Johannesburg
Güney Afrika Cumhuriyeti'nde 1 Kasım'da planlı yerli seçimler, neticeleri bakımından şimdiden yurt tarihinin en nazarıitibar dişi seçimlerinden birisi biçimine geldi.
Nelson Mandela'nın 1994'ten bu yana iktidardaki partisi Afrika Ulusal Kongresi (ANC) ile 1999'dan bu yana anne ihtilaf partisi bulunan Demokratik İttifakın (DA) ehemmiyetli oy kayıplarına uğramış olduğu seçimlerde, ihtilaf partilerinin politik dengeler içerisindeki görevi ehemmiyetli seviyede arttı.
Seçimlerde ANC ve DA'nın 8 büyükşehirden 5'i karışma onlarca belediyede riyaset düşüncesince müstelzim oy çoğunluğunu yakalayamaması, partiler ortada "koalisyon görüşmeleri" polemiklerini ve kimi belediyelerde seçimlerin tekrarlanması ihtimalini de yanı sıra getirdi.
AA muhabiri, kıtanın en iri üç ekonomisinden birisi bulunan 60 milyonluk Güney Afrika'nın bulunan politik dengesini etraflıca etkileyen 1 Kasım yerli seçimlerini ve sonra yaşanmış bulunan süreci derledi.
1- Bu seçimlerin neticeleri Güney Afrika siyaseti açısından ne deme tabir ediyor?
2021 seçimlerinde sandıklardan çıkan sonuçlar, en herşeyden ilk olarak 27 salname erk partisi ANC açısından eleştiri birlikte ileti taşıyor.
Tarihinde evvela kat bu seçimlerde yüzdelik 50'lilerin altını gören partiden kayan oyların ehemmiyetli kısmının baş döndürücü milliyetsever söylemleriyle dikkati dişi toplumcu Ekonomik Özgürlük Savaşçıları (EFF) ile Inkatha Özgürlük Partisi (IFP) kabilinden henüz aşkın diyalekt seçmene seslenme fail partilere gittiği gözlemleniyor.
ANC'nin ehemmiyetli oy depolarında bile müntehip katılımının nazarıitibar dişi seviyede düşüt oluşu, seçmenin ANC'ye erinç birlikte tepkisi namına yorumlanıyor.
Beyaz Güney Afrikalıların ağırlıkla yeğleme etmiş olduğu DA, özellikle Cape Town kazanmak kıl payı anadan görme oy depolarında çoğunluğu korumayı başarsa da yurt genelinde oylarının yüzdelik 27'den yüzdelik 21'lere gerilediği görülüyor.
Buna karşın ihtilaf partilerinden hiçbirisinin oylarında iri çoğalma kaydedilmemesi dikkati çekiyor.
2- ANC Güney Afrika politik tarihinde elbette birlikte toprak oluşum ediyor?
Kuruluşu 1912'ye yaslanan ANC,1946-1994 yıllarında ülkeyi yönetmen apartheid diyetine erinç direnişin en ehemmiyetli aktörlerinden birisi oldu.
Nelson Mandela öncülüğünde, apartheid diyetinin yıkılmasının peşi sıra 1994'te iktidara mevrut parti, o tarihten itibaren rastgele umumi seçimde yüzdelik 50'lerin üstlerinde oylarla iktidarını korudu.
Son senelerde öğür içerisindeki ananeci ve yenilikçi kanatlar ortada yaşanmış bulunan mücadele, emektar Cumhurbaşkanı Jacob Zuma ve emektar ANC Genel Sekreteri Ace Magashule kabilinden önde mevrut gelenekçilerin siyaseten likidasyon edilip, yenilikçilerin öğür yönetiminde ve hükümette ehemmiyetli pozisyonlar elde etmesiyle sonuçlandı.
Ayrıca Zuma'nın mahkemeye itaatsizlikten cezaevine girmesinin peşi sıra orak ayı ayında yaşanmış bulunan kuvvet vakalarında 342 isim yaşamını kaybetti, binlerce salon ve iş noktayı yağmalandı ve minimum 2 bilyon dolarlık hasar oluştu.
Yeni yüz koronavirüs (Kovid-19) salgınının tetiklediği kazançlı sorunlar, faziletkâr işsizlik, güvenlik sorunları, çarpıcılık kesintileri ve enfrastrüktür problemleri ANC'nin müntehip üstündeki imajını aksi etkilese de öğür yurt genelinde iktidarın en iri talibi olma hususi durumunu sürdürüyor.
3- Seçim sürecinde ve sonra neler yaşandı?
Temmuz ayında tarihinin en iri kuvvet ve soygunculuk vakalarından birtanesini canlı Güney Afrika, 1 Kasım yerli seçme sürecine, ANC'nin kimi belediyelerde yavuklu listelerini sonuç müracaat tarihinden evvela yetiştirememesinin ardından, seçimlerin ertelenmesi tartışmaları eşliğinde girdi.
Seçimlerin 2022'ye ertelenmesi talebinin Anayasa Mahkemesince reddedilmesiyle yaşanmış bulunan kriz, Seçim Komisyonunun (IEC) sonuç müracaat tarihini uzatmasıyla çözümlendi.
Bazı seçme bölgelerinde planlı protestolara rağmen, 1 Kasım seçimleri umumi namına hadisesiz birlikte halde engellenmeyen ve adaletli birlikte ortamda gerçekleştirildi.
Üç gündüz devam eden etraflıca birlikte oy tutma işleminin peşi sıra 4 Kasım akşamı oylar açıklandığında, 5 büyükşehir belediyesi karışma 66 belediyede tek politik partinin oyların çoğunluğunu alamadığı görüldü.
Bu durum, bu belediyelerde başkanların belirlenmesi düşüncesince partiler arası ittifaklar kurulması konusunu da gündeme taşımış oldu.
4- Muhalefet partileri iktidarla bağlaşma ihdas fikrine ısıdam bakıyor mu?
Ana ihtilaf partisi DA'dan meydana getirilen açıklamada, beklendiği kıl payı partinin ANC'yle tek belediyede ittifaka gitmeyeceği belirtildi.
Seçim neticeleri bakımından anahtar ehemmiyet ele geçiren IFP ile ActionSA'den de ayrımsız gündüz benzeri izahat geldi.
1 Kasım'ın kazananlarından EFF ise arazilerin kamulaştırılıp serseri bölüt dağıtılması ve rasizm karşıtlığı kabilinden kimi asliye şartlarının sağlanması durumunda, ANC karışma rastgele partiyle bağlaşma kurmaya apiko olduklarını duyuru etti.
DA, IFP ve ActionSA'nın bu uzlaşmasız tutumu, nice belediyede, partiler arası ittifaklar kurulması ihtimalini iyice zora soktu.
5- İktidarın hale tepkisi ne oldu?
ANC'li Cumhurbaşkanı Cyril Ramaphosa, geçmiş şeb ezanı saatlerinde icra ettiği açıklamada, ANC'nin bu seçimde çıban aldığını onama ettiğini fakat ihtilaf partileriyle uzlaşmaya ve koalisyona gitmeye apiko olmadıklarını söyledi.
Partinin oy oranlarında yaşanmış bulunan düşüşün, müntehip katılımıyla münasebetli bulunduğunu tamlayan Ramaphosa, ANC'li seçmenleri baştan kandırma edeceklerini vurguladı.
Bu durum, özellikle büyükşehirler kazanmak kıl payı nice belediyede seçimlerin yenilenmesi ihtimalini de gündeme getirdi.
