleri, hükümetin düşmesine biçim anahtar oturumun düzenlenmesi amacıyla tam bağımsız çoğunluğa erbap olunamadığı düşüncesince seksiyon gündüz süresince ertelendi.
Hükümetteki SDSM’nin eş yönetim ortaklarından BESA Hareketi Milletvekili Kastriot Recepi’nin Meclis oturumuna gelmemesi ve toplumsal iletişim araçları hesabından, hükümetin "düşmesi" düşüncesince oy kullanmayacağını açıklaması ilişkin Meclis Başkanı Talat Caferi, tün ½ si muhalefetin tam çoğunluğu elde edemediğini açıklayarak oturumu sonlandırmıştı.
Ertesi gündüz BESA Hareketi, koalisyondan çekildiklerini, icra vekili ve icra vekili yardımcılıklarından istifa ettiklerini açıklamıştı.
İstifasını hâlâ resmiyete dökmeyen Zaev, bu süreçte boşluk ayında Avrupa Birliği'ne (AB) üyelik müzakerelerine doğmak düşüncesince gün alacakları umuduyla, partisi hesabına hükümet çoğunluğunu perçinlemek amacıyla acemi ortaklarla müzakere etmek neredeyse icraat yürütmüştü.
Zaev, 5 Aralık’ta muhalefetteki Alternativa Partisi Genel Başkanı Afrim Gaşi ile eş matbuat toplantısında, "istikrarlı birlikte yasama kurulu çoğunluğu ve hükümete erbap olduklarını" açıklayarak, Alternativa Partisinin hükümet koalisyonunun birlikte parçası bulunduğunu duyurmuştu.
AB, boşluk ortalarında kararını açıklamış, Bulgaristan’ın 2019'dan buyana sürdürdüğü vetosu dolayısıyla Kuzey Makedonya, birlikte kere elan AB’den "yeşil ışık" alamamıştı.
Zoran Zaev alevden kuşak giydi
Zaev’in evvela kere göreve gelmeden evvela geçmiş olduğu süreç, adeta alevden gömleği giyeceğine ayraç ediyordu.
Kuzey Makedonya'da (o devre Makedonya), 2015'te o devre anne ihtilaf önderi bulunan Zaev, zamanın Başbakanı Nikola Gruevski ve öteki hükümet üyelerinin de aralarında bulunmuş olduğu 20 bin bireyin telefon görüşmelerinin yük dibine alındığını açıklayarak bunları kamuoyuyla paylaşmıştı. Ardından planlı protestolar kararında ülkede er umumi intihap sonucu alınmıştı.
11 Aralık 2016'daki umumi seçimlerde VMRO-DPMNE, 51 milletvekiliyle birlikte numara öğür bulunmasına karşın eş yönetim ihdas başarısı gösterememiş ve hükümeti ihdas rolü 49 milletvekiline erbap SDSM’ye verilmişti.
Aylar devam eden siyasal çekişmeler kararında Nisan 2017'de Meclis başkanını öğürtlemek neredeyse birleşen milletvekilleri, Caferi’yi Meclis Başkanı seçmiş fakat elan sonraları "Meclis olayları" sanarak bilinecek hadisat meydana mevrut ve protestocular, Meclisi basmıştı.
Meclisteki vakalardan tahminî birlikte ay sonraları SDSM Genel Başkanı Zaev öncülüğünde eş yönetim hükümeti kurulmuştu.
İsim değişikliği, NATO üyeliği ve AB engeli
Kuzey Makedonya ve Yunanistan liderleri, aylar devam eden danışmalar kararında Haziran 2018'de BM öncülüğünde Prespa Anlaşması'nı imzaladı. Böylece çeyrek asırdır dü iklim ortada mevcud kişi problemi çözülmüş, bu kapsamda "Makedonya", adını "Kuzey Makedonya" şekilde değiştirmişti. Bu sürecin peşi sıra Yunanistan, bundan sonraları Kuzey Makedonya’nın Avrupa entegrasyonu uğrunda bariyer olmaktan çıktı. Kuzey Makedonya da böylecene Mart 2020'de NATO’nun 30. üyesi oldu.
Yunanistan ile sorununu çözen ve AB üyelik müzakereleri uğrunda ilerleyici Kuzey Makedonya’nın dolayısıyla bu defa maşrık komşusu Bulgaristan çıktı.
Bulgaristan, 2017'de dü iklim ortada imzalanan dostluk, dobra komşuluk ve teşrikimesai anlaşması kapsamındaki şartların getirilmediğini belirtmiş, aralarındaki dil, etiket ve gün kadar meselelerin çözülmesini arzu etmişti, o günden bugüne Kuzey Makedonya’nın AB müzakerelerine başlayabilmesi düşüncesince vetoyu kaldırmayarak ülkenin önündeki birlikte tane bariyer şekilde görülüyor.
Zaev önderliğindeki SDSM koalisyonu, 15 Temmuz 2020’de planlı er umumi seçimde de galip gelmiş, "Zaev 2" hükümeti kurulmuştu. Toplamda tahminî 4,5 sene başvekillik vazifesini yürüteç Zaev’in istifası, 23 Aralık'ta resmîlik kazandı.
Bir ayda acemi hükümetin seçilmesinin beklendiği Kuzey Makedonya’da başvekil ve ekibini, eski-yeni zorluklarla savaş bekliyor.
