İstanbul
Deprem Haftası ve Boğaziçi Üniversitesi Kandilli Rasathanesi ve Deprem Araştırma Enstitüsü çeşidinden geliştirilen dünkü taşınabilir infaz "Rasathane"nin tanıtılması gibi Bölgesel Deprem ve Tsunami İzleme-Değerlendirme Merkezi'nde matbuat toplantısı düzenlendi.
Burada mütekellim Özener, enstitünün 1999'da çabucak 30 adet alışılmış sismik müşahede istasyonu varken bugün 256 deprem yük istasyonlarının bulunduğunu tabir etti.
Bunun haricinde değişik sensörler ve müşahede istasyonlarıyla hepsi Türkiye'yi izleme ettiklerini aktaran Prof. Dr. Haluk Özener, şu detayları paylaştı:
"Toplam 476 lamise var. Bu sensörlerden 261 tanesi Marmara Bölgesi'nde çalışıyor. Buralardan elde edilmiş veriler sayısal namına bu merkeze geliyor ve değerlendiriliyor. Deprem sinyalleri enstitümüze geldikten sonraları özlük kendine ve el kitabı hal yapılıyor. Anlık namına kılıç kestirmece 30 saniye bünyesinde Marmara Bölgesi'nde yaşanmış bulunan depremi çözebiliyoruz. İlk çözümün peşi sıra el kitabı çözümle düzeltilmiş de edilebiliyor. İnternet sayfasından ve içtimai medyadan yayınladığımız bilgiler ise bizim deprem bilimci arkadaşlarımızın bu depremleri el kitabı namına çözdükten sonraları paylaşılıyor."
Uluslararası antlaşmalarla değişik ülkelerle data alışverişinde bulunduklarını tabir fail Özener, çabucak Türkiye değil andıran etrafında bulunan depremlerin büyüklüklerini de bu istasyonlardan aldıkları verilerle belirlediklerini kaydetti.
Özener, Kandilli Rasathanesi'nin 1895'ten itibaren depremleri yük dibine aldığına ayraç ederek, 2021 yılı sonuna derece bu coğrafyada 4'ten şişman 11 bin 302 depremin yaşandığını belirtti.
Yılda 4'ün üstünde kestirmece 100 depremin meydana geldiğini aktaran Özener, şunları kaydetti:
"3'ün üstündeki depremlere baktığımız devir kopya henüz da artıyor. 73 bin 796 adet deprem olmuş. Bu coğrafya o derece deli dolu coğrafya ki kopya farkı gelişigüzel gündüz 3 ila 3.9 büyüklüğünde bir deprem oluyor. Bu coğrafyada dokuz günde bir 4 ila 4.9 arasında, kopya farkı elli günde bir 5 ila 5.9 büyüklüğünde, kopya farkı on yedi ayda bir 6 ila 6.9, yedi yılda bir de 7'nin üstünde bir deprem oluyor. Dolayısıyla bu coğrafyada rastgele bir sürede rastgele bir irilik olması banko şaşırtı değil."
"Süre geçtikçe biriken enerji artıyor"
Ölçek namına 4'ten şişman depremlerin şişman bir depremin habercisi biçiminde yorumlar yapıldığını özetleyen Özener, nerede, ne devir deprem olacağını bilemediklerini fakat Türkiye'nin gelişigüzel yerinin deprem tehlikesi altında bulunduğunu vurguladı.
Boğaziçi Üniversitesi Kandilli Rasathanesi Deprem Araştırma Enstitüsü Müdürü Prof. Dr. Haluk Özener, olası depremlere bağlı bir istifham üstüne şu değerlendirmelerde bulundu:
"Ne derece enerji toplandığını ve birleşen enerji kararında ne büyüklüğünde bir deprem olacağını değgin bir öngörümüz olmakta lakin zamanını kültür şansımız yok. Marmara'da meydana getirilen ilmî çalışmalarda bir enerji birikiyor. Her bulunan depremden sonraları 'geldi', 'gelecek' demenin manası yok. Zaten bu bir halde bir gündüz gelecek. Bizim ne devir olacağından mavera ne derece apiko olduğumuza bakmamız lazım. Bir deprem doğacak lakin kılıç ne derece hazırız? Süre geçtikçe biriken enerji artıyor. Biriken enerji ne demek, olası depremin büyüklüğünün artarak çoğalması demek. Marmara düşüncesince benim de içre toprak aldığım ilmî bir düzentileme 7.2 diyor. Farklı hocalarımızın değişik değerlendirmesi olabilir."
Enstitünün dünkü taşınabilir uygulaması "Rasathane"
Enstitünün oluşturduğu taşınabilir infaz üstüne da açıklamalarda mevcut Prof. Dr. Haluk Özener, dünkü uygulamanın adının "Rasathane" olacağını söyledi.
Kullanıcıların bu infaz ile Türkiye'de gerçekleşen depremlere ve değişik bazısı bilgilere haydi haydi ulaşabildiğini aktaran Özener, "Bu uygulamada, gayrı uygulamalardan değişik namına hepsi depremleri görebiliyorsunuz. Harita seçeneğiniz olabiliyor. Kullanıcı meydana getirdiği ayarlamalara gereğince hepsi depremleri seçebiliyor. Belli büyüklükteki depremleri alabiliyorsunuz yahut bildirimle ihtar mesajı alabiliyorsunuz. Bölgesel namına alanlarda kestirmece birçok adet deprem bulunduğunu görebiliyorsunuz. Yaklaştırarak özlük bölgenizdeki deprem sayısına ulaşabilirsiniz. 1900'den bu yana bulunan depremlere idrak şansınız var. 24 saatlik, 7 günce yahut 30 günce verileri alabilirsiniz." niteleyerek konuştu.
Özener, vatandaşların uygulamayı parasız namına indirebileceklerini tabir ederek, arka bildirimlere gereğince uygulamanın henüz da geliştirileceğini söyledi.
"Ne devir olacağını söyleyebilmemiz benzer değildir"
Bölgesel Deprem ve Tsunami İzleme-Değerlendirme Merkezi Müdürü Doç. Dr. Doğan Kalafat ise depremin noktayı ve zamanından evvel ona müteveccih yapılacak hazırlığın henüz ehemmiyetli bulunduğunu vurguladı.
Olası şişman depremle ait fasıl devir meydana getirilen haberlerin doğruyu yansıtmadığını tamlayan Kalafat, şöyleki konuştu:
"4'ün üstündeki gelişigüzel deprem hemen sonra 'büyük deprem geliyor' niteleyerek söylemler var. Bir depremin çağının önceleri belirlenmesi bugün düşüncesince ilmî namına benzer değildir. Marmara düşüncesince konuştuğumuzda bir depremin nerede olacağını ne büyüklükte olabileceğini anlaşılan bir günah oranı bünyesinde kestirebiliyoruz lakin ne devir olacağını söyleyebilmemiz benzer değildir. Dolayısıyla depremlerin önceleri belirlenmesi değişik bir konu, depremle bağlı kestirim gerçekleştirmek ağız ağıza farklı. Tahmini hepiniz yapabilirsiniz. Bu cins haberlere ilkin aşırı bir tomar haysiyet edilmemesi lazım."
