Anayasa Mahkemesinin 60. yapı yıldönümü hasebiyle bir merasim düzenlendi. Yüce Divan salonunda meydana gelen törende mütekellim Arslan, AYM'nin tarihini evvela 50 sene ve akıbet 10 sene kendisine dü devre ayırmanın, ferdî başvuru yardımıyla belkili bulunduğunu belirtti.
Arslan, Anayasa Komisyonu Raporu'nda da ‘bugüne derece devletçi anlayışla, devleti ve sistemi koruyan' bir aza kendisine algılanan Anayasa Mahkemesinin ferdî başvuruyla birlikte, ‘artık özgürlükçü kararlar sağlayan özgürlükleri güvenceye alan' bir yargı yeri kendisine algılanacağının belirtildiğini anlatım etti.
AYM'nin 53. yapı yıldönümü törenindeki konuşmasında Anayasa Mahkemesinin dizi değişim işlemi döneminin hâlâ başlangıcında bulunduğunu, alınacak aşırı ara olduğunu, bu değişimin tamamlanması ve dengeli bir hâle getirilmesi icap ettiğini dediğini hatırlatan Arslan, bu bildirme ayrımsız sürede reis kendisine yazık üstlendiği zamanın de istikametini yansıttığını vurguladı.
Bireysel başvuruyla süregelen dizi değişiminin düzgü denetimini de içerisine takanak halde ehemmiyetli seviyede gerçekleştiğini anlatım fail Arslan, “Anayasa Mahkemesi hem düzgü denetiminde hem de ferdî müracaatta doğruluk eksenli yaklaşımla Türk hususiyet pratiğine doğrultu verecek özellikte kararlar almıştır ve almaya bitmeme etmektedir. Bu kararlar bir taraftan hususiyet düzeninin Anayasa ile mevzun hâle gelmesini elde etmiş gayrı taraftan da asliye doğruluk ve özgürlüklerin himaye sahasını uzun uzadıya standartları yükseltmiştir. Mahkemenin benimsediği doğruluk eksenli dizi Anayasa hükümlerinin asliye doğruluk ve özgürlükler lehine yorumlanması sonucunu doğurmuştur. Bunun uygulamaya dü halde yansıdığını söyleyebiliriz. Birincisi acemi paradigmanın hükümran olmasıyla beraberce kuvvetler ayrılığı, hususiyet devleti, laiklik ve demokratik mevki derece devletin yapısına ve işleyişine bağlı anayasal ilkeler özgürlükçü bir yaklaşımla ele alınmıştır” niteleyerek konuştu.
Türk anayasa yargısındaki dizi dönüşümünün laiklik ilkesinin özgürlükçü yorumuyla başladığına yer veren Arslan, “Anayasa Mahkemesi ferdî başvurunun başlamasından hemen üç gündüz önce, 20 Eylül 2012 tarihinde verdiği bir kararda, o devre derece yargısal paradigmaya hükümran bulunan ve şimdi çoğalma yasakları meşrulaştırıcı bir fonksiyon gören sert olgucu laiklik anlayışını ayrılma etmiş; bunun adına ilmek ve vicdan özgürlüğünü güvenceye düzlük elastik ve özgürlükçü laiklik yorumunu benimsemiştir. Mahkeme bu sonucunda laiklik ilkesinin dini ferdin iç hayatına hapsetmediğini, ilmek ve inancın sosyal görünürlüğüne olanak tanıdığını ve bunu güvenceye aldığını belirtmiştir” değerlendirmesinde bulundu.
“Başörtüsü yüzünden salondan çıkarılan avukatın başvurusu ayrımcılık kendisine ikrar edildi”
Bireysel müracaatlar üzerine örnekler sağlayan Arslan, “Özgürlükçü laiklik yorumunun ihtimal de en açıkça yansıması başörtüsüne müteveccih yasakların doğruluk ihlali oluşum ettiğine ilişikli ferdî başvuru kararlarında görülebilir. Mahkememizin doğruluk eksenli laiklik yorumuna layıkıyla şahısların dinsel inançları gereği taktıkları başörtüsü, Anayasa'nın 24. maddesinde mahfazalı ilmek ve vicdan özgürlüğünün güvencesi altındadır. Bu kapsamda murafaa salonundan başörtülü bulunduğu düşüncesince çıkarılan avukatın başvurusunda ilmek özgürlüğünün ve ayrımcılık yasağının ihlaline değişmeyen verilmiştir. Aynı halde başörtüsü yasağı hasebiyle üniversiteden ilişiği doğranan öğrencinin aldığı bursları iadeli eylemek durumunda kalması da ilmek özgürlüğü ve yetişek hakkının ihlali kendisine görülmüştür. Diğer taraftan Anayasa Mahkemesi, devletin bir ekalliyet cemaatinin dinsel liderini seçilmiş hesabına kişi ortamında yaşamış bulunduğu anlaşmazlıklara zorba bir sosyal gerekseme yapılmaksızın karışma etmemesi icap ettiğini belirtmiştir. Bu kapsamda meydana getirilen ferdî müracaatta dinsel topluluk ortamında bir grubun intihap talebinin hile çeşidinden reddedilmesi başvurucuların ilmek özgürlüğünün ihlali kendisine değerlendirilmiştir” biçiminde konuştu.
15 Temmuz vuruş girişiminden sonradan yaşanmış bulunan dehşet çözüm şartlarını hatırlatan Arslan şunları söyledi:
“Türk Anayasa Mahkemesinin doğruluk eksenli paradigmayı yaşama geçirmesi bir güzel uygulama örneği ve muvaffakiyet hikâyesidir. Üstelik bu değişimin ülkemizin akıbet 10 senesinde yaşamış bulunduğu dehşet koşullar ve zorluklara karşın gerçekleştiği dikkate alındığında bahis konusu başarının boyutları şimdi güzel anlaşılabilecektir. Bu bağlamda 15 Temmuz 2016'da gerçekleşen vuruş teşebbüsü daha sonra yaşanmış bulunan dehşet çözüm şartlarını illa anmak gerekir. Mahkememiz bir taraftan tahsil edilen tedbirlere bağlı kendisine sayısı 100 bini aşan ferdî başvuru yüküyle gayrı taraftan da tesirleri bitmeme etmekte bulunan enine boyuna çetrefil türel meselelerle başa çıkabilmiştir. Olağanüstü zamanın ortaya çıkardığı türel sorunlara 2017 Anayasa değişiklikleriyle süregelen acemi anayasal kurumların yorumu ve uygulanmasına bağlı güçlükler da eklenebilir. Anayasa Mahkemesi ilkin anayasa yargısı pratiğimizde şimdi evvela örneği sıfır Cumhurbaşkanlığı kararnamelerinin denetimi hesabına Anayasa'nın komplike sayılabilecek hükümlerini sistemli bir birlik ortamında vermek aracılığıyla asliye umde ve esasları belirlemiş, oluşturulan davaların bir yönünü karara bağlamıştır.”
Yüce Divan salonundaki programa AYM Başkanı Arslan'ın yanı esna Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, CHP Genel Başkanı Kemal Kılıçdaroğlu, İYİ Parti Genel Başkanı Meral Akşener, HDP Eş Genel Başkanı Mithat Sancar, Yargıtay Başkanı Mehmet Akarca, TBMM Başkanı Mustafa Şentop, Adalet Bakanı Bekir Bozdağ ve Milli Savunma Bakanı Hulusi Akar katıldı. Törenin peşi esna heyet, Anayasa Tarihi Galerisi'nin açılışını gerçekleştirdi.
Engin Yağcı - Mert Cerrahoğlu
