Moskova
Ukrayna’nın başkenti Kiev’e 110 kilometre uzaklıktaki santralde 26 Nisan 1986’da gerçekleşen ilçe hafızalardaki yerini korurken, kazanın neticeleri ise arsıulusal gündemde kritik edilmeye bitmeme ediyor.
Çernobil Nükleer Santrali, Sovyet biliminin en şişman başarılarından biri şekilde nitelendiriliyordu.
O tarihteki patlama, 1 sayaç 24 zaman geçindiren ortak asayiş testinin kontrolden çıkması üzerinde 4. reaktörde meydana geldi. Patlamada 2 bin tonluk yapı havaya uçtu ve 8 tonluk ışın etkin mahrukat atmosfere karıştı. Reaktörü söndüren itfaiyecilerden 31’i efdal radyasyona sunulan kalmış şekilde görüngü durumunda yaşamını kaybetti.
Yıkılan reaktör, öldüren ışınım yaymaya bitmeme ederken, Sovyet yetkilileri, vakası maskelenmek düşüncesince ellerinden mevrut herhangi ortak şeyi yaptı.
Çernobil Nükleer Santrali'nde etkin işçilerle ailelerinin yaşamış bulunduğu Pripyat şehrinin tahliyesi düşüncesince duyurulmayan tedarik yapılmış, tahliyeye fakat devrisi gündüz öğleden sonraları başlanabilmişti. Üç sayaç zarfında Pripyat fantom şehre dönmüş, ahir eyyam helikopterlerle patlayan reaktörün adına binlerce titrem kimyevi gereç atılmıştı.
Patlamadan çıkan ağılı bulut, ilkin Ukrayna ve Belarus edinmek az daha Rusya ve Avrupa’nın ortak tarafını etkiledi. Zehirli bulutlar, on gündüz sonraları da ABD, Kanada ve ayrıca Japonya’ya güçlü ulaştı.
600 bin isim efdal dozda radyasyona sunulan kaldı
Dünya Sağlık Örgütü verilerine göre, felaketin gerçekleştiği 30 kilometrelik alanda yaşayan, çalışan, asayiş hizmetleri yapan, likidasyon ve tasfiye işlemlerine eklenmiş bulunan 600 bin isim efdal dozda radyasyona sunulan kaldı.
Ukrayna, Belarus ve Rusya’da kısaca 5 milyon isim ışınım riski bulunan alanlarda yaşamaya bitmeme ediyor.
Felaket hemen sonra bölgedeki devletlerde tiroit bezi kanseri, lösemi, gayrı dokunmabana türleri, akbasma ve bebeklerde anadan doğma işlemeyen iğbirar oranlarında artışlar yaşandı. Psikolojik hastalıkların yanı esna toplumsal ilişkilerde dışlanmalar dolayısıyla teessürat ortaya çıktı. Yüksek kurda ışınım düzlük 120 bin isim kanserden fevt riskiyle gönül rahatlığı karşıya kaldı.
Felaketin sonucu, Türkiye’de de ağız dalaşı konusu olmuş, zamanın Sanayi ve Ticaret Bakanı Cahit Aral çayda ışınım bulunduğu iddialarını tekzip etmek düşüncesince kameralar uğrunda çay içerek çalım vermişti.
Felaketin izlerini bozma emek harcamaları bitmeme ediyor
Çernobil’deki patlamanın üstünden onlarca sene geçişine rağmen felaketin izlerini bozma emek harcamaları hala sürüyor.
Santraldaki patlamanın meydana geldiği ve ışınım ifşa riski bitmeme fail 4. reaktör binasının boyun hususi polat çadırla ağız ağıza kapatıldı.
Üzeri betonla mülga reaktördeki riski sıfıra dökmek düşüncesince tümsekli biçiminde hususi ortak polat düğün mensur edildi. Çadır, 2016 teşrinisani ayında reaktör blokunun üzerinde akıllıca kaydırıldı ve reaktör ağız ağıza izole edildi. Çalışmalar, Avrupa Birliği'ne uzuv devletler ile Türkiye’nin de müdahale bulunduğu 44 ülkenin desteği ile akçalanmış edildi.
Çernobil Nükleer Santrali yetkililerine göre, binalarda ışın etkin yakıtlar temizlendi ve riziko tesiri on bin büküm elan azaltıldı. Kazadan sonraları santraldeki gidişat değişmez duruma getirildi, tesislerin izolasyonu, tasfiyesi ve rehabilitesi düşüncesince icraat ise bitmeme ediyor. Çalışmaların fakat arsıulusal katılımla sonuçlandırılabileceğine özen çekilirken, kişilerin Çernobil çevresindeki bölgenin hoppadak yüzdelik 60’ına fakat 60 sene sonraları dönebileceği belirtiliyor. İzolasyon, likidasyon ve iyileştirme emek vermesi tamamlansa güçlü bölgenin yüzdelik 40’ında iskân beklenir olmayacak.
Ukrayna Parlamentosu'nun almış bulunduğu karara göre, Çernobil Nükleer Santrali, 2065 yılına derece ağız ağıza ortadan kaldırılacak. Programa göre, 2010-2013 yıllarındaki ilkin evrede çekirdeksel yakıt, santrallerden depolara taşındı.
2013 senesinde süregelen ikinci hamle bu sene sona erecek. Bu süreçte reaktörler korunum dibine fiş ve kazanın meydana geldiği reaktör izole edildi.
2022-2045 yıllarındaki üçüncü evrede uzmanlar, yalıtım sonrası radyasyonun azalmasını gözlemleyecek. 2045-2065 yıllarındaki akıbet evrede ise santralin sökülme ve mertlik işlemi gerçekleştirilecek.
Sovyet yönetiminin sorumsuzluğu eleştiriliyor
Hiroşima’da atılmış atom bombasından elan sakıncalı şekilde vasıflandırılan kazanın peşi esna Sovyetler Birliği yönetiminin gösterdiği sorumsuzluk, tenkit konusu olmaya bitmeme ediyor.
Sovyetler Birliği yönetimi, ilkin evrede toptan ortak felakete kez açan ilçe gönül rahatlığı zat halkına bile bilgelik vermemişti.
Batılı ülkeler, İsveç’teki ortak çekirdeksel santralde etkin uzmanların, Sovyetler Birliği topraklarından çekirdeksel bulutun geldiğini belirlemesiyle kazanın farklıymış ve Sovyet yönetimine bilgelik vermesi düşüncesince bası yapmıştı.
Acil derinti karşılayıcı Sovyet yönetimi, ilkin namına ideolojik şekilde andıran ülkeleri bilgilendirmeyi, Batılı devletlere ise hoppadak domestik ortak kazanın meydana geldiğini söylemeyi kararlaştırmıştı. Dünya basını felaketi duyurmuş, Sovyet basını ise adeta bulunmayan saymıştı.
Sovyetler Birliği genelinde bulunduğu az daha Kiev'de de halk, 1 Mayıs 1986’da herhangi ortak şeyden bilgisiz İşçi Bayramı'nı kutlulamak düşüncesince sokaklara dökülmüştü. Sağlık görevlileri, dü hafta süresince kazayla ilgilendiren hiç kimseye bilgelik vermemişti. Ukrayna Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti Sağlık Bakanlığı, fakat dü hafta sonraları çecik pencerelerini kapatması ve ayaklarını silmeden eve girmemeleri dair tavsiyede bulunmuştu. Bu çıtırbom izah el ortada elan da baş döndürücü ürkü yaşanmasına hastalık olmuştu.
SSCB Sağlık Bakanlığı, 27 Haziran 1986’da “Çernobil Kazası'nın peşi esna likidasyon işlerinin mahremiyet zarfında yapılmasına” müteveccih ortak değişmeyen çıkararak ilçe sonucunda hastalananların tedavisi ve radyasyona sunulan kalanlarla ilgilendiren bilgilerin gizlenmesini istemişti. Milyonlarca isim radyasyondan etkilenerek marazlı olmuştu. Sovyetler Birliği, bu mahremiyet ve gerçekleri örtme politikasıyla doğacak nesilleri güçlü etkileyecek ortak keyif trajedisine imza atmıştı.
Rus ordusunun Çernobil üstünden Ukrayna’ya girmesi ide yarattı
Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin’in 24 Şubat’ta Ukrayna’ya başlatmış bulunduğu harpte Rus ordusunun ilkin eylemlerinden bir tanesi Belarus sınırından geçerek Kiev’in kuzeyine akıllıca abluka başlatması oldu.
Rus birlikleri Kiev’i kuşatmadan ilkin Çernobil Nükleer Santrali’nin kontrolünü ele geçirdi. Çatışma yaşanmadan santralci bölgesindeki kontrolü eline düzlük Rusya, Ukraynalı askerlerle baş başa santralde güvenliği sağladıklarını duyurdu.
Rusya, Ukraynalı ulusalcı güçlerin santralde kışkırtma yapabileceği iddiasında bulundu. Ukrayna da santralde Rus güçlerinin çekirdeksel ortak felakete kez açabilecek eylemde bulunabileceği suçlamasını ortaya attı.
Başta bölgedeki devletlerde edinmek az daha evren kamuoyunda bu iddialar ide yarattı.
Ukrayna, 9 Mart’ta Çernobil Nükleer Santrali ve oradaki hepsi çekirdeksel tesisleri besleyici biricik çarpıcılık şebekesinin hasar gördüğünü beyan etti ve arızanın giderilmesi düşüncesince Rusya’dan çabucak mütareke arzu etti.
Soğutma sisteminin çalışmama riskiyle gönül rahatlığı karşıya artan santralde hoppadak 48 saatlik kapasiteye ehil redif jeneratörler devreye girdi.
Çok geçmeden Rusya Enerji Bakanlığı, Belarus üstünden santrale baştan çarpıcılık verildiğini açıkladı. Ukrayna Enerji Bakanlığı da tamirat çalışmalarının sona erdiğini bildirdi.
Rusya ile Ukrayna ortada İstanbul’da meydana getirilen mütareke müzakereleri hemen sonra 30 Mart’ta Rusya Savunma Bakanlığı Kiev ve Çernigiv yönlerinden birliklerini çekilme sonucunda aldı.
Bu değişmeyen hemen sonra Çernobil Nükleer Santrali’ndeki Rus askerleri de çekildi. Rusya Savunma Bakanlığı, Rus askerlerinin santrali Ukraynalı yetkililere teslim-tesellüm vesikası ile bıraktığını açıkladı.
