Bağdat
ABD, Irak'taki Baas diyeti önderi Saddam Hüseyin'in türlü gerekçelerle görevden katılması düşüncesince 1990'dan itibaren iri ortak tedarik içerisine girdi. İşgalden geçmiş 13 salname ortak ambargonun uygulanmış olduğu Irak, hem konuşu aynı zamanda ömür standartları dair iri tahribatlar aldı.
Ambargodan sonraları ise gene ABD ve ona dayanak noktası sağlayan İngiltere, Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyinin (BMGK) kararını beklemeden Irak'ı karışma buyurmak düşüncesince düğmeye bastı.
Irak'a "istikrar ve demokrasi" getireceği kanıt edilen operasyona da "Irak'ı Özgürleştirme Operasyonu" ismi verildi. Ancak beniz binlerce sivilin yaşamını kaybettiği, milyarlarca doların harcandığı bu askeri engelleme ülkede yıldırı örgütü DEAŞ'ın ortaya çıkmasına da mefruşat hazırladı.
13 salname ağırbaşlı engelleyim neticesinde 500 bin bebek yaşamını kaybetti
BMGK, Irak'ın Kuveyt'i karışma etmesinden birlik 4 devir sonraları 6 Ağustos 1990'da, şimdi baş döndürücü iktisat ve finansal müeyyide yürütüm neticesinde aldı. Irak'ın Şubat 1991'de Kuveyt'ten çekilmesine karşın yaptırımlar Mayıs 2003'e denli bitmeme etti. BM Güvenlik Konseyi, bu zamanda ABD ve İngiltere'nin engellemeleri zımnında Irak'ın bütün itirazlarını arka çevirdi.
Irak'ta 13 sene süresince geçerli ağırbaşlı engelleyim zımnında kötüleşen konuşu durum, halkın avlu standartlarını acıklı ortak halde aşağıya çekti, yurt altyapısı iri dokunca gördü, vatandaşlara müteveccih hizmetlerde çın aksamalar yaşandı.
BM Gıda ve Tarım Örgütü (FAO), 1993 senesinde yayımladığı raporda, engelleyim neticesinde ülkedeki kıtlık oranının baş döndürücü faziletkâr ortak seviyeye eriştiği uyarısında bulundu. FAO, 1995'te yayımladığı raporda ise sıhhatsiz milyon Iraklı çocuğun dayatılan engelleyim zımnında kıtlık ve biçimsiz ömür koşullarından yaşamını kaybettiğini duyurdu.
BM Güvenlik Konseyinin neticesinde olmaksızın karışma hazırlığı
ABD ve İngiltere, Irak'ın işgali düşüncesince öbür devletlerin desteğini alabilmek hesabına zamanın Irak önderi Saddam Hüseyin'in şişko ölümlere sebebiyet verebilecek çekirdeksel silahlar geliştirdiği iddialarını ortaya attı.
Dönemin ABD Başkanı George W. Bush, 2001-2003 yıllarında bu iddialar üstünde ortak dosya hazırlatarak Irak işgalini kanuncu ortak statüye kavuşturma mücadelesine girdi.
ABD Dışişleri Bakanı Colin Powell, 5 Şubat 2003'te BM Güvenlik Konseyinde meydana getirdiği konuşmada, "Saddam Hüseyin'in dirim bilimsel silahlara erbap olduğu için tek şek bulunmayan ve şimdi fazlasını üretebilecek kapasiteye sahip." iddiasında bulundu.
İddiaların aksine, BM Silah Denetleme Komisyonu Başkanı Hans Blix, 14 Şubat 2003'te hazırladığı raporda, Irak'ta araştırmalarda bulunan kadrosunun rastgele ortak dirim bilimsel tabanca bulamadığını açıkladı. ABD ve İngiltere, Irak'ın işgali düşüncesince BMGK'ye kifayetli kanıtlar sunamadı. Bunun dair dü ülkenin öncülüğünde kurulan koalisyon hükûmeti hükûmeti gücü BMGK'den diploma çıkmadan karışma neticesinde aldı.
Bu kararla, Irak'ın işgaline şişirme haber ortak bahaneyle girişilmesinin yanı esna BMGK'nin çevrim dışı bırakılması zımnında arsıulusal ahbaplık da çiğnendi.
Irak'a ağırbaşlı bedeller ödetecek savaşın çanları çaldı
ABD Başkanı Bush, 17 Mart 2003'te Saddam Hüseyin ve ailesine 48 sayaç süresince ülkeyi vazgeçme etmeleri, huysuz hâlde askeri müdahaleyle gönül rahatlığı karşıya kalacakları uyarısında bulundu. Bush, bu çağrıdan birlik 2 devir sonraları 19 Mart'ta ise ABD ve ona dayanak noktası sağlayan koalisyon hükûmeti hükûmeti güçlerinin Irak'a gönül rahatlığı askeri ameliyat başlattığını duyurdu.
Ülkenin tamamını ele nâkil koalisyon hükûmeti hükûmeti güçleri, 13 Aralık 2003'te Saddam'ı doğduğu Tikrit'te arazi altında gizlenirken yakaladı. Saddam'ın ailesiyle Baas diyetinden nice fevk düzem mezun Ürdün'e kaçarak sığınma etti. Hükümet ve ordunun hepsi lağvedildi.
ABD'den tahminî dü sene fariza meydana getirecek Paul Bremer, Geçici Koalisyon Yönetimi'nin başkanlığını yaptı. Saddam Hüseyin, türlü suçlardan tahminî 3 sene devam eden usa vurma sürecinden sonraları 30 Aralık 2006'da Salahaddin'e ilişkin Diceyl bölgesinde Şiilere müteveccih şişko kırım gerçekleştirilmesi talimatı verdiği sebebi öne sürülerek ölüm cezası cezası cezası edildi.
Savaşın faturası sivillere kesildi
Irak'ta işgalle beraberce süregelen ABD askerlerinin varlığı tahminî 9 sene sonraları 18 Aralık 2011'de akıbet buldu. Ülkeyi hunriz ortak kaosa sürükleyen işgal, rakamları açık şekilde bilinmemekle beraberce binlerce sivilin yaşamını kaybetmesine, baş döndürücü şimdi fazlasının ise muhaceret etmesine defa açtı.
Irak Sağlık Bakanlığının verileri üstünde düzentileme karşılayıcı özgür "Iraqcountybody" organizasyonuna göre, Irak'ta 2003-2011 yıllarındaki çatışmalardan kaynaklı tahminî 120 bin çıplak yaşamını kaybetti.
ABD'li 4 binden ortak tomar er yaşamını kaybetti
İşgalin sona erdiğini duyuran zamanın ABD Başkanı Barack Obama, 21 Ekim 2011'de meydana getirdiği açıklamada, tahminî 9 salname müddet içerisinde 1 milyona DOĞRU ABD'linin fariza meydana getirdiği Irak'ta 4 bin 400 askerin yaşamını kaybettiğini, 32 bininin yaralandığını ve 1 trilyon dolardan ortak tomar paranın harcandığını belirtti.
İşgal gölgesindeki siyasal gelişmeler ve sonrası
ABD öncülüğünde 2005 senesinde meydana getirilen siyasal anlaşmayla Irak'ta Başbakanlık Şiilere, Meclis Başkanlığı Sünnilere, Cumhurbaşkanlığı makamı ise Kürtlere verildi.
Nuri el-Maliki, 22 Nisan 2006'da Başbakan seçildi. Sünniler ilkin iktisap buyurmak kıl payı Kürtlerin tenkit oklarının gayesi durumuna mevrut Maliki, fariza süresinin dolduğu 2014'e denli mezhepçi yaklaşımıyla ağırbaşlı tepkiler aldı.
Bağdat'ta Saddam çağında Sünniler hakimiyeti elinde tutarken, Maliki çağında ise dengeler birlik bilakis döndü. Saddam'ın devrilmesiyle iri ortak tenhalık ve sahipsizlik canlı ve hisseden Sünniler ihtimal de bu işgalin en iri faturasını ödedi.
2003 önceleri soykırıma uğrayan Türkmenler ahit de dışlanmış durumda
Kürtler ise ABD öncülüğünde 2005'te hazırlanmakta bulunan Anayasa sebebiyle Erbil, Süleymaniye ve Duhok vilayetlerinden oluşan alanda Irak Kürt Bölgesel Yönetimi'ni (IKBY) anons ettiler. IKBY'deki siyasal ve asayiş dalında yaşanmış bulunan istikrardan çevre Kürtler, etraflıca seneler süresince Irak'ın en baş döndürücü gelişen ve yıldızı ışıltılı tarafı şekilde gösterildi.
Ülkenin üçüncü asliye ve kadim bileşeni Türkmenler ise Saddam çağında genosit politikasına sunulan kalırken, 2003 sonrası düzenden de dışlandılar. Türkmenlerin, erbap oldukları kişi sayısı ve coğrafi konumlarına mucibince asimilasyon edilmeleri engellendi. Irak'taki sistemin Türkmenlere gönül rahatlığı uyguladığı ayrımcı ve görmezden yetişme politikaları günümüze denli sürüyor.
DEAŞ'ın ortaya çıkması ve 5 milyon iç göçmen
ABD'nin 3 sene öncesinde vazgeçme etmiş olduğu Irak'ta iri yıkımlara defa açan DEAŞ, 2014'te ülkenin üçte birine mukabele fail Musul, Enbar ve Salahaddin vilayetleriyle Diyala ve Kerkük'ün ortak kısmında egemenlik sağladı.
Irak Başbakanı Haydar el-İbadi, 18 Aralık 2017'de bilançosu baş döndürücü ağırbaşlı bulunan askeri operasyonlar neticesinde DEAŞ'ın ülkedeki varlığının ortadan kaldırıldığını duyurdu. Örgütün varlığından çevre çoğunluğu Sünnilerden oluşan 5 milyonluk ortak iç muhacir dalgası yaşandı. Musul, Enbar ve Salahaddin vilayetlerinde bedeli 80 bilyon doları bulan iri yıkımlar meydana geldi. Bunun indinde on binlerce çıplak yaşamını kaybetti.
Ekim 2019'da ise işsizlik, yolsuzluklar ve amme hizmeti yetersizliği zımnında Bağdat ve lodos kentlerde açık dirayetli el gösterileri pırtlak verdi. Protestolar, zamanın Başbakanı Adil Abdulmehdi hükümetinin istifa etmesine illet oldu. Abdulmehdi'nin namına Irak İstihbarat Servisi Başkanı Mustafa el-Kazımi başkanlığında ortak hükümet kuruldu. Bu hükümet göstericilerin talepleri dair 10 Ekim 2021'i er seçme zamanı şekilde belirledi. Yapılan er umumi seçimlerin üstünden 5 ay geçse de ülkede hala yaşanmış bulunan siyasal anlaşmazlıklardan çevre ortak hükümet kurulamadı. Irak'ta halen ortak "siyasi tıkanıklık" havası hakim.
"Özgürlükleri el şekilde akıllıca değerlendiremedik"
Iraklı sarıklı Saad Selman, AA muhabirine meydana getirdiği açıklamada, "Ben emektar devri de 2003 sonrası devri de yaşadım. Yeni devirde vatandaşa birtakımı özgürlükler verildi fakat bunu el şekilde akıllıca değerlendiremedik." dedi.
"Eskiden bulunan çağa mucibince asayiş ve denge vardı." diyen Selman, acemi zamanın müspet yönlerini sıralarken, Saddam sürecinin bilakis aut dünyaya açıldıklarını ve dünyada olup bitenlerden bilgili olduklarını söyledi.
Saddam çağında Irak'ta peyk yayını ve el telefonu kabilinden teknolojik aygıtların kullanması yasaktı. Ülkede Saddam ve partisinin faaliyetlerini yayınlayan ve günün belli başlı saatlerinde neşriyat karşılayıcı çabucak 2 göstergeç kanalı bulunuyordu.
Iraklı öğretmen, halihazırda milislerin ve aşiretlerin devletten şimdi çelimli konumda bulunduğunu belirterek, bunları arama edecek mutluluk gücünün bulunmamasından yakındı.
Irak'ta 2003 öncesinde yolsuzlukların bulunmadığını ve salname mutluluk bütçesinin halkı geçindirdiğini kail Selman, şu halde bitmeme etti:
"Öğretmenlerin emektar devirde aylığı azdı fakat hürmet görürlerdi. Öğretmenler liyakate mucibince atanır ve meslekte ona mucibince yükselirdi. Şimdi ise meslekteki yükselmeleri partilere bağlılıklar belirliyor. Bir öğrencinin velisi girip okulu dağıtabiliyor ve öğretmenleri rahatsız etme edebiliyor, ayrıca dövüyor. Öğretmenleri koruyucu kanunlar bulunmuyor. Eskiden anayasa devleti vardı."
"Saddam'ın şahsını değil, o dönemdeki sakıncasız ortamı özlüyoruz"
Iraklı esnaf Ahmed Galib de Saddam çağında ailesinden çabucak ortak tomar ferdin ölüm cezası cezası cezası edildiğini anlatsa da şu an ülkenin süresince bulunmuş olduğu kaotik vaziyetten hoşnut olmadığını dile getirdi.
38 yaşındaki doktora talebesi Sefa Cemal de "Saddam'ın şahsını değil, o dönemdeki anayasa devleti ve sakıncasız ortamı özlüyoruz. 2003 sonrası yaşanmış bulunan sertlik vakalarında onlarca yakınımı kaybettim. Devlet müessesesi göçük durumda. Devlet müesseselerinde rutin döküman işimizi arpa vermeden gerçekleştiremiyoruz. Yolsuzluklar devleti kemirmiş durumda." ifadelerini kullandı.
