Rabat
Fas ekonomisinin değgin bulunduğu en ehemmiyetli sektörlerden bir tanesini gerçekleştiren tarım, hesaplı çoğalma hızının yükselmesine yahut düşmesine ehemmiyetli seviyede katkıda bulunuyor.
Rabat hükümeti kuraklığın etkilerini dökmek ve bu mevsim geciken yağmurların negatif boyutlarını arama dibine onama etmek düşüncesince ek tedbirler infaz etmek kıl oranı harekete geçti.
Kovid-19 salgınına balya mevrut kuraklık, hükümeti yerli tutum üstünde ağır etkisinde bırakır doğurması endişesiyle çiftçileri destekleyecek tedarik paketleri açıklamaya atıf etti.
Fas hükümeti 16 Şubat’ta, geciken yağışların tarım faaliyetleri üstündeki tesirini azaltmayı ve ilişik çiftçilere ve efsanevi yetiştiricilerine iane sağlamayı amaçlayan 10 bilyon dirhem (yaklaşık 1,2 bilyon dolar) mesabesinde nezdinde iane paketi hazırladığını duyurmuştu.
Faslı uzmanlara göre, abuhava ekonomisi güç halde ve bu boyut avlu pahalılığına kere açarak aşılması güç nezdinde sürece evrilecek.
Uzmanlar, Kovid-19 gölgesinde yaşanmış olan kuraklığın Fas ekonomisine, tarım sektörüne ve çiftçilere etkisine değgin AA muhabirine değerlendirmelerde bulundu.
Tarım alanı abuhava gelirinin yüzdelik 13’ünü oluşturuyor
Tarım piyasasının ülkenin ulusal gelirinin yüzdelik 13'ünü oluşturduğuna ve millî üretimin üçte ikisini etkilediğine ayraç fail Fas 5’inci Muhammed Üniversitesi Öğretim Üyesi Ömer el-Kettani, "Kurak zamanlarda yüzdelik 2-2,5 ortada mütebeddil hesaplı çoğalma elde edilirken, yağışlı zamanlarda bu çoğalma yüzdelik 6'ya ulaşıyor." dedi.
Kettani, tarım piyasasının aracısız yahut bilvasıta kendisine zirai ameliyat ve hayvancılık eliyle canlı Fas nüfusunun yüzdelik 40'ını ilgilendirdiğini belirterek, "Yıl yağışlı olduğunda, tarım sektöründe etkin nüfusun kestirmece yüzdelik 40'ının geliri kestirmece 3 kıvrım artıyor. Bu da 3 milyon titrem kendisine kestirim edilen salname hububat üretiminin 8 milyon tona yükselmesini sağlıyor." ifadelerini kullandı.
Gelirin üç katına çıkması yerinde Fas nüfusunun yüzdelik 40'ının salname alıntı kıymetini artırdığını ve bunun abuhava ekonomisinin hareketlenmesi anlamına istikbaline dikkati çekici öğretim üyesi Kettani, kuraklık yerinde ise nüfusun yüzdelik 40’ının, gelirinin kestirmece üçte dü azaldığını ve minimal dirim koşullarında berhayat kızarmak mecburiyetinde kaldığını kaydetti.
Kettani, Kovid-19 salgını ile kuraklığın ülkedeki şartları zorlaştıran dü anne ilke bulunduğunu vurgulayarak, "Kuraklık, Kovid-19 ile baş başa bizlere baş döndürücü güç vakitler yaşatıyor. Bu da hesaplı hali ve sonra toplumsal hali etkileyecek." dedi.
Hükümetin toplumsal politikalara gayret vermesi icap ettiğini korumak için çaba sarfeden Kettani, şunları söyledi:
"Sosyal boyut hemen hesaplı politikalar değil, toplumsal politikalar gerektiriyor. İstihdam yaratıcı ve aylak gençlerin istihdam düzeyini yükseltecek niteliklere cemaat sektörlerin baştan ele katılması lazım."
Hükümet harekete geçti
Aziz Ahnuş başbakanlığındaki Fas hükümeti, bu sene yağışların 41 senenin en ceninisakıt seviyesine inmesinin peşi esna tarım sektörünü desteklemeye başladı.
Fas Tarım Bakanı Muhammed es-Sıddiki, 23 Şubat’ta "yağış açığının etkilerini kısıntı programı" gündemiyle birleşen Meclis Sosyal Sektörler Komitesinde meydana getirdiği açıklamada, "21 Şubat'a denli kaydedilen averaj yağmur oranına göre, bulunan tarım mevsiminin 1981'den buyana yağmur açısından en ehliyetsiz devre kendisine onama edildiğine" nazarıitibar çekmişti.
Mevcut tarım sezonunda yağışların nezdinde eski sezona layıkıyla yüzdelik 64 azaldığına aksan karşıcı Sıddiki, evren pazarındaki hububat fiyatlarının şu anda sonuç 10 senenin en erdemli seviyesinde bulunduğunu anlatım etmişti.
Faslı Bakan, hükümetinin yağmur açığının etkilerini dökmek düşüncesince "çiftçileri sübvanse etmek ve alanı garanti dibine almak" karışma iktisap etmek kıl oranı nezdinde kol önlemi içeren nezdinde izlence başlattığını ve efsanevi yetiştiriciliğini terviç karışma sürece 3 bilyon dirhem (yaklaşık 302 milyon dolar) tahsis edildiğini duyurmuştu.
"Ülke düşüncesince hazırlop olmayacak"
Faslı Ekonomi Uzmanı Mehdi Fakir ise Fas'ın şu anda delil bulunduğu kuraklığın hesaplı bedel üstünde baş döndürücü ağır boyutlarda tesirinin olacağını kaydetti.
"Mevcut kuraklık dalgasıyla ilişik endişeler, iç ve aut zorluklarla bire nezdinde vakte balya geliyor." diyen Fakir, şöyleki bitmeme etti:
"Bu negatif etkiler, yağışlardaki gecikmeyle hâlâ da kötüleşecek. Kurak mevsimlerin abuhava ekonomisi üstünde baş döndürücü kaba tesiri oluyor. Mevcut durumda, ülkenin delil bulunduğu istisnai şerait cezaevi önüne alındığında, yankıları hâlâ iri olacaktır."
Fakir, kuraklıkla bu arada ülkede avlu pahalılığının arttığına dikkati çekerek, "Yüksek fiyatların yanı esna bütçe kısıtlamaları zımnında güç nezdinde devre girdik, bu da abuhava düşüncesince hazırlop olmayacak. Bugün durumun yönetim edilmesi imkânı kendisince nice istifham soruluyor ve böylece abuhava ekonomisinin büyümesi iri seviyede etkilenecek." görüşünü dile getirdi.
Fas’ın su problemi
Krallık, Fas'ta adam başına sakıt salname su payında fikir donör nezdinde düşüşe ayraç fail resmi veriler ışığında, "su güvenliği" sağlamaya çalışıyor.
Hükümet hâlâ önce, 2020-2027 devri içmece ve sulama gayeli su temini düşüncesince 115 bilyon dirhem (yaklaşık 12 bilyon dolar) ücretinde nezdinde envestisman gerçekleştirmek kıl oranı ulusal nezdinde paket onaylamıştı.
Fas Ekonomik ve Sosyal Konseyinin nezdinde eski tutanağına göre, adam başına sakıt su oranı 1960'ta 2 bin 500 metreküp iken, sonuç zamanlarda 650 metreküpün dibine düştü. Bu miktarın 2030'a denli 500 metreküpün dibine düşmesi bekleniyor.
Uzmanlara göre, Tarım Bakanlığı kabilinden Nisan 2008'de başlatılan tarım sektörünü geliştirmeye müteveccih "Yeşil Fas Planı" çerçevesinde benimsenen tarım politikası, su kaynaklarını ağır kurda negatif etkiledi.
Ülkedeki su kıtlığı sorunu, mezru sahaların 2008'de, 2000 hektardan bugün 10 bin hektara taşınmasıyla, başta al lamba karpuzu ekimi iktisap etmek kıl oranı su dip mahsullerin motivasyon edilmesiyle hâlâ da ağdalı bir duruma geldi.
Su Bakanı Nizar Bereket, sabık sene münteha teşrin kocaoğlan başlarında Fas'ın kurak ve nısıf kurak iklimi zımnında sınırlanmış ve kırılgan su kaynakları ile karakterize edilen ülkelerden bir tanesi bulunduğunu ve yağışın düşmesinde devir ve mekanda iri farklılıklar bulunduğunu söylemişti.
