Prag
Çekya'da Başbakan Andreij Babis'in başlangıcında bulunmuş olduğu Gayrimemnun Vatandaşlar Hareketinin (ANO) 8-9 Ekim'de planlı umumi seçimde ihtilaf ittifakına dirlik tarzı kaybetmesi, Avrupa Birliği (AB) yanlısı blokun zaferi kendisine değerlendiriliyor.
Ülkede kuvvet partisinin henüz az oy almasına karşın -ülkedeki intihap sistemi nedeniyle- henüz ortak tomar mebus çıkarması, Cumhurbaşkanı Milos Zeman'ın hükümeti ihdas vazifesini en ortak tomar oy düzlük partiye vereceğini açıklaması ve ihtilaf partilerinin ANO ile teşrikimesai gerçekleştirmek istememesinden dolayı ülkede, hükümeti ihdas periyodunun devir alması bekleniyor.
Çekya'da planlı umumi seçimlerde, Sivil Demokrat Parti (ODS), TOP 09 ve Hristiyan Demokratlar Birliğinin (KDU-CSL) oluşturduğu SPOLU ittifakı oyların yüzdelik 27,75'ini alarak ortak numara fırka bulunmasına karşın 200 sandalyeli Meclis'te 71 mebus ile asimilasyon hakkı kazandı. İktidardaki ANO ise yüzdelik 27,17 oy alarak seçimleri ikinci tam bitirmesine karşın 72 milletvekiline ulaştı.
Seçim evveliyat kuvvet partisi ile bağlaşma yapmayacağını açıklanan Çekya Korsan Partisi ve Bağımsız Şehirliler Partisi (STAN) ittifakı yüzdelik 15,57 ile 37 milletvekili, halihazırda iktidarın ortak yönetim hükûmeti kurabileceği ortak tane fırka bulunan aşkın sağcı Özgürlük ve Doğrudan Demokrasi Partisi (SPD) ise yüzdelik 9,58 oy oranıyla 20 mebus ile parlamentoya duhul hakkı kazandı.
Sosyal Demokratlar sedir dışı kaldı
İktidar ortağı Sosyal Demokrat Partisi (CSSD) yüzdelik 4,6 oy alırken hükümeti haricen destekleyen Çekya ve Moravya Komünist Partisi (KSCM) ise yüzdelik 3,6 oy alarak ülkedeki yüzdelik 5'lik intihap engelini aşamadığı düşüncesince parlamentoya giremedi.
Ülkede geçmiş zamanlardan ayrımlı kendisine partiler kâr seçime bağlaşma kurarak girdi. Seçimi eskiden tam bütünler SPOLU ittifakı, bu stratejiyle bulunan Başbakan Andreij Babis’i geride bırakmayı başardı.
Çeşitli usulsüzlük iddialarına karşın camianın belli başlı ortak kesimi çeşidinden desteklenen Babis’in tarzı kaybetmesi, Çekya'yı, Macaristan ve Polonya üzere Brüksel'le dava yaşayabilecek 3'üncü yurt olma potansiyelinden uzaklaştırırken; bütünlük zarfında popülistlerin içki kaybetmesine bozukluk oldu.
"Muhalefetin kazanması sürpriz"
Orta Avrupa uzmanı gazeteci Gabor Stier, AA muhabirine, Çekya intihap neticelerini ve hükümet kurulmasına müteveccih süreci değerlendirdi.
Muhalefet ittifakı SPOLU'nun ortak numara fırka kendisine seçimleri kazanmasının şaşırtı bulunduğunu tamlayan Stier, "Bu, intihap ittifaklarının çarpıcı olabileceğini gösteriyor lakin Çekya, Macaristan ve ya Polonya değil. Burada ortak fırka siyasete Macaristan ayrıca Polonya'daki derece fark bilgili değil. Babisler'in ülkeyi geçmiş çağda de ekalliyet hükümeti ile yönettiğini unutmayalım." ifadelerini kullandı.
Seçimin kazanını SPOLU ve STAN ittifakları
Stier, "Seçimin en iri kazananı, Petr Fiala çeşidinden yönetilen, tarz sağ, az buçuk Avrupa'ya şüpheyle yakın ODS, sağcı erkinci TOP 09 ve Hristiyan-Demokrat (KDU-CSL) çeşidinden oluşan 3 partili SPOLU ittifakı. Benzer halde STAN ittifakı da aşkın iri yarar sağlamış oldu zira 4 sene geçmiş neticelerle karşılaştırıldığı devir mebus sayısını 6'dan 34'e yükselttiler." sanarak konuştu.
Babis'in seçimleri kaybetmesine karşın ağırbaşlı ortak hezimet almadığına ayraç fail Stier, seçimin gerçek kaybedeninin hükümetin ortağı bulunan bu seçimde yüzdelik 5'lik engelini aşamayan CSSD ve hükümeti haricen destekleyen KSCM partilerinin bulunduğunu belirtti.
Bazı halkoyu araştırmalarında ortak numara fırka çıkması muhtemel Çekya Korsan Partisi'nin de seçimin kaybedenlerinden birisi olduğuna dikkati çekici Stier, 2017 seçimlere gereğince 18 iskemle kaybederek çabucak 4 mebus çıkarabildiğini söyledi.
ANO'nun hükümeti ihdas şansı aşkın düşük
Cumhurbaşkanı Zeman'ın hükümeti ihdas vazifesini ANO'ya verse fark Babis'in bunu temin şansının aşkın bağan olduğuna ayraç fail Stier, "Andrej Babis'in partisi 4 sene öncekine benzeri kâr yakaladı ve parlamentodaki en çelimli fırka evet lakin ortak yönetim hükûmeti potansiyeli sıfır." sanarak konuştu.
Stier, kâr 2 senedir izlediği halkçı politikayla müttefiklerinin seçmenlerini kendine çektiğini ve bu halde Sosyal Demokrat ve Komünistlerin yasama kurulu haricinde kaldığını, bu partilerin Meclis'e duhul yerinde fark Babis ile bağlaşma yapmayacağını söyledi.
Babis'in dirlik çıkan usulsüzlük iddialarına karşın partisinin güzel başarım sergilediğini tamlayan Stier, bunun sebeplerini ülkede acemi insan koronavirüs (Kovid-19) durumunun normalleşmesi, ekonominin esasen canlanması, bunun sonucunda de camianın sakinleşmesi kendisine sıraladı.
Son çağda yaşamış olduğu keyif sorunlarıyla gündeme mevrut ve ülkede hükümetin kurulmasında anahtar role ehil Cumhurbaşkanı Zeman'ın keyif durumunun da hükümetin kurulması periyodunu etkileyebileceğine dikkati çekici Stier, "(Zeman'ın) Bozulan keyif durumu, ülkeyi cumhurbaşkanlığı seçimine götürebilir. Bu halde Babis iktisap şansı en iri sözlü kendisine seçime girebilir." değerlendirmesinde bulundu.
Gazeteci Stier, şöyleki bitmeme etti:
"Sonuçlar, sol-liberalleri güçlendirirken, halkçı kesimi ise zayıflattı. Hükümeti kurabilecek kâffesi partiler, AB taraftarı. Kazananlar, Federal Avrupa düşüncesini desteklerken Orta Avrupa iş birliğini (Macaristan, Slovakya, Çekya ve Polonya’dan oluşan Vişegrad ülkeleri, V4 kendisine da adlandırılıyorlar) ise aşkın da önemsemiyor. Böylece Birlik içerisindeki V4 duruşu da zayıflayacak. Çek-Slovak liberal, Macar-Polonya tutucu çizgi oluşacak."
Çekya'daki seçimlerden hem Polonya bununla beraber Macaristan hükümetlerinin çıkarması müstelzim dersler bulunduğunu vurgulayan Stier, erkinci Avrupa'nın, Orta Avrupa'da halkçı ve tutucu güçlerin yönetimi kaybetmesi düşüncesince Çekya seçimlerine dahil ettiğini de tabir etti.
Stier, ülkede hükümetin Noel zamanına akıllıca kurulmasının beklendiğini de söyledi.
Bu arada doktorlar, dü haftaya andıran süredir hastanede otama gören Cumhurbaşkanı Zeman’ın keyif durumunun, vazifesini hazırlamaya makul olmadığını açıkladı.
