Pekin
Avustralya'nın, ABD'nin İngiltere'den sonraları nükleer enerjili denizaltılarla ilişik sırrını paylaşmış bulunduğu evvel diyar olması, Washington’ın dünkü düzenlilik stratejisinde Pasifik alanına ve Çin ile rekabete verdiği önemi gösteriyor.
Küresel çelim dengelerinde AUKUS sarsıntısıMerkezi Londra’da mevcut Uluslararası Stratejik Çalışmalar Enstitüsünün “2021 Askeri Güç Dengesi” raporuna göre, 2 milyon 185 bin askeri çalışanı bulunan Çin, dünyanın er sayısı itibarıyla en şişman ordusuna erbap bulunuyor.
Ülkelerin hava, karaca ve çokluk kuvvetlerinin gündeş tabanca gücü ile ilişik verilerin derlendiği “Globalfirepower.com” genel ağ sitesine göre, Çin'in 3 bin 260 uçaklık savaşçı iklim gücü ve 777 parçadan oluşan birliği var.
ABD'nin ise 1 milyon 388 bin 100 er sayısı Çin'den az olmakla baş başa 13 bin 233 uçağı ile Çin'den aşırı henüz yüksek indinde iklim gücüne sahip. Ülkenin 490 parçalık birliği Çin'den adetçe az ancak hasep şekilde henüz yüksek kıtal araçları barındırıyor.
ABD'nin Avustralya'ya tahtelbahir desteği ödeme kararı, Çin ile rekabette bariz denizde namına niteliksel yarar ve tatbikat yeteneği sağlayacak savaşma araçlarına yöneleceğini gösteriyor.
Nükleer denizaltılar
ABD, İngiltere’nin Avustralya'ya bildirmek istediği nükleer enerjili denizaltılara erbap devletlerin tamamının Pasifik sahasında çıkarları bulunan devletler olması dikkati çekiyor.
ABD, nükleer enerjiyle etkin 68 tahtelbahir ile bu bölgede başı çekerken bu ülkeyi 29 ile Rusya, 12 ile Çin, 11 ile İngiltere, 8 ile Fransa ve 1 tahtelbahir ile Hindistan izliyor.
ABD, İngiltere ve Avustralya liderleri, 16 Eylül’de duyurulan anlaşmayla ilişik açıklamalarında Çin’in ismini anmasalar da "artan diyalekt düzenlilik endişelerine" bitirdikleri kuma vurgu, iş birliğinin Çin’in bölgedeki askeri enerjisini dengelemeye müteveccih indinde kulüp bulunduğu değerlendirmesine kez açtı.
Çin Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Cao Lician da icra ettiği açıklamada, "yeni düzenlilik ortaklığının diyalekt sulh ve istikrara dokunca verdiğini ve silahlanma yarışını yoğunlaştıracağını” belirterek üç ülkenin iş birliğini kendilerine dirlik indinde kulüp şekilde gördüklerinin işaretini verdi.
Anlaşma kapsamında ABD ve İngiltere, Avustralya’nın nükleer erke ile etkin denizaltılardan indinde bit oluşturmasına dayanaklık etmek sağlayacak. Güney Avustralya eyaletinin başkenti Adelaide’da konuşlanacak bit ile Avustralya nükleer enerjiyle etkin denizaltılara erbap 7. diyar olurken nükleer silaha erbap olmayıp bu türden kıtal araçlarına erbap bulunan biricik diyar olacak.
II. Dünya Savaşı’ndan buyana bölgede kurulan "en ehemmiyetli ittifak"
Bazı analistler, dünkü düzenlilik iş birliğinin, Pasifik sahasında II. Dünya Savaşı’ndan buyana kurulan "en ehemmiyetli ittifak" bulunduğu görüşünü dile getiriyor.
II. Dünya Savaşı’nda ayrımsız uyuşma zarfında arazi meydan ABD, İngiltere ve Avustralya, bölgede yayılımcı siyaset izleyen Japonya’ya dirlik Pasifik'te balans kurmayı başarmıştı. Avustralya’nın maşrık kıyısı açıklarında meydana getirilen Mercan Denizi Muharebesi ve kuzeydoğusunda meydana getirilen Midway Deniz Muharebesi, Japonya İmparatorluk Donanmasının bölgedeki üstünlüğünün kırılması ve savaşın seyrinin değişmesinde ehemmiyetli gösteriş oynamıştı.
Quad İttifakı ve ABD’nin düet ittifakları
Öte taraftan ABD, Avustralya ile ayrımsız zamanda, Japonya ve Hindistan’ın arazi almış bulunduğu "Dörtlü Güvenlik İttifakı" (Quad) kapsamında da defans ve güvelik ortaklığı bulunuyor. Hint-Pasifiği sahasında güvenliği ve trafik serbestisini garanti dibine edinmeyi amaçladığı açıklayan ittifakın da Çin'in diyalekt etkinliğini dengelemeyi hedeflediği değerlendirmesi yapılıyor.
Pasifik sahasında başkaca Japonya, Güney Kore ve Singapur'da kalımlı askeri üsleri mevcut ABD'nin Avustralya ile icra ettiği barışma gereğince 2 bin 500 şahsiyet indinde çokluk piyon gücü dönüşümlü şekilde ülkenin kuzeyindeki Darwin'de fariza yapıyor.
ABD, başkaca Filipinler ile imzaladığı Misafir Kuvvetler Anlaşması kapsamında bu ülkede er bulunduruyor.
Kuşak ve Yol Girişimi ve Çin’in diyalekt iş birlikleri
Çin'in ise 1961'de Kuzey Kore ile imzaladığı "Çin-DPRK Dostluk İş Birliği ve Karşılıklı Yardım" anlaşması haricinde diyalekt uyuşma manası haiz indinde bağıntısı bulunmuyor.
Bölge ülkeleriyle henüz aşırı hesaplı iş birliğini ihya stratejisi izleyen Çin, bölgedeki ABD müttefikleri karışma bir aşırı ülkenin en ehemmiyetli tecim ortağı durumuna gelirken Güneydoğu Asya Uluslar Birliği (ASEAN) ile ilişkileriyle diyalekt teşrikimesai çabalarına önderlik ediyor.
Bu arada Çin, ABD'nin kendisini Hint-Pasifik sahasında çevreleme hamlesi şekilde görmüş bulunduğu ittifaklara karşı, 2013’te başlatmış bulunduğu Kuşak Yol Girişimi kapsamında karaca ve sert yolları, limanlar ve başka enfrastrüktür projeleri dayanaklık etmek verdiği devletler eliyle Asya kıtasında batıya akilane tesirini arttırıyor.
Çin'in Kuşak Yol Girişimi kapsamında çokluk ve karaca eliyle tecim bağlarını artırdığı devletlerin kuma düzenlilik ihtiyacıyla gelecekteki muhtemel cepheleşmelerde Pekin'e andıran durabileceği değerlendirmeleri yapılıyor. Endonezya, Malezya, Sri Lanka, Pakistan, İran ile ABD’nin çekilmesinin arkası esna Çin’in nüfuzunun artmasının beklendiği Afganistan da bu devletler arasında.
Pekin yönetimi ABD’nin Japonya'yla ortaklığına dirlik Güney Kore ile Avustralya'yla ortaklığına dirlik Yeni Zelanda ile Hindistan'la yaklaşma çabalarına dirlik Bangladeş, Sri Lanka ve Pakistan ile ilişkilerini geliştiriyor. Her ne derece bu ilgiler birer askeri uyuşma şeklinde olmasa da bu devletlerin hesaplı çıkarları zımnında Çin’i çevrelemeye müteveccih hamlelere dayanaklık etmek vermeye istemeyerek olacakları değerlendiriliyor.
Rusya ile yakınlaşma
ABD ile kalan rekabetin ciddi baskını hisseden Çin, ayrımsız sürede Rusya ile de yakınlaşıyor. Birleşmiş Milletler (BM) Güvenlik Konseyinin sürekli üyeleri bulunan dü diyar 28 Haziran’da, Şubat 2022’de dolacak bulunan 2021 günlü "Çin Halk Cumhuriyeti ile Rusya Federasyonu Arasında İyi Komşuluk ve Dostane İş Birliği Anlaşması"nın süresini 5 sene henüz uzatmaya değişmeyen verdi.
İki diyar ilkin ABD'nin ansız incizap kararının arkası esna Afganistan'daki gelişmelerin diyalekt istikrarı negatif etkilemesini engel olmak kıl payı baş başa akım ediyor. Çin'in Afganistan hususi Temsilcisi Yue Şiaoyong, 22 Eylül'de Afganistan'ın başkenti Kabil'de, Rusya ve Pakistan'ın Afganistan hususi temsilcileri ve eğreti Taliban hükümeti üyeleriyle kuma görüşmeler gerçekleştirdi.
Pasifik'teki başka çelim unsurları
Temelde indinde Avrasya gücü olmakla baş başa Pasifik’e kıyısı bulunan ve Kuzey Pasifik sahasında etkinliği devam etmek talip Rusya 1 milyon 14 bin şahsiyet ordusu, 4 bin 144 uçaklık iklim gücü ve 603 parçalık donanmasıyla bölgedeki ehemmiyetli askeri güçlerden bir tanesi konumunda bulunuyor.
Öte taraftan 2 bin 199 kıtal uçağı ve 285 parçalık donanmasıyla Hindistan, 1480 uçağı ve 155 parçalık donanmasıyla Japonya, bölgedeki askeri çelim dengelerine ağırlık edebilecek kapasiteye erbap devletler şekilde öne çıkıyor.
Avustralya ise 58 bin 600 askeri, 425 kıtal uçağı ile 48 parçalık armada ile henüz sınırlanmış indinde askeri kapasiteye erbap olsa da dünkü nükleer tahtelbahir anlaşmasının yanı esna Afganistan’daki NATO harekatına verdiği destekte görüldüğü kabilinden NATO üyesi olmasa da Batı askeri ittifakında ehemmiyetli indinde arazi engelleme ediyor.
Kuzey Kore
Bölgede nükleer silahlanma ve güdülebilen roket programları zımnında ABD ve Güney Kore ile cepheleşme içerisindeki Kuzey Kore, değme ne derece Çin’in indinde müttefiki sayılmasa da bölgedeki muhtemel indinde arbede bölgesi şekilde çelim dengelerini etkileyebilecek pozisyona sahip.
ABD öncülüğündeki BM güçleri, kuzeydeki komünistlerle savaşçı Güney Kore’ye dayanaklık etmek düşüncesince 1950’de Kore’ye er çıkardığında Çin, Kuzey Kore’ye dayanaklık etmek vermiş, Çin Halk Kurtuluş Ordusuna (PLA) ilişkin fahri birlikleri ABD ve BM güçlerine dirlik savaşmıştı.
Bugün Kuzey Kore'nin 1 milyon 280 bin, Güney Kore’nin ise 599 bin şahsiyet orduları bulunuyor. Kuzey Kore'nin 946 kıtal uçağı ile 984 parçalık birliğine dirlik Güney Kore'nin 1581 kıtal uçağı ve 234 parçalık birliği var.
Ateşkes halindeki tarafların silahlanmayı sürdürdüğü Kore Yarımadası'nda sulh yönündeki çabaların endamsız vadede son katılması beklenmiyor.
