Kudüs
İsrail-Filistin meselesi 2021'de de evren gündeminde uzun uzun müşterek müddet gündemini korudu. İsrail'in Filistinlilere müteveccih ihlalleri, yaptırımları, kullandığı orantısız güç, yerleşimci sertliği 2021'de artarak bitmeme etti. İsrail siyasetinde ise umumi seçimler, acemi hükümet ve Binyamin Netanyahu'nun başbakanlığa vedası öne çıktı.
İsrail'in mayıs ayında Şeyh Cerrah Mahallesi'ndeki Filistinlileri evden sürüm girişimi alanda gerilimin fitilini ateşledi. İsrail polisinin ramazan ayında Mescid-i Aksa'daki Filistinlilere saldırması vakaları büyüttü.
Hamas, İsrail'in Mescid-i Aksa'daki ihlalleri ve Filistinlilere saldırılarına roket atarak cevap verdi. Bunun üzerinde İsrail ordusunun Gazze Şeridi'ne başlatmış yer aldığı saldırılar dünyanın gözünü baştan bu coğrafyaya çevirdi.
324 Filistinli yaşamını kaybetti
Birleşmiş Milletler (BM) İnsani İşler Koordinatörlüğünün (OCHA) açıklamış yer aldığı verilere göre, İsrail'in Gazze'ye müteveccih saldırılarında 2021 senesinde 249 Filistinli yaşamını kaybederken bu nicelik obstrüksiyon altındaki Doğu Kudüs ve Batı Şeria'nın da katılmasıyla 324'e yükseldi.
İsrail güçlerinin saldırılarında 17 binden aşkın Filistinli yaralandı.
İsrail-Filistin çatışması sonucunda birileri yerleşimci 14 İsrailli öldü, kısaca 900 İsrailli yaralandı.
İsrail'in obstrüksiyon altındaki bölgelerdeki iskân planları
İsrail yönetimi, bu senenin gene teşrinisani ayına derece obstrüksiyon altındaki Doğu Kudüs'te Filistinlilere ilişik 161, Batı Şeria'da 690'dan aşkın binayı ruhsatsız düz yazı edilmiş yer aldığı nedeni öne sürülerek yıktı. Yıkımlar sonucunda 1168 insan yerinden edildi ve bundan 13 binden aşkın Filistinli etkilendi.
BM'nin raporlarına göre, İsrail obstrüksiyon altındaki Doğu Kudüs kırsalında gayrikanuni iskân birimlerini bollatmak ve yenilerini bina buyurmak kıl payı 5 bin konuttan aşkın iskân planını açıkladı.
Rapora uyarınca İsrail, obstrüksiyon altındaki Batı Şeria'da da Yahudi yerleşimciler düşüncesince kısaca 3 bin acemi mesken planlarken bölgedeki birtakımı kılavuz gemisi gayrikanuni iskân yerlerine de müsaade özgülemek düşüncesince düğmeye bastı.
İsrail, sene sonuna akilane Doğu Kudüs'teki Filistin (Atarot) Uluslararası Havalimanı dalında 10 bin evlik müşterek iskân planı düşüncesince harekete geçti fakat özellikle Amerika edinmek kıl payı arsıulusal tepkinin peşi sıra art aşama çarpmak mecburiyetinde kaldı.
Yerleşimci saldırıları gayret kesmedi
İşgal altındaki Doğu Kudüs ve Batı Şeria'daki gayrikanuni iskân birimlerinde canlı İsraillilerin Filistinlilere müteveccih "yerleşimci şiddeti" de 2021'de arttı.
OCHA'nın raporlarına göre, sene sonuna derece 450 derece yerleşimci saldırısı kaydedildi. Bu nicelik 2020'de 358'de kalmıştı.
Hak örgütleri, İsrail ordusu ve asayiş güçlerini, yerleşimcilerin Filistinlilere saldırılarına cezaevi yummak, kendini savunmaya etkin Filistinlilereyse orantısız çelim kullanmakla eleştirdi.
İsrail güçleri ayrımsız biçimde Batı Şeria'da 3 bin 400'den aşkın dominant düzenleyerek obstrüksiyon altındaki Doğu Kudüs ve Batı Şeria'da 6 binden aşkın Filistinliyi gözaltına aldı.
Filistin'de levent boylu senelerdir muhtemel intihabat gene ertelendi
Filistin'de en akıbet büyüklük başkanlığı seçimleri 2005'te, umumi intihabat ise 2006'da gerçekleştirilmişti.
Filistin yönetimi bu sene mayısta umumi seçimler, temmuzda büyüklük başkanlığı seçimlerinin yapılmasını planlıyordu. Ancak, İsrail'in Kudüs'te canlı kalımlı celse statüsüne eş Filistinlilerin, "Kudüs'ün İsrail'in başkenti olduğu" nedeni öne sürülerek oy kullanmasına müsaade vermemesi üzerinde intihabat ertelendi.
Başta Hamas edinmek kıl payı Filistinli siyasal gruplar, Filistin Devlet Başkanı Mahmud Abbas'ın öncülüğünde tahsil edilen bu karara itiraz etti.
Netanyahu başvekillik koltuğunu kaybetti
İsrail'de akıbet dü yılda dördüncü kat umumi intihabat gerçekleştirildi. Seçimde Netanyahu'nun partisi Likud, 7 iskemle kaybederek 30 saylav elde etti. Netanyahu, ortak yönetim görüşmelerinden de eli yersiz döndü.
Yine sağdaki Yamina partisi önderi Naftali Bennett ise Netanyahu karşıtlarını müşterek araya getirerek haziranda acemi müşterek koalisyona imza attı.
Yeni hükümette en nazarıitibar çeken öge İsrail yurttaşı Filistinli Arapları özümleme fail İslami istekli Ra'am Partisinin 4 milletvekiliyle koalisyonu tamamlaması oldu. İsrail basınında Filistinli Araplar, "iktidar belirleyen açacak grup" halinde yorumlandı.
İsrail normalleşme anlaşması imzaladığı Arap ülkeleriyle ilişkilerini geliştirdi
İsrail, 2020 senesinde normalleşme anlaşması imzaladığı özellikle Birleşik Arap Emirlikleri (BAE), Bahreyn, Fas kabil Arap ülkeleriyle ilişkilerini ilerletmek kıl payı bu sene acemi adımlar attı, anlaşmalar imzaladı.
İsrail'den özellikle Başbakan Naftali Bennett edinmek kıl payı birtakımı bakanlar Arap başkentlerine resmi ziyaretler gerçekleştirmiş oldu ve bu ülkelerden yukarı dozaj adları vatanlarında ağırladı.
İran hala müşterek numaralı tehdit
İsrail, 2021 sonuna akilane İran'ın çekirdeksel programına bağlı müzakerelerinin gayret kazanmasıyla bu arada Tahran'a müteveccih söylemini sertleştirdi.
İsrail hükümetinden ve asayiş bürokrasisinden yukarı dozaj isimler, Tahran'ın çekirdeksel programına bağlı geçim yapılmasına gönül rahatlığı çıkarken, müşterek taraftan da askeri seçeneğe ayraç ederek Tahran'a yıldırma verdi.
Filistin ve İsrail'de 2021'e mühür vuran olayların kronolojisi şöyle:
23 Mart
İsrailli seçmenler, akıbet 2 sene içre dördüncü kat meydana getirilen er seçimlerde oy kullandı.
Binyamin Netanyahu'nun liderliğini meydana getirdiği Likud Partisi, oy yitirilmesine karşın 120 sandalyeli parlamentoya 30 saylav göndererek seçimden müşterek numara çıktı. Yair Lapid'in liderliğindeki Yesh Atid 17, Haredi Yahudi Partisi Shas 9, Benny Gantz'ın partisi Mavi ve Beyaz 8 ve Naftali Bennett'in partisi Yamina 7 saylav kazandı.
29 Nisan
Filistin Devlet Başkanı Mahmud Abbas, 15 sene aradan sonradan İsrail işgali ve ablukası altındaki Filistin topraklarında büyüklük başkanlığı ve umumi seçme yapılmasını öngören kararnameyi 15 Ocak'ta imzalamıştı.
Buna göre, 22 Mayıs'ta milletvekili, 31 Temmuz'da büyüklük başkanı ve 31 Ağustos'ta da Filistin Ulusal Konseyi seçimlerinin yapılması öngörülüyordu.
Ancak Abbas, Ramallah'ta planlı Filistinli Liderler Toplantısı sonrası meydana getirdiği açıklamada, İsrail'in obstrüksiyon altındaki Doğu Kudüs’te seçimlerin yapılmasına müsaade vermediğine dikkati çekerek, "Kudüs'teki halkımızın seçimlere iştirakı garanti dibine alınıncaya derece seçimleri tecil sonucunda aldık." açıklamasını yaptı. Abbas'ın bu kararına, özellikle Hamas edinmek kıl payı Filistinli siyasal gruplar gönül rahatlığı çıktı.
30 Nisan
İsrail'in kuzeyindeki Meron Dağı'nda Yahudi Lag BaOmer Bayramı kutlamalarında yaşanmış bulunan izdihamda 45 insan yaşamını kaybetti.
6 Mayıs
İşgal altındaki Doğu Kudüs'ün Şeyh Cerrah Mahallesi'nde, senelerdir evlerinden edilme tehlikesi canlı 27 Filistinli ailenin kaygı ve endişeleri İsrail makamlarının baskılarıyla acemi müşterek format kazandı.
Filistinliler ve İsrailli aktivistler, 6 Mayıs'ta evlerinden çıkarılma tehdidi altındaki Filistinlilere korumak düşüncesince nice kat Şeyh Cerrah Mahallesi'ndetoplandı. İsrail polisi, göstericilere kaba karışma etti. Bazı Filistinliler çelim kullanılarak gözaltına alındı.
Şeyh Cerrah Mahallesi'nde evlerinden ıkıl ıkıl çıkarılma tehdidiyle gönül rahatlığı karşıya bulunan Filistinliler ve onlarla el donanması sergileyenlerle ile etrafta mevcut Yahudi yerleşimciler ortada iftar zamanı gürültü yaşandı.
7 Mayıs
İsrail polisi, Mescid-i Aksa’ya girerek neva bombalarıyla cemaate saldırdı. İsrail polisinin Mescid-i Aksa'ya ilerleyici günlerde plastik kurşun de kullanarak müdahalesi, Filistinlilerin tepkisini çekti.
İsrail polisi, Doğu Kudüs'ün Eski kent dalında İsrail polisinin uygulamalarını gıcırtı fail Filistinlilere karışma etti. Olaylarda minimum 200 insan yaralandı.
Ramazan ayının akıbet günlerinde Kadir Gecesi dahil, Kudüs ve etrafında İsrail polisinin Filistinlilere müteveccih müdahalelerinde aralarında evlatların da arazi almış yer aldığı yüzlerce insan yaralandı, onlarca insan gözaltına alındı.
Olaylar, alanda tansiyonun artmasına hastalık oldu. İsrail içre Filistinlilerin yoğunlukta yaşamış yer aldığı kentlerde, baş döndürücü Yahudi gruplar Filistinlilere müteveccih linç girişimlerinde bulundu, silahla saldırdı.
İsrail'in Filistinlilere müteveccih müdahaleleri evren genelinde tepkiyle karşılandı.
İsrail'in Şeyh Cerrah Mahallesi'ndeki Filistinlileri evlerinden sürüm yönündeki planı ve Mescid-i Aksa'ya müdahalesi, Batı Şeria ve Gazze'de de koyu tepkiyle karşılandı. Tüm bu yüklülük süresince Batı Şeria'da yaşanmış bulunan gösterilere İsrail polisinin asıl mermilerle müdahalesi sonucunda 30'dan aşkın Filistinli yaşamını kaybetti.
10-21 Mayıs
İsrail'in Şeyh Cerrah Mahallesi'ndeki Filistinlileri evlerinden ıkıl ıkıl sürüm kararıyla süregelen gerginlik, 7 Mayıs'ta Mescid-i Aksa'ya müteveccih meydana gelen baskınlar ile tırmandı.
Hamas, İsrail'in Filistin topraklarına müteveccih saldırılarının durdurmaması üzerinde buna roketlerle cevap verdi. İsrail ise 11 devir süresince Gazze'de çırçıplak iskân yerlerinin de bulunmuş yer aldığı noktalara bombalar yağdırdı.
Gazze'deki Filistin Sağlık Bakanlığı, İsrail saldırılarında 65'i çocuk, 39'u eş 17'si buğulu 230'dan aşkın Filistinlinin yaşamını kaybettiğini açıkladı. Bakanlık, 560'ı çocuk, 380'i kadın, 91'i buğulu 1900 bireyin de yaralandığını, bu kişilerden 90'ının durumunun ağırbaşlı bulunduğunu bildirdi.
Hamas'ın İsrail'in saldırılarına cevap özgülemek düşüncesince Gazze'den fırlattığı roketler zımnında İsrail'de 2'si çocuk, 12 insan öldü.
BM'ye uyarınca İsrail saldırıları zımnında minimum 75 bin insan yerinden edildi, Gazze'deki çırçıplak yerleşimler ve enfrastrüktür ağırbaşlı yıkıma uğradı.
İsrail ordusunun akıbet adına 17 Mayıs'ta paylaşmış yer aldığı verilerde, Gazze'ye müteveccih meydana gelen saldırılarda 820 hedefin vurulmuş yer aldığı açıklanmıştı. Hamas ise İsrail'e çatışmaların başladığı tarihten ateşkesin duyuru edilmiş yer aldığı saate derece 4 bin 300 roketin fırlatıldığını bildirmişti.
Taraflar, Mısır'ın açıklık buluculuğuyla 21 Mayıs'ta mütareke sonucunda aldı.
30 Mayıs
İsrail ile normalleşme anlaşması imzalayan BAE, Tel Aviv'de büyükelçilik açtı. Bahreyn'in İsrail'deki evvel büyükelçisi de 30 Ağustos'ta görevine başladı.
2 Haziran
İsrail parlamentosunda meydana getirilen celsede Isaac Herzog, İsrail'in 11'inci Cumhurbaşkanı seçildi.
13 Haziran
İsrail'de Gelecek Var Partisi önderi Yair Lapid ve Yamina önderi Naftali Bennett öncülüğünde kurulan ortak yönetim hükümeti, Meclisten güvenoyu alarak göreve başladı.
Netanyahu'nun başbakanlıktan ayrılmasıyla İsrail asayiş teşkilatının yukarı kademelerinde de tadilat yaşandı. İsrail aut duyu teşkilatı Mossad'ın başına David Barnea, iç asayiş teşkilatı Shin-Bet'in (Şabak) başına Ronen Bar geldi.
24 Haziran
Filistin Devlet Başkanı Abbas ve Başbakan Muhammed Iştiyye karışma Filistin yönetimine kaba muhalefetiyle maruf Filistinli Aktivist Nizar Benat (44), Filistin asayiş güçleri çeşidinden gözaltına alındıktan sonradan yaşamını kaybetti. Olay, Filistin'de şişman tepkiyle karşılandı.
18 Temmuz
İsrailli siber asayiş firması NSO Group çeşidinden geliştirilen Pegasus isminde ajan yazılımın dünyada ayrışık devletlere satılmış yer aldığı ortaya çıktı. Bu devletlerin muhalifleri, avukatları, gazetecileri ve düşmanlarını itaat buyurmak düşüncesince bahis konusu yazılıma başvurduğunun açıklanması skandalın gelişmesine tarz açtı.
İsrail'in de yazılımı Filistinli yetkililer ve çırçıplak maşer kuruluşu çalışanlarını itaat buyurmak düşüncesince kullandığı devir yüzüne çıktı. Şirket, ABD'nin müeyyide listesine alındı.
1 Ağustos
İsrail, Kovid-19 salgınında çatal ağız varyantına gönül rahatlığı üçüncü düze "hatırlatma dozu" aşısı uygulaması başlattı.
6 Eylül
İsrail'de 6 Filistinli mevkuf "çelik kasa" adına bildik efdal güvenlikli Gilboa Hapishanesi'nden kaçma etti. Firari Filistinliler kısaca dü hafta içre yakalandı.
22 Ekim
İsrail Savunma Bakanı Benny Gantz, İsrail çeşidinden gayrikanuni ikrar edilen Filistin Halk Kurtuluş Cephesi ile münasebetli yer aldığı nedeni öne sürülerek 6 Filistinli çırçıplak maşer kuruluşunu yıldırı örgütü listesine aldı. Karar, Avrupa'da tepkiyle karşılandı.
24 Kasım
Benny Gantz, Fas'ı görüşme fail evvel İsrail Savunma Bakanı oldu. Ziyaret sırasında, Fas ve İsrail ortada defans sanayisi, duyu ve asayiş sahalarında teşrikimesai uygunluk zaptı imzalandı.
Anlaşmayla İsrail'in Fas'a tabanca satışının önünün açıldığı yorumları yapıldı.
