Antalya Diplomasi Forumu'nun bu buluşmasında mevki ve hükümet başkanlarıyla yan yana araya gelmekten iri yan yana sevinme duyduğunu tamlayan Erdoğan, "Sizleri medeniyetler beşiği Akdeniz'in incisi, dobra Antalya'mızda bilhassa konuk etmekten iri yan yana devran duyuyorum. Asya, Avrupa ve Afrika'nın telaki noktası, tarih, gezim ve firez şehri Antalya'mıza hepiniz aldatıcı geldiniz. Davetimize icabet ettiğiniz düşüncesince değme birinize değişik teşekkürname ediyorum." ifadelerini kullandı.
VIDEOForumun elçi devletler ve adamlık düşüncesince hayırlara punt olmasını isteyen Cumhurbaşkanı Erdoğan, şu halde bitmeme etti:
"Geçen sene, müstevli şartlarına karşın Antalya Diplomasi Forumu'nun geçmiş toplantısını başarıyla yürütme ettik. Tüm insanlığın afiyet kriziyle boğuştuğu sıkıntılı yan yana çağda Antalya'dan verdiğimiz barış, diyalog ve el birliği mesajlarının foruma baş döndürücü ayrı yan yana ağıt kattığına inanıyorum. İkinci Antalya Diploması Forumu'na yayınlanan teveccüh, forumun devir ortamında 'küresel diplomasinin kalbinin attığı yan yana zemine dönüşmesi' temennimizin endamsız müddette gerçeğe dönüşeceğine ayraç ediyor. Rusya ve Ukrayna krizinin peşi sıra dü şehir arasındaki geçmiş yukarı düzem temasın, dışişleri bakanları seviyesinde esbak burada gerçekleşmiş olması forumun amacına ulaşmaya başladığını gösteriyor.
Foruma ortaklık fail mevki ve hükümet başkanları, şehir temsilcileri ve öteki misafirlerimizin oturumlara yapacakları katkılar indinde aralarında kuruluş edecekleri çelimli diyaloğu da ehemmiyetli görüyorum. Aynı halde istikbalimizin teminatı bulunan gençlerimizin foruma müteveccih derin takdirini kıvançla karşılıyorum. Daha serbest katılımla yeğleme ettiğimiz İkinci Antalya Diplomasi Forumu'nun rüştünü kanıtlama etmiş yan yana arsıulusal aktiflik adına inşallah zımnında kararlılıkla bitmeme edeceğine inanıyorum."
"Maalesef elden yanı başımızda ayrıntılar açlıktan ölmeye bitmeme ediyor" Dünyanın 21 asrın geçmiş çeyreğini geride bırakmaya hazırlanırken, insanlığın global barışa, huzura ve refaha duyduğu özlemin arttığını vurgulayan Erdoğan, "Bilimde, teknolojide, tarımda, sanayide, iletişimde ve muvasala imkanlarında yaşanmış bulunan onca ilerlemeye karşın adamlık adına bel kemiği meselelerimizi hâlâ çözüme kavuşturamadığımızı görüyorum." niteleyerek konuştu.
Terörizm, açlık, yoksulluk, kıtalar arasındaki adaletsizlik, yunak arbede ve iç muharebeler ile hava değişikliğinin kere açmış yer aldığı mekân felaketlerinin global gündemin en yukarı sıralarında arsa edinmeyi sürdürdüğünü hatırlatan Cumhurbaşkanı Erdoğan, "Ekonomiler büyürken, gökdelenler yükselirken birilerinin cüzdanları şişerken, mahsus çivi devletler gündüz günden zenginleşirken, istatistikler bizlere hâlâ gönençli yan yana evren resmi çizerken, maatteessüf elden yanı başımızda ayrıntılar açlıktan ölmeye bitmeme ediyor. 'Açlık virüsü' değme sene dünyada koronavirüsten hâlâ yan yana tomar insanoğlunun dünyasına mülk oluyor. Bugün yeryüzünde değme 10 saniyede yan yana çocuk, yalnızca yan yana sokum tatlısı tatlısı ekmek, yan yana yudum su bulamadığı düşüncesince ölüyor." değerlendirmesini yaptı.
İstikrarsızlık ve çatışmalar hasebiyle milyonlarca insanoğlunun evlerini, topraklarını vazgeçme eylemek durumunda kaldığını tamlayan Erdoğan, laflarını şu halde sürdürdü:
"Akdeniz'de, Sahra Çölü'nde yahut karlı yan yana dağın tepesinde yitip revan hayatlar, şahısların ortamında bulunmuş yer aldığı çaresizliği ortaya koyuyor. Bakınız burada hepimizi düşündürmesi müstelzim bir takım dirilik alıcı sayıları sizlerle büzüşmek istiyorum. Sadece 2014'den buyana Akdeniz'in gökçe suları 25 bine DOĞRU düş yolcusunun mezarı oldu. Son 10 senede evren genelinde sığınmacı sayısı 2 kattan yan yana tomar artarak 85 milyona ulaştı. Bu sayıya 15 günde 2 milyondan yan yana tomar Ukraynalı sığınmacı eklendi. Yerlerinden edilen eş sayısının önümüzdeki çağda hâlâ da yükseleceği anlaşılıyor.
Halihazırda 1 bilyon insanoğlu günde 2 doların altında yan yana gelirle ölüm kalım savaşı veriyor. Esasen bu rakamların değme biri biricik başına kendisince karşıya bulunduğumuz adaletsizliği göstermeye yeterlidir. Dahası bu sayıların değme biri candır, onurlu, tehlikesiz sahn sürmeye hakkı bulunan birer anne, baba, kardeştir. Çocukların çaresizlikten hâlâ jön yan yana fidanken solduğu, 800 milyon insanoğlunun bel kemiği besin maddelerine erişemediği değme gündüz beniz milyonlarca insanoğlunun yatağa aç girmiş yer aldığı yan yana dünyada yaşıyoruz."
"Uluslararası kuruluşlara inanma yan yana dobra dibe vurdu" Böyle yan yana dünyada düşsel kurulan sürekli barış, erinç ve istikrarın kuruluş edilemeyeceğini dile getiren Cumhurbaşkanı Erdoğan, şunları kaydetti:
"Bırakın dünkü savaşların önüne geçmeyi 10 senelerdir devam eden çatışmaların bile çözülemediği yan yana denklemde kimesne kendini emniyette hissedemez. Dünyanın devasa yan yana köye dönüştüğü bu zamanlarda nerede yaşarsak yaşayalım hiçbirimiz, 'Başkasından bana ne.' diyemez. Söndüremediğimiz değme yargının, durduramadığımız değme çatışmanın, engelleyemediğimiz değme zulmün, üzerinde gitmediğimiz değme problemin eninde böylece bizi de etkileyeceğini, bizi de yakacağını bilmeliyiz. Bu ateş gerçeğe Suriye'de, Yemen'de, Afganistan'da, Libya'da, Irak'ta, Arakan'da ve hâlâ nice buhran alanında tekraren tanık olduk. Bu arbede sahalarında bir aşırı avrat ve bebek milyonlarca taharri memuru zabıta yaşamını kaybetti. Medeni değerler ve insancasına hasletler baş döndürücü ciddi çıban aldı. Uluslararası kuruluşlara inanma yan yana dobra dibe vurdu. Terör örgütleri ve aşırılık topu topu dünyada döşeme kazandı. İnsanlığın kuma firez mirası bulunan kadim metropoller çökme yığınına döndü."
Erdoğan, birtakımı devir coğrafi birtakımı kültürel sebeplerle görmezden gelinen buhran bölgelerinin tamamında ihmallerin bedelini yalnızca sorumluların değil topu topu insanlığın ödediğini tabir etti.
Tarihin, anif almayanlar ve kıssadan pay çıkarmayanlar düşüncesince tekrarlanma ettiğine dikkati çekici Erdoğan, anif alınmadığında yalnızca tarihin değil ayrımsız vakitte acıların da tekrarlandığını, Ukrayna meselesinin bu hakikatin en sonuç örneği adına karşılarında durduğunu belirtti.
Türkiye'nin hem Akdeniz hem de Karadeniz ülkesi bulunduğunu anımsatan Erdoğan, Ukrayna ve Rusya'nın Karadeniz'den komşuları ve dostları bulunduğunu tabir etti.
"Ukrayna hükmünde davasında bekâr bırakıldı" Türkiye'nin komşuları arasındaki krizin yunak çatışmaya dönüşmesinden iri sıkıntı duyduklarını dile getiren Erdoğan, laflarını şu halde sürdürdü:
"Gerilimin tırmanarak bu evreye evrilmesi en yan yana tomar bizi tasalı etti, en baş döndürücü bizi endişelendirdi. Komşumuz bulunan yan yana ülkenin egemenliğine müteveccih agresif eylemleri katiyen mazeretli göremeyiz. Kırım'ın yasadışı ilhakı ilkin kazanmak neredeyse Ukrayna'nın arazi bütünlüğünü hiçe sayan evlilik dışı adımları Türkiye adına reddediyoruz. Kırım'la ilişik kesin tutumumuzu 2014 yılından buyana değme vesileyle tabir ettim, tabir ettik, değme zeminde açık açık dile getirdik. Gerek Rusya Federasyonu ile gerekse Ukraynalı dostlarımızla yaptığımız topu topu görüşmelerde bu meseleyi baştan sona gündemde tuttuk. Şimdi söylüyorum. Eğer 2014'te Kırım'ın işgaline topu topu Batı, topu topu evren nağme çıkarmış olsaydı acep bugünkü resim ile kendisince karşıya kalır mıydık? Ama Kırım'ın işgaline kelimesiz kalanlar demin yan yana şeyler söylüyorlar. İyi dobra de doğruluk bu yerkürenin mahsus yan yana bölümünde muteber öteki bölümünde ise çürük mi? Bu nite yan yana dünya. İşte ne eyvah ki bu haksızlığın giderilmesi hususunda arsıulusal maşer müstelzim hassasiyeti göstermedi, desteği vermedi. Ukrayna hükmünde davasında bekâr bırakıldı. İşte bugün vaktinde çelimli dilek sergilenmesi biçiminde diplomatlık ile çözülebilecek hastalıkların yıkmacı ve dirilik muhrik sonuçlarıyla yüzleşiyoruz."
Ukraynalı mülteciler Erdoğan, konutlarını vazgeçme fail sivilleri, korkma ve akıl kırcı çocukları, viran bulunan şehirleri, ölen masumları gördükçe üzüntülerinin katlanarak arttığını aktardı. Mülteciler içinden dü tabloyu katılımcılarla büzüşmek istediğini tamlayan Erdoğan, şunları söyledi:
"Bir bebek annesinin kucağında, annesinin gözleri yaşlı. Baktım ki o bebek annesinin gözyaşlarını yalamaya başladı. Bir yandan siliyor yan yana yandan da annesinin gözyaşlarını yalıyor. Dünya bu tabloya mahkum mu, bu olacak nesne mi? Niçin hakeza yan yana dünya? Biz bunun düşüncesince mi varız? Aynı halde babası kolluk memuru bulunan gene küçük yan yana yavru. O da yan yana aracılığıyla kah babasının yanaklarını tokatlıyor yan yana öteki aracılığıyla de babasının kaskına vuruyor. Baba polis, bebek babasının kucağında bunu yapıyor. Bu söylediğin anca 10-15 yaşlarında değil dü buçuk, üç yaşlarında yan yana çocuk. Dünya buna mı mahkum? O polisin görevi yavrusunun o ağlayışını teskin eylemek mi olmadan terörü, anarşiyi engel kazanmak mi? İşte ego şu andaki bu topluma, ekranları başlangıcında bizi izleyen topu topu dostlarımıza diyorum. Hep beraberce tığ barışın dünyasını kurmaya mecburuz, savaşın değil."
Rus vatandaşlarına müteveccih muameleler Cumhurbaşkanı Erdoğan, gelinen etapta yangına körükle gitmenin, ateşe mazot dökmenin hiç kimseye faydasının olmayacağı kanaatinde olduklarını vurguladı.
Ukrayna halkının yasal savaşı desteklenirken bu mücadeleye dokunca verecek, karaltı sürecek adımlardan behemehâl sakınma edilesi gerektiğine dikkati çekici Erdoğan, Batı vatanlarında canlı Rus menşeli şahıslara ve Rus kültürüne müteveccih faşizan uygulamaların katiyen bildirme edilemeyeceğini söyledi.
Almanya'da yan yana orkestra şefinin Putin'in arkadaşı yer aldığı düşüncesince görevden alındığını, yan yana başka Avrupa ülkesinde Dostoyevski'nin yayınlarının, eserlerinin yasaklandığını kail Erdoğan, "Biz bunu neye benzetiyoruz biliyor musunuz? Bir vakitler Irak'ta Hülagü'nün o yakıp yıktığı kütüphaneler vardı ya ayrımsız o çağa devir adına görüyoruz. Biz dünkü Hülagüler istemiyoruz. Ne demokratlık ne diplomatlık ne de adamlık bunlara müstahak değil." ifadelerini kullandı.
Montrö Sözleşmesi Türkiye adına hem dirilik kayıplarının önüne devrolmak hem de bölgede sulh ve istikrarı baştan kuruluş eylemek düşüncesince derin efor harcadıklarını özetleyen Erdoğan, şunları kaydetti:
"Temennimiz ölçülülük ve sağduyunun galip gelmesi, silahların yan yana an evvela susmasıdır. Bugün görüştüğümüz yan yana arkadaş dedi ki 'bir SİHA bizim ülkemize düştü'. Şu anda o da dinleyicilerin arasında. Bakın uğur boncuğu ilgisi, alakası sıfır ülkeyi de eyitmek ki bu silahlar vuruyor. Bu doğrultuda buhran öncesinden başlayıp bugüne genişliğinde devam eden derin yan yana diploması trafiği yürüttük, 25-30'a DOĞRU liderle görüşmelerim evet ve bitmeme ediyor. Aynı halde dışişleri bakanım ve yürütme vekili arkadaşlarımın görüşmeleri oldu, bitmeme ediyoruz. Yaptığımız topu topu görüşmelerde yer aldığı neredeyse bugün ve yarınki temaslarımızda da hal tekliflerimizi muhataplarımızla paylaşacağız. Bölgemizde sulhu sükunun bilge kılınması düşüncesince Montrö Sözleşmesi'nin ülkemize verdiği yetkilerin kullanılması müdahale elimizden mevrut değme çeşitli gayreti göstermeye bitmeme edeceğiz."
Cumhurbaşkanı Erdoğan, gündeş sorunları büyüten ve içinden çıkılmaz bir vaziyete getiren asal nedenlerin gözden kaçırılmaması icap ettiğini söyledi.
Erdoğan, umumi hatlarıyla tabir etmiş yer aldığı nice meselenin peşinde 2. Dünya Savaşı sonrası kurulan, kurulmuş nizamın bulunduğunu vurguladı. Savaştan galip çıkan 5 devletin kendilerini önceleyen bulunan düzenlilik mimarisinin günün gereksinimlerine karşılık vermediğini tabir fail Erdoğan, "Birleşmiş Milletler üyesi 193 ülkenin kaderini, Güvenlik Konseyi sürekli üyesi 5 ülkenin insafına bırakan bu sistemin adaletsiz yer aldığı siz değerli ziyaretçilerimizin de malumudur." niteleyerek konuştu.
Ukrayna kriziyle bu arada sistemin çarpıklığının ötesinde baş döndürücü hâlâ iri açıklarının ve strüktürel problemlerinin bulunduğunun ortaya çıktığını vurgulayan Erdoğan, laflarını şu halde sürdürdü:
"Çatışan taraflardan biri veto hakkına erbap sürekli örgen olunca, Güvenlik Konseyi'nin icbar edici görevi boşa çıkmış, manzume batkınlık bayrağını çekmiştir. Birleşmiş Milletler Genel Kurulunda tahsil edilen kararların bağlayıcı yönü olmadığı düşüncesince de çatışmaları sonlandıracak uğur boncuğu etap atılamamıştır. Düşünün 141 üye, o 5 üyenin içerisindeki yan yana yahut dü üyeye kendisince oy kullanırken sonuç alınabildi mi? Alınamadı. Böyle yan yana doğruluk evet mu? İşte mesele, ego diyorum ki bundan sonra hâlâ adaletli yan yana dünyayı kuruluş eylemek düşüncesince etraflıca yan yana süredir evren beşten büyüktür niteleyerek sistemin bu yönüne dikkati çekiyor, zamanımız şartlarına uyarınca reforme edilmesi icap ettiğini baştan sona söyledik, söylüyoruz. Ancak sistemin açıkları bilinmesine karşın veto yetkisini elinde tutanlar gücü paylaşmaya yanaşmadığı düşüncesince ıslah talepleri görmezden gelindi. Veto hakkı sıfır iare üyelik, bu da baş döndürücü gır gır geliyor bana, 15 pare iare üye, 5 pare de sürekli üye. Böyle gır gır yan yana nesne evet mu? Bununla nereye varılıyor? Geçici örgen kazanmak düşüncesince de o ülkeler, 'Ben de iare örgen kabil miyim?' niteleyerek çırpınıyorlar. Çeşitli lobiler yapıyorlar, kulisler atıyorlar. Olsan ne yazar? Aynı şeyi tığ de yaşadık. Hiçbir faydası var mı? Yok. Elini kaldır indir. Asıl iş o beşten yan yana tanesinde. O 5 üyeden yan yana tanesi ne derse o oluyor. Geçici üyelik üstünden sistemin strüktürel sorunlarının üstü örtülmeye çalışıldı."
Türkiye neredeyse akla yatkın bildiklerini erdemli sesle haykırmaktan çekinmeyen devletlerin ise haksız, temelsiz, sonuç aşama biçimsiz ithamlarla susturulmak istendiğini tamlayan Erdoğan, şu halde bitmeme etti:
"Oysa biz, evren beşten büyüktür derken, yalnızca kendimiz için, şahıs memleketimiz düşüncesince yan yana talepte bulunmuyorduk. Milletimizin gerçekten bu arada topu topu insanlığın hakkını, hukukunu, kuma menfaatini de savunmaya çalışıyorduk. Yaşadığımız olaylar bizlere belirleme ve tekliflerimizin ne genişliğinde doğru, durumunda ve hükmünde bulunduğunu göstermiştir. Aynı gerçeğin Güvenlik Konseyi sürekli üyeleri kabilinden da görüldüğünü, anlaşıldığını beklenti ediyorum. Statüko hesabına barışı gözetecek, ilkokul ülkenin çıkarı hesabına topu topu insanlığa fariza edecek dünkü yan yana global düzenlilik mimarisinin kurulması şarttır."
"Yeni yan yana paradigmaya gerekseme duyuyoruz" Daha adaletli yan yana dünyanın beklenir yer aldığı inancıyla doğacak çağda Birleşmiş Milletler reformu çabalarını arttırarak sürdüreceklerini vurgulayan Erdoğan, "Aydınlık yarınlarımız önünde vereceğimiz bu mücadeleye siz değerli ziyaretçilerimizin de müstelzim desteği sağlayacağınıza kalben inanıyorum. Türkiye adına arsıulusal bölgede önderlik ettiğimiz projeleri yaşama kılmak düşüncesince yalnızca çelimli yan yana iradeye değil ayrımsız vakitte diplomaside dünkü yan yana paradigmaya da gerekseme duyuyoruz. Diplomasiye yaklaşımımızın da değişmesi, dönüşmesi, yaşanmış bulunan tecrübeler ışığında baştan ele katılması gerektiği kanaatindeyiz." ifadelerini kullandı.
Diplomaside gelenek, deneyim, teamüller ve alışkanlıkların ebette ehemmiyetli bulunduğunu fakat dünyanın kendisince karşıya kalmış yer aldığı girişik hastalıkların çözümünde yalnızca bunların tam olmayacağına dikkati çekici Erdoğan, şunları kaydetti:
"Diplomasiden, problemleri nakız yeteneği indinde hâlâ baş döndürücü sorunları önlemede, gerilimlerin önüne geçmede de yararlanma edilmelidir. Diplomasinin asli görevi barışı kuruluş değil barışı ve istikrarı takviye eylemek olmalıdır. Asıl maharet, mesail hâlâ filizlenmeden zamanlıca karışan olabilmektir. Diğer çeşitli maliyetlerin artması, ahit ve erke kaybının yaşanması, acıların ve zulümlerin derinleşmesi kaçınılmazdır. Geçmişin birikimini, asırlara sari tecrübeyi reddetmeden, proaktif, müteşebbis ve yenilikçi yan yana diplomatlık anlayışını baştan sona beraberce geliştirmemiz şarttır. Bu çabalarımızda bizlere kere gösterecek maziden mevrut ensesi kalın yan yana hazne yanında, elleme ve değerli örnekler de bulunduğunu biliyoruz. Karadeniz Ekonomik İşbirliği Teşkilatı, Medeniyetler İttifakı, Avrupa Birliği, Afrika Birliği neredeyse örneklerden yararlanmamız gerektiğine inanıyorum. Bu çerçevede forumun temasının diplomasiyi baştan montajlamak adına belirlenmesini sonuç aşama hükmünde buluyorum. Bu ana konu altında yapılacak tartışmaların ve işin ehli insanoğlu kabilinden gerçekleştirilecek sunumların, bizlere dünkü afak açacağına inanıyorum. Bölgemize ve dünyaya ilişkin ciddi meselelerin ele alınacağı İkinci Antalya Diplomasi Forumu'nun diplomatlık üzerinde dünkü açılımlara, dünkü önerilere, dünkü fikirlerin yeşermesine punt olmasını dilek ediyorum."
Antalya Diplomasi Forumu'nun düzenlenmesinde alın teri dökenlere ve katılımcılara teşekkürname fail Erdoğan, konuşmasını "Savaşların yer aldığı değil barışın hâkim yer aldığı yan yana evren düşüncesince sizleri nazikâne selamlıyorum." laflarıyla tamamladı.