Afganistan
Afganistan'da Taliban çağında evren kamuoyunun gündemine yerleşen "kadın" konusu, Afgan topluluğunda barışma derdi ve terbiye imkanlarının sürmesi üstünden kritik edilmeye bitmeme ederken, camianın muhtelif gözyaşı gruplarındaki hanımlar acemi çağa müteallik ayrımlı görüşler tabir edebiliyor.
AA muhabiri, Afganistan'ın başkenti Kabil'de, hanımlara ve kız öğrencilere Taliban periyodunun geçmiş zamanlarını ne değerlendirdiklerini sordu.
Kabil'de hususi Afgan Mersi Hastanesi'nde avrat tevellüt doktoru yerine fariza karşıcı Dr. Musemma Destegir, bayanların habbe geçimine asistan olduklarından çalışmaya gerekseme duyduklarını belirterek, Taliban'ın kendilerine dip biçimde müdahalede bulunmadığını söyledi.
Taliban'ın yönetime gelmesi sonrası hükümetin hanımlara müteveccih tutumunu değerlendiren Destegir, bayanların çoğunluğunun Taliban hakimiyetinden mutlu bulunduğunu savunarak, "Taliban, doktorlara iş başı yapmaları izni verdi. Bu manada bizim göz boncuğu sorunumuz olmadı." dedi.
Taliban aleyhine meydana getirilen avrat gösterilerinin peşinde hâlâ baş döndürücü iktisadi sebepler bulunduğuna yer veren Destegir, "Taliban'a aksülamel yayınlayan bayanların çoğu Afganistan'ın ekonomisinin biçimsiz olması hasebiyle başağrısı içindeler. Ülke ekonomisinin bozulması ve maaşlarını alamamaları hasebiyle nice ailede avrat olsun eş olsun sıkıntıya düştü." ifadelerini kullandı.
Taliban karşıtı demonstrasyon düzenleyen bayanların müşterek çoğunun büyüklük dairelerinde çalıştıklarına ayraç fail Destegir, "Bazıları eş öğrencilerin okullarında öğüt verici öğretmenlerdi. Taliban, lazım tensikat yapılana genişliğinde işe gelmemelerini söyledi. Genelde bu hanımlar emek vermek haklarının elinden alınmasından endişeleniyor." değerlendirmesinde bulundu.
"Taliban makyajıma karışmadı"
AA muhabirinin "Taliban'ın makyajınızla ilişik müdahalesi olmadı mı?" sorusunu Destegir şöyleki cevapladı:
"Hayır, bana müşterek eleştiride bulunmadılar. Bir nesne demediler. Son aşama okkalı davrandılar. Günde 7-8 Taliban üyesinin otama düşüncesince geldiği eyyam oldu. Bazıları cerrahi engelleme oldu. Ben tevellüt doktoruyum. Taliban üyeleri, gebe eşlerini getirdiler. Kadınlar tevellüt yaptı. Ben deminden nasılsam (makyajlı) öyleydim. Bir aksülamel göstermediler. Teşekkür ettiler. Hatta ego sayrılarevi harcamalarını ödemezler niteleyerek düşünüyordum. Fakat hepsi harcamaları ödeyip gittiler. Bize akıbet aşama dobra davrandılar. 'Makyaj yapmayın' niteleyerek müşterek nesne söylemediler."
Özellikle Batı kamuoyunda Taliban'ın hanımlara müteveccih uygulamalarının açık aksülamel uyandırdığının hatırlatılması üstünde Destegir, "Şu an bu mevzuda birlik bilgelik sahibi değilim. Ama şurası biliyorum ki Taliban söylentilerde bulunduğu kabil bizlere engelleme etmiyor. Kadınların tepkisi hâlâ baş döndürücü idman ve konutlarını geçindirmekle ilgili." ifadelerine toprak verdi.
"Asıl dava barışma derdi"
Kadınların esas problemininin barışma derdi bulunduğunu dile getiren Destegir, "Eğer hanımlar düşüncesince lazım mefruşat oluşturulur, iş ve aylık verilirse probleminin çözüleceğini düşünüyorum." dedi.
Taliban'ın geldiği geçmiş günlerde bayanların sokağa çıkmaktan çekindiğini, Taliban üyelerinin engelleme edeceğini düşündüklerini dile getiren Destegir şunları kaydetti:
"İlk ilkin kimesne benzeri yapılmaksızın sokağa çıkamadı. Fakat hâlâ sonradan gördük ki müşterek engelleme bahis konusu değil. Kimseye sebep biricik başınıza dışarıdasınız demediler. Hatta şurası söyleyebilirim ki onların (Taliban) gelmesiyle bazısı şeyler düzeldi. Artık kimesne arpa alamıyor. Torpille işe duhul devri akıbet buldu. Güvenlik bilgili oldu. Bu açılardan baş döndürücü dobra oldu. Taliban’ın korkusuyla ne arpa alabiliyorlar ne de arakçılık oluyor."
"Beklentimiz, kızların kıraat ve çalışmalarına müsaade vermeleri"
Hukuk fakültesi 4'üncü derslik öğrencisi, 23 yaşındaki Melike ise Taliban yönetiminin gelmesi sonrasında bayanların durumunun kötüleştiğini söyledi.
Melike, "Şu an bayanların vaziyeti dobra değil. Eskiden hanımlar okula ve işe gidebiliyorlardı. Kızların okulları başlamadı, işe müsaade vermiyorlar. Kadınlar bu mevzularda endişeli. Durumumuzun dobra olmadığını söyleyebilirim. Beklentimiz, kızların kıraat ve çalışmalarına müsaade vermeleri zira avrat ve rical denktaş haklara sahip."
"Taliban'dan beklentimiz hanımlara haklarını vermesi"
Kabil’de ortaöğretim öğrencisi, 16 yaşındaki Uranga Mayar da Taliban'ın kızların okula gitmeleri ve iş hayatıyla ilişik getirmiş bulunduğu sınırlamalardan şikayetçi.
Taliban'ın gelmesiyle 6. sınıftan sonradan kızların okula gitmesine müsaade verilmediğini hatırlatan Mayar, "Bizim geleceğimiz anlaşılan değil. Bir camianın biricik tutkusu hemen düzenlilik değildir. Biz Taliban'dan okula gitmeyi ve emek harcamayı istiyoruz. Bazı hanımlar mevcut ki evde biricik etkin yerine eve nan getirirdi, deminden onlar çalışamıyor." dedi.
Mayar, Taliban yönetiminden talepleriyle ilişik şunları kaydetti:
"Bizim Taliban'dan beklentimiz terbiye ve çalışmaya müsaade vermesi, terbiye ve tutum dalında gelişmeler sağlaması ve hanımlara haklarını vermesi."
"Taliban'dan hususi müşterek beklentim yok"
Verdek kentine müteallik Çek ilçesinde canlı 18 yaşındaki Sayda ise bölgelerinin derinliğine zamandır Taliban kontrolünde bulunduğunu ve rastgele müşterek sorunla karşılaşmadıklarını söyledi.
Sayda, "Biz Taliban'dan memnunuz. Zaten müşterek vakitler de kılıç onların bilgili bulunduğu alanda yaşıyorduk. Bizce göz boncuğu derdi yok." dedi.
Kendi bölgelerinde Taliban'ın kızların okumalarına müsaade vermediğini tamlayan Sayda, bundan dolayı 3. sınıfa genişliğinde okuyabildiğini tabir etti.
"Taliban’dan beklentiniz nedir?" sorusunu Sayda, "Özel müşterek beklentim yok. Biz onlardan müşterek fenalık görmedik. Bizim isteğimiz devletimizde harp olmasın, bambaşka müşterek beklentimiz yok." dedi.
