Saraybosna
Ülkeyi bağımsızlığa götürücü amme oylaması ve peşi esna mevrut harp sonrası Bosna Hersek, bağımsızlığının 30. yılını kutluyor.
Demokratik Eylem Partisinin (SDA) ehemmiyetli isimlerinden Amila Omersoftic ve Aliya İzetbegoviç’in hususi koruması Nurudin İmamovic, AA muhabirlerine, Bosna Hersek’i bağımsızlığa götürücü amme oylaması kendince açıklamalarda bulundu.
Bosna Hersek’in istiklaline ilişkin kararın alındığı devir SDA Yürütme Kurulu Üyesi bulunduğunu hatırlatan Omersoftic, şunları söyledi:
"Rahmetli Aliya, amme oylaması sorusunu hazırladı ve bizlerin fikirlerinin ne işe yaradığını bellemek istedi. Kendisine 'arkamızda kimin olduğunu' sordum. Herkes Amerika’nın bizi destekleyeceğini düşünüyordu. Ben ise Hırvatistan’ın bağımsızlığında ehemmiyetli gösteriş oynayan Almanya’dan dayanak noktası almaktan yanaydım.
Boşnakların referandumu biricik başlarına yapamayacağını anladığımızda, dönemin Dışişleri Bakanı Haris Silajdzic’i Papa’yı görüşme etmesi düşüncesince uğurladık. Cumhurbaşkanımız, Silajdzic’e, 'Papa, Katoliklere ne vereceksiniz? niteleyerek sorarsa Müslümanlara ne vereceksek aynı vereceğimizi anlatım edersin' dedi."
Omersoftic, amme oylaması düşüncesince arsıulusal toplumdan gözlemcilerin Saraybosna’ya geldiğini ve kendisinin de onlardan mesul bulunduğunu belirtti.
Referandumun güzel bulunduğunu ve gözlemcileri bulundukları otelden alıp şehri dolaştırma planı yaptığını fakat otelden mevrut birlikte telefonun şişman mesail oluşturduğunu dile getiren Omersoftic, şöyleki bitmeme etti:
"Otel resepsiyonu kabilinden arandım. Gözlemcilerin dinlenmelik dalında olduğunu, otelde maskelenmiş ve silahlı insanların gezdiğini söylediler. Hemen otele gittim. Zamanın İçişleri Bakanı Avdo Hebib’i aradım, bana 'gözlemcileri bekâr bırakmamamı' söyledi. Hebib, otobüs ile gözlemcileri ikrar etmek düşüncesince yola çıktı. Onları havalimanına esermek istiyorduk fakat Saraybosna barikatlar ile kapatılmış olduğu düşüncesince şehre girilemediğini öğrendik. Bir müddet sonradan Hebib geldi, önceki anda birbirimize uzun uzun baktık. Hebib, referandumun kahramanı olmuştu."
Omersoftic, "Referandum neticeleri düşüncesince sevinecek vaktimiz olmadı, elden peşi esna harp başladı" niteleyerek değme ne derece harp beklentisi süresince olmasalar da dobra halde düzenleme olduklarını kaydetti.
"Aliya’nın vefatına derece değme devir yanındaydım"
1990 yılından 2003’teki vefatına derece değme devir Aliya İzetbegoviç’in indinde bulunduğunu tamlayan hususi koruması İmamovic, Aliya ile 26 Mayıs 1990’da SDA’nın yapılış toplantısında tanıştığını anlattı.
İmamovic, “Rahmetli Aliya ve eşine referandumda haremlik ettim. Bosna Hersek üstündeki bası baş döndürücü birlikte tomar artmıştı, buna karşın referandumu gerçekleştirdik fakat daha sonra Yugoslav Halk Ordusu'nun baskısı birlikte güzel arttı. 4 sene sürecek birlikte harbe gireceğimizi kimesne düşünmemişti.” ifadesini kullandı.
Bağımsızlık referandumu
Slovenya ve Hırvatistan'ın Yugoslavya’dan ayrılmalarının akabinde Bosna Hersek'te de istiklal referandumu sonucu alındı.
Bosnalı Sırpların şişman miktarda boykot ederek katılmadığı referandum, 29 Şubat-1 Mart 1992'de yapıldı. Halkın yüzdelik 64,31'inin sandığa gittiği ahali oylamasında beğenilen oyların yüzdelik 99,44'ü istiklal düşüncesince "evet" oldu. "Bağımsız" bulunan Bosna Hersek, 22 Mayıs 1992'de Birleşmiş Milletler (BM) üyeliğine ikrar edildi.
Bağımsızlık referandumunun elden akabinde Yugoslav Halk Ordusu'nun beraberinde Bosna Hersek ve Sırbistan'dan paramiliter Sırp birlikler, Müslüman Boşnaklara dirlik budunsal mertlik başlattı.
Bağımsız Bosna Hersek'in önceki cumhur reisi bulunan Boşnak önder Aliya İzetbegoviç'in liderliğinde ülkenin arazi bütünlüğünü, egemenliğini ve bağımsızlığını dayanak noktası olmak düşüncesince birlikte araya mevrut ayrımlı dini ve budunsal kökenlerden Bosna Hersekliler, kuzeyde ve doğuda Sırplar, güneyde ve batıda ise Hırvatlarla harp etti.
Dayton Barış Anlaşması
İkinci Dünya Savaşı'ndan sonradan Avrupa'daki en şişman katliamların yaşandığı Bosna Savaşı, Dayton Barış Antlaşması ile sona erdi.
ABD'de eyyam devam eden müzakerelerin peşi esna 21 Kasım 1995'te parafe edilen antlaşma, 14 Aralık 1995'te ise Fransa'da Bosna Hersek Cumhurbaşkanı Aliya İzetbegoviç, Sırbistan Cumhurbaşkanı Slobodan Milosevic ve Hırvatistan Cumhurbaşkanı Franjo Tudjman kabilinden yöntemince imzalandı.
Antlaşma ile Boşnak, Hırvat ve Sırplar "ülkenin müessis halkları" ikrar edildi.
