İstanbul Aydın Üniversitesi (İAÜ) lisansüstü Eğitim Enstitüsü ile Diplomasi Araştırmaları Derneği’nin (DARD) düzenlemiş olduğu Uluslararası Webinar Serisi’nin, “Afganistan'daki Güncel Gelişmelerin Farklı Perspektiflerden Değerlendirilmesi’’ başlıklı yedinci oturumunda mütekellim Hikmet Çetin, Afganistan’daki gelişmeler üstünde değerlendirmelerde bulundu.
ÖNEMLİ KONUKLAR KATILDI
Moderatörlüğünü İstanbul Aydın Üniversitesi Siyaset Bilimi ve Uluslararası İlişkiler Bölümü Öğretim Üyesi Dr. Öğr. Üyesi Alihan Limoncuoğlu’nun üstlendiği webinar, Hikmet Çetin’den başka, TRT World editörü Tanya Goudsouzian, Heritage Foundation’ın arsıulusal ilgiler merkezi direktörü Luke Coffey ve Pakistan’dan İslamabad Stratejik Araştırmalar Enstitüsü- Hindistan Araştırmaları Merkezi Direktörü Dr. Saif ur Rehman Malik’in katılımlarıyla gerçekleştirildi.
ÇETİN: AFGANİSTAN’DA KAPSAYICI BİR HÜKÜMET ŞART
Yakın eskiden Dışişleri Bakanlığı, Başbakan Yardımcılığı, TBMM Başkanlığı ve NATO Afganistan Kıdemli Sivil Temsilciliği vazifesinde mevcut Çetin, Afganistan’da eksiksiz bir hükümetin kurulmaması vaziyette hem dünya bununla beraber alanda iri güçlükler yaşanacağını kaydetti. Çetin, “Uluslararası topluluğun Taliban hükümetinden henüz eksiksiz bir hükümete geçişte Afganistan’a dayanaklık kılmak vermesi şart. Kapsayıcı bir hükümet kurulamaması şeklinde hem dünya bununla beraber semt iri güçlükler yaşayacaktır. Umarım dünya dünkü bir 11 Eylül yaşanmasını beklemez. Afgan halkına iane kılmak düşüncesince elimizden geldiğince aşırı çalışmalıyız” sanarak konuştu.
“AFGANİSTAN TERÖR ÜLKESİ OLABİLİR”
Çetin mevzuya bağlı açıklamasının devamında, “Şu an elden Taliban değil, DAEŞ, El-Kaide ve öbür sağlam aşırı cezrî ve ideolojik yıldırıcı grupların sürece engelleme olma riski var. Umarım yanılırım ama, Afganistan bir güneş terörün buyruk sürdüğü bir dünya durumuna gelebilir. Taliban’ın özlük ülkesi dışarı öbür devletler ile problemi yok, ancak DAEŞ ve El-Kaide’nin denkleme engelleme olması, alanı ve ayrıca tamamı dünyayı yıldırma dibine sokabilir. Çünkü DAEŞ ve El-Kaide kabil yıldırı örgütleri gidebilecekleri ve barınabilecekleri bir dünya aramaktalar” ifadelerini kullandı.
“EN BÜYÜK BEDELİ KADINLAR ÖDEYECEK”
Söz konusu sürecin en iri bedelini bayanların ödeyeceğinin altını çizen Çetin, “Afganistan’da bulunduğum müddet içre konuştuğum hanımlar arı sulh istediklerini söylüyorlar. Taliban’ın avrat haklarına müteveccih söylemlerine inanmıyorum. Çünkü görüyorum ki; Afganistan’da hanımlar işsiz, okula gitmiyor ve bu durumun gelecekte de değişeceğine bağlı bir öngörüm yok. Bir öbür öngörüm ise, Afganistan’ın gelecekte iç savaşla dirlik karşıya kalabileceğidir” şeklinde konuştu.
LUKE COFFEY: SONUÇ Amerika İÇİN FİYASKO
Konuşmasında, Afganistan’da yaşanmış bulunan değme şeyin gerçekte engellenebilir olduğuna nazarıitibar çekici Heritage Foundation’ın arsıulusal ilgiler merkezi direktörü Luke Coffey, “Geçtiğimiz biraz haftada gördüklerim ortada beni en aşırı üzen şey, tamamı yaşananların önlenebilir olmasıydı. Amerika’nın yaşamış olduğu sona ulaşılmasında asliye neden; Biden’ın, Trump’ın aut politikada mücadelesi sonlandırma politikasının iç politikada yarar sağladığını görmesi ve bu çizgiyi sürdürmesi oldu. Öyle ki Biden tek devir Afganistan’da iri bir Amerika askeri varlığını desteklemedi. Maalesef yaşanmış bulunan bu sürecin Amerika halkına aşırı ağırbaşlı bir kazançlı maliyeti de oldu. Kendisi değme ne denli intihap devri iri laflar vermiş olsa da son Amerika açısından fiyasko; Biden etraflıca süredir beyzi ofiste ve Taliban, Afganistan’da yönetimi ele geçirdi” sanarak konuştu.
TANYA GOUDSOUZIAN: TALİBAN 2.0’IN İMAJI GİDEREK ZEDELENMEKTE
2001’den bu yana Afganistan kendince yazılar kaleme aldığını, Muhammed Zahir Şah, suikasta uğrayan Cumhurbaşkanı Burhaneddin Rabbani, emektar Başbakan Gulbeddin Hikmetyar kabil sağlam aşırı politikacıyla röportajlar gerçekleştirdiğini hatırlatan TRT World editörü Tanya Goudsouzian, “Taliban'ın değişmediğini, elden PR'da henüz güzel olduklarını, dünyaya henüz çağcıl bir yüze erbap dünkü ve geliştirilmiş bir Taliban gösterdiklerini düşünüyorum ve bu gidiş Taliban 2.0 terimini ortaya çıkarmakta. Taliban Kabil'in anemik bir halde ele geçirilmesinden tahminî bir ay sonra, sözcülerinin tekrarlanan tamamı güvencelerine karşın hem Afgan halkına bununla beraber arsıulusal topluluğa müteveccih verdiği tamamı taahhütlerinden az henüz vazgeçmekte. Taliban 2.0'ın itinayla müstahzar imajı değişik henüz da bir tomar çatlaklar gösteriyor. Tüm bu yaşananlar ile halkın hükümete bulunan inancını yıpratmak, Taliban'ın askeri manada yenilmez kendisine sunarak Afgan güçlerinin moralini kemirmek ve dünya yönetimini Taliban'ın ele geçirmesinin mübrem bulunduğunu açıklamak amaçlandı” dedi.
DR. SAİF UR REHMAN MALİK: ULUSLARARASI TOPLUMUN DESTEĞİ ŞART
Son kendisine mütekellim ve laflarına “Afganistan'da alışılagelen yaşama arka dönülmeli ve sulh hâkim olmalıdır. DAEŞ ve El Kaide kabil semt düşüncesince yıldırma gerçekleştiren unsurlar o toplumda asıl salmamalı, huysuz hâlde arı Afganistan değil tamamı semt devletleri ateş çekeceklerdir” ifadeleriyle süregelen Pakistan’dan İslamabad Stratejik Araştırmalar Enstitüsü- Hindistan Araştırmaları Merkezi Direktörü Dr. Saif ur Rehman Malik, “Bu nedenden dolayı bir ulusun baştan inşasına iane kılmak düşüncesince arsıulusal camiası ön plana çıkarmaya mecburuz. Kapsayıcı ve ortaklaşa hükümetlerin kurulmasına medet verebilirsek, sulh içinde bir intikal devri yaşanabilir ve bu da minimum hasar ile alışılagelen yaşama dönülmesini sağlayabilir. Bu kapsamda dünkü yönetimin arsıulusal krediler alabilmesi, dış alım ve ihracatını gerçekleştirebilmesi ve anahtar sektörlerde yer devletler ile etkileşim içinde olması iri ehemmiyet taşımaktadır” değerlendirmelerinde bulundu.
Soru-cevap bölümüyle tamamlanan toplantının tamamına ve arsıulusal webinar serisinin geçmiş oturumlarına İstanbul Aydın Üniversitesi’nin resmi YouTube hesabı üstünden ulaşılabiliyor.
