Ile-de-France
Cezayir Bağımsızlık Savaşı sürerken ülkelerindeki istiklal hareketine dayanak noktası ve muteber sokağa çıkacak yasağını gıcırtı geçirmek düşüncesince barışçıl tanıtım gösterisi karşıcı 30 bine DOĞRU Cezayirlinin 300'den fazlasının öldürülmesine bağlı Paris özellikle edinmek neredeyse 70 şehirde etkinlikler düzenlendi.
Paris'te Poissonniere Bulvarı'ndaki isminde sanlı Rex Sineması'nın uğrunda birleşen Cezayir kökenli Fransızlar, olayların yaşandığı Saint-Michel Köprüsü'nün yakınındaki Chatelet Meydanı'na yürüdü.
Fransa'nın katliamı "devlet suçu" şekilde bildirme etmesini talip eylemciler, katliama bağlı arşivlerin tamamının açılmasını istem etti.
Gösterinin organizatörlerinden oluşan müşterek grup, kurbanların anısına Seine Nehri'ne güller attı.
Öte taraftan Saint-Michel Köprüsü'nde kurbanların anısına konulmuş bulunan levhanın önüne çiçek ve çelenkler bırakıldı. Polis, levhanın önünde, etrafında ve köprünün üstünde kordon oluşturarak beş on bireyin buraya çiçek bırakmasına müsaade verdi.
Polis gösteride koyu asayiş önlemleri aldı.
"Bu kifayetli değil zira büyüklük suçu şekilde tanınmadı"
Fransız müverrih Gilles Manceron, gösteride meydana getirdiği konuşmada, Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron'un olayların yaşandığı yerlerden birisi bulunan Paris'in banliyölerinden Comlombes'daki Bezons Köprüsü'nde kurbanların anısına 16 Ekim'de çelenk bırakmasının "güçlü jest" bulunduğunu belirtti.
Daha evvel tek cumhurbaşkanının hakeza müşterek eylemi olmadığını anlatım fail Manceron, "Bir yeri vurgulamak istiyorum. Suçtan konuşmak iyi fakat (eski Cumhurbaşkanı) François Hollande'ın Ekim 2012'de dediğinden hâlâ gelecek fakat önemsiz müşterek adım. Bu kifayetli değil zira büyüklük suçu şekilde tanınmadı. Sadece Paris Polis Müdürü Maurice Papon mesul tutuldu. Bu manada kifayetli değil. Bu suçun büyüklük suçu şekilde tanınmasını istiyoruz. Fransa Cumhurbaşkanı ise kolluk müdürünün suçu bulunduğu halinde cevap veriyor. Bu akıllıca değil. Tarihi esas değil." niteleyerek konuştu.
5 Ekim 1961'de Cezayirlilere muteber sokağa çıkacak yasağı kararının zamanın Başbakanı Michel Debre çeşidinden verildiğini anlatım fail Manceron, bu kararın demokratik özgürlüklere karşıt bulunduğunu belirtti.
Manceron, vakalara bağlı arşivlerin açılmasının yaşamını kaybedenlerinin sayısının da mükemmel şekilde belirlenmesi düşüncesince ehemmiyetli bulunduğunu söyledi.
"Polis, yüzmeyi bilenleri evvel öldürüyordu sonradan Seine Nehri'ne atıyordu"
Gösterinin organizatörlerinden Cezayir kökenli Fransız Noura da bu sene yaşamını yitiren babasının katliamın tanıklarından bulunduğunu söyledi.
Aile fertlerinin hepsinin bahis konusu gösteriye katıldığını anlatım fail Noura, kız kardeşinin vakalarda kaybolduğunu, devrisi devir bulunduğunu söyledi.
Noura, "Babamın anlattığına gereğince düşünce içindeydiler. Bir kolluk (bir göstericiye) yüzmeyi bilip bilmediğini sordu. Gösterici de başına ne geleceğini bilmedi, namevcut niteleyerek karşılık verince kolluk onu Seine Nehri'ne attı. Polis, yüzmeyi bilenleri evvel öldürüyordu sonradan Seine Nehri'ne atıyordu." ifadesini kullandı.
Adaletin sağlanmasını talip Noura, "Cumhurbaşkanı Macron (katliamı) büyüklük suçu şekilde tanıması gerekiyor. Bunu ayırt etmek gerekiyor. Cezayir halkı aşırı ateş çekti." dedi.
Noura, "Fransa İkinci Dünya Savaşı'nda Almanlara gönül rahatlığı bağımsızlığı düşüncesince uğraş etti ve bizlere erişince Maurice Papon ailemizi katletti, topu topu ailelerimizi." niteleyerek konuştu.
"Macron gayrisıhhi aşama attı, mükemmel aşama atmasını ve işin sonuna denli gitmesini istiyoruz"
17 Ekim 1961 katliamlarına bağlı icraat karşıcı "Les Oranges" Derneğinin Başkanı ve "17 Ekim 1961, hatırlıyorum..." isminde kitabın yazarı Muhammed Kaki, 60 sene evvel katledilen aileleri düşüncesince burada toplandıklarını söyledi.
Dönemin başbakanı ve içişleri bakanının bu katliamın yapılmasını onayladığını korumak için çaba sarfeden Kaki, şöyleki bitmeme etti:
"Uğursuz Polis Müdürü Maurice Papon ve yardımcıları içişleri bakanı ve başvekil ailelerimizi vahşiyane katlettiler. Neden? Çünkü o devir ailelerimizin cereyan etmelerine sabır etmediler. Onlar sarp durdu ve yürüdüler. Bu siyasal suçlular düşüncesince bu görüntü edilemezdi. Arapların dolaşmasını görüntü edemiyorlardı. Bunun muhtemel olmayacağını söylediler. Polis Müdürü Maurice Papon '1 darbeye gönül rahatlığı 10 darbe', '(Polise) Haydi korunuyorsunuz' kabilinden 2-3 meslek söyledi. Devlet suçu hakeza işlendi. 'Cezayirlilerin kanaat aksın' dediler. Kim bu Cezayirliler. Onlar işçiydi. Fransa'yı düz yazı eden, yöntemler yapan, binaları düz yazı eden, az evvel kullandığınız metroyu düz yazı edenlerdir. Bunu kimseyi bilmiyor fakat Paris metrosunu düz yazı ettiler. Her şeyden evvel onlar işçiydi."
Kaki, katliamın "devlet suçu" şekilde tanınmasını istediklerini söyledi.
"Macron gayrisıhhi aşama attı, mükemmel aşama atmasını ve işin sonuna denli gitmesini istiyoruz. Bezons Köprüsü'ne gitmesi iyi fakat ailelerimizi Bezons Köprüsü'nden atan suçluları belirtmesi gerekiyor. Yoksa olmaz. Bu suçlular siyasal suçlulardır. İstediğimiz ikinci şey, araştırmacılar ve yurttaşlar düşüncesince arşivlerin tamamının açılmasıdır. Üçüncü nesne de bu büyüklük suçunun okullardaki öğüt kitaplarında arazi almasıdır. Çünkü bu gün hemen Cezayirlilerin zamanı değil bire müşterek sürede Fransa'nın tarihidir." niteleyerek mütekellim Kaki, bu tarihin hepsi çeşidinden bilinmesi icap ettiğini aktardı.
"İnsanlığa gönül rahatlığı işlenen zeval gır konusudur"
17 Ekim 1961 Kolektifi namına mütekellim Fransız öğretim üyesi Olivier Le Cour Grandmaison, "Bu konuşmamı binlerce zayi kişiye, hükümetin siyasetçilerinin ve yöneticilerinin mesuliyeti altında cereyan fail Maurice Papon çeşidinden 17 Ekim 1961'de yakalanan ve katledilen yüzlerce kurbana bağış geçirmek istiyorum." dedi.
Papon'un Cezayir'de makbul harp tekniklerini Fransa'ya getirdiğini dile getiren Le Cour Grandmaison, "Bu banko büyüklük suçu. Daha bariz beyan geçirmek gerekiyor, insanlığa gönül rahatlığı işlenen zeval gır konusudur. 17 Ekim 1961 mağdurlarının korumak için çaba sarfeden Cezayir Bağımsızlık Hareketi'nin avukatı Nicole Dreyfus'un söylediklerini uyarmak istiyorum. 17 Ekim 1961'de öldürülenler siyasi, rasist ve dini nedenlerle öldürüldü." değerlendirmesinde bulundu.
Macron'un meydana getirdiği açıklamayla ilişik "Macron, Fransız devletinin, müesseselerinin ve polisin (katliamdaki) sorumluluğunu bildirme etmemek düşüncesince önemsiz aşama attı. Bunu bariz biçimde beyan geçirmek gerekiyor." ifadesini kullanan Le Cour Grandmaison, Almanya, İngiltere, ABD, Kanada, Yeni Zelanda ve Avustralya'nın tarihte işledikleri suçları bildirme ettiğini fakat Fransa'nın bunu yapmadığını söyledi.
Gösteriye eklenen ve ırk isimin hasretmek istemeyen Youcef, AA muhabirine meydana getirdiği açıklamada, Macron'un meydana getirdiği açıklamaya ilişkin, "Açıklamada nice karışık gözcü var. Bazı şeyler bariz bariz söylenmiyor. 'Cumhuriyet sorumludur' denilmiyor. Dolambaçlı cümleler var. 'Tahammül edilemez' deniliyor fakat 'Cumhuriyet mesuldür ve büyüklük suçudur' denilmiyor." yorumunda bulundu.
Youcef, buna karşın bunun ehemmiyetli aşama bulunduğunu vurguladı.
Bu mevzuda mücadeleye bitmeme edilmesi icap ettiğini anlatım fail Youcef, şunları söyledi:
"Parlamentonun bağımız anket komisyonu oluşturmasını istem ediyoruz. Komisyon vakaları açıklığa kavuşturur. Bugün hala müteaddit bireyin vefat ettiğini mükemmel şekilde bilmiyoruz. Sadece beniz denli ölünün isimlerini biliyoruz. Sorumluların belirlenmesi düşüncesince anket komisyonunun oluşturulması gerekiyor. Bana gereğince en fevk seviyenin mesuliyeti bulunuyor. (Dönemin Cumhurbaşkanı Charles) de Gaulle bunların yapılmasına müsaade verdi. Herkes duraksama ediyor fakat cumhur reisi şekilde ve Başbakan Michel Debre'nin yaptıklarını bilmiş bulunduğu düşüncesince de Gaulle da sorumlu."
Youcef, parlamentonun katliamı büyüklük suçu şekilde tanıması icap ettiğini kaydetti.
Nacira da katliamı büyüklük suçu şekilde nitelendirdi.
Bu olayın eskiden gizlenmeye çalışıldığını anlatım fail Nacira, Macron'un açıklamasına ilişkin, "Belirsiz müşterek açıklama. Affedilemez buyurmak affedilebilecek müşterek şeyin bulunduğunu varsayıyor. 'Fransa adamlık dışıdır' demesi gerekiyordu." dedi.
Nacira, katliama bağlı gerçeklerin açıklanması icap ettiğini söyledi.
Fransa Cumhurbaşkanı Macron, başşehir Paris'te 17 Ekim 1961 gecesi Cezayir'in istiklal mücadelesini müzaheret geçirmek ve sokağa çıkacak yasağını gıcırtı geçirmek amacıyla binlerce bireyin katılımıyla planlı barışçıl gösteride zamanın Polis Müdürü Maurice Papon'un yetkisi altında işlenen suçların Fransa düşüncesince affedilemez bulunduğunu bildirmişti.
