İstanbul
Türkiye'nin Paris Anlaşması'nı onaylaması ve 2053 düşüncesince kesin el değmemiş sürüm maksadı belirlemesiyle diyar politikası somutlaşmaya başlarken, nice piyasası yakından ilişik yeşil dönüşümün gerçekleştirilmesine müteveccih hazırlıklar ivme kazandı.
İklim değişikliğiyle mücadelenin ve global ateşlilik artışını önlemenin birlikte iri iktisat politikalarını ve ticareti de baştan şekillendiren yeşil dönüşüm, Türkiye'nin hesaplı kalkınma ve ihracata çevrilmiş planlarını da yakından etkiliyor.
Bu kapsamda, Türkiye'nin en iri dış satım pazarı Avrupa Birliği'nin (AB) 2050'de karbon etkisiz olma hedefiyle karbon salımı erdemli mamüllerin ithalatına vergilendirme yaparak uygulamaya koyacağı Yeşil Mutabakat, önceki etapta çimento, demir-çelik, alüminyum, basma ve cazibe sektörlerinde karbon yoğunluğunun azaltılması düşüncesince şümullü değiş gerektiriyor.
Sıfır sürüm hedefi, Yeşil Mutabakat'a uzlaşma düşüncesince dönüşümü hızlandırabilir
Uzmanlar, karbon yoğunluğunun azaltılması düşüncesince atılması müstelzim önceki adımın Türkiye'nin 2030'a derece kömürden çıkışını sağlayacak müşterek izlem belirlemesi bulunduğunu ve bunu ömrünü doldurmuş santrallerden başlayarak gerçekleştirmesi icap ettiğini belirtiyor.
Sürdürülebilir Ekonomi ve Finans Araştırmaları Derneği Kurucu Direktörü Bengisu Özenç, AA muhabirine icra ettiği açıklamada, Türkiye'nin 2053 kesin el değmemiş sürüm hedefine kavuşması düşüncesince hoppadak yenilenebilir erke yatırımları yapmasının kifayetli olmadığını belirterek, "Öncelikle kömürden çıkışı öngören müşterek defa haritası gerekiyor ki insicamlı müşterek yeşil transformasyon gerçekleştirilebilsin. Türkiye'nin 2030'a derece kömürden çıkması gerek. Kömür kaynaklı emisyonlar 2030'a derece azaltmamız müstelzim sürüm miktarıyla az hâlâ başa baş." dedi.
Türkiye düşüncesince kömürden çıkışın uran kendisine 2030'a derece gibi bulunduğunu dile getiren Özenç, şöyleki konuştu:
"Bu politik müşterek değişmeyen fakat müşterek defa belirlemişken Türkiye'nin öz olanakları doğrultusunda bu yönde adımlar atacağını düşünüyorum. Elektrik sektöründeki dönüşümü hâlâ evvela karbon vergileriyle düşünmedik. Kömür teşvikleriyle özne müşterek cümle ortamında baktık. Bu teşvikleri ve emisyonlar dolayısıyla bahis konusu olacak ek maliyetleri düşündüğümüzde bu çıkışın gerçekleşmesi lazım. Yeşil Mutabakat kapsamında karbon koyu sektörler bulunan demir-çelik, çimento, alüminyum, basma ve cazibe sektörleri rüçhan alanlar fakat bu sektörlerin genişlemesi de lakırtı konusu. Artık millî müşterek el değmemiş sürüm amacımızın olması, bu sektörlere bağlı kapsamı da kendimizin çizebileceği anlamına geliyor."
Özenç, karbon koyu altyapıya yapılacak yatırımların dünkü hesaplı düzende çelimsiz müşterek müddette kuvvetsiz servet biçimine benzeşme riski taşıdığının altını çizdi.
Teknolojik gelişmelerin de yeşil dönüşümü desteklemesi icap ettiğini kail Özenç, iri ölçekli işletmelerin birlikte KOBİ'lerde de baş döndürücü boyutlu müşterek transformasyon ihtiyacının ortaya çıktığını dile getirdi.
Özenç, yeşil transformasyon kapsamında katıksız gazın rolünün ise "geçiş yakıtı" kendisine etraflıca müşterek müddet hâlâ bitmeme edebileceğini söyledi.
Kara yolu ve diyar yolu taşımacılığı da sektörlere eklendi
Türkiye Ekonomi Politikaları Araştırma Vakfı Kurucu Direktörü Güven Sak da Türkiye'nin 2053 kesin el değmemiş sürüm hedefinin kasımda İskoçya'nın Glasgow kentinde düzenlenecek Birleşmiş Milletler (BM) İklim Değişikliği Çerçeve Sözleşmesi 26. Taraflar Konferansı'nda (COP26) somutlaştırılabileceğini belirterek, "Kömürden depar belgesi stratejisinin COP26'da hâlâ konkre bir duruma gelmesinin Türkiye'nin önünü açacağını düşünüyorum. Yeşil Mutabakat kapsamındaki sektörlerin topu topu erke koyu sektörler ve emisyonların azaltılması en ehemmiyetli konu. Bu nedenle, Yeşil Mutabakat'a uzlaşma açısından atılması müstelzim önceki ve en açık hamle da 2030'da kömürden çıkışı stratejisi oluşturmak." dedi.
Sak, Türkiye ekonomisinin Avrupa'nın ayrılmaz parçası bulunduğunu ve Avrupa şekil ve formül değiştiriyorsa Türk ekonomisinin de buna mucibince dönüşmesi icap ettiğini tabir etti.
Süreç ortamında Avrupa ile nice dünkü bütünleşme alanlarının ortaya çıkacağını dile getiren Sak, şöyleki bitmeme etti:
"Yeşil Mutabakat kapsamında belirlenen önceki 5 tüketicilere yağız yolu ve diyar yolu taşımacılığı da eklendi. Tüm bu hazırlıklar Avrupa'nın iç pazarıyla ilgili. İthal ürünlere karbon eşitleme vergisi getiriliyor. Şirketlerin öz bedel zincirleri ortamında karbon emisyonlarını düşürmeleri düşüncesince müstelzim tedbirleri almalarını mecburi markajcı tensikat lakırtı konusu. Enerji koyu sektörler 3 noktada Yeşil Mutabakat ile uzlaşma sağlayabilirler. Bunun önceki adımı emisyonların azaltılması, ikincisi hâlâ müşterek tomar hurda ve art dönüşümlü girdi kullanılması, üçüncüsü ise değişen teknolojinin yenilenmesi. 2053 kesin el değmemiş sürüm yılıysa, önceki etapta erke sektöründeki karbon emisyonlarının azaltılması düşüncesince çabuk akım buyurmak gerekiyor ki bu da kömürden depar belgesi düşüncesince izlem oluşturulması demek. Bundan sonraları dünkü kömür santrali yapılması baş döndürücü gibi görünmüyor. Halihazırda çevreye yaymış olduğu emisyonlar dair budaklı santraller var. Bu kapsamda, ömrünü doldurmuş santrallerden başlayarak kömürden depar belgesi stratejisine gerekseme var."
Türkiye, Avrupa'ya müvellidülma tedarikinde ehemmiyetli namzet ülkelerden
Sak, Türkiye'nin, gelişme ve istihdamı artırırken emisyonları indirmek düşüncesince intikal çağında kullanabileceği seçenek erke kaynakları bulunduğunu ve katıksız gazın bunların başlangıcında geldiğini söyledi.
Doğal kavara ve müvellidülma karışımının da bu süreçlerde hâlâ ak pak müşterek hal sunacağını ve mevcud katıksız kavara borazan hatlarıyla bu karışımın iletilebileceğini özetleyen Sak, Avrupa'daki nice çalışmada Türkiye'nin müvellidülma tedariki düşüncesince avantajlı adaylardan birisi kendisine öne çıktığını tabir etti.
Sak, Türkiye'den Avrupa'ya uzanan katıksız kavara borazan hatlarıyla da müvellidülma taşınabileceğini vurgulayarak, "Diğer müşterek seçenek pınar da nükleer. Nükleerde baş maliyetleri erdemli fakat orada da hâlâ önemsiz ölçekli yatırımlarla bu maliyetlerin düşürülmesi düşüncesince icraat yapılıyor." niteleyerek konuştu.
Sermaye koyu ve şümullü müşterek transformasyon döneminin yaşanacağını tamlayan Sak, şunları kaydetti:
"Türkiye'nin karbonsuzlaşması esasen Avrupa'nın karbonsuzlaşması demek. Avrupa düşüncesince karbonsuzlaşma politikasını Türkiye'yi dikkate almadan tasarlayabilmek gibi değil. Bu nedenle, Türkiye'de karbonsuzlaşmaya müteveccih yatırımların finansmanı düşüncesince bütün adımları atmamız lazım. Bunun birlikte ecnebi yatırımları da bu kapsamda gitmek gerek. Salgın sonrası Çin'den uzaklaşacak bedel zincirini Türkiye'den geçirmek, bedel zincirlerinin baştan yapılanmasında kendimize toprak ayırmak ve Yeşil Mutabakat'a uyumda müstelzim yatırımları akçalanmış buyurmak düşüncesince bu adımlara gerekseme var."
Yeşil Mutabakat düşüncesince AB'den 1 trilyon avroluk bütçe
AB Yeşil Mutabakatı, diyar değişikliğiyle mücadelede karbonsuz ekonomiye dönüşümü iletmek şartıyla Aralık 2019'da açıklandı. Mutabakat kapsamında AB limonluk gazı emisyonlarının 2030'a derece yüzdelik 55 azaltılması, 2050'ye derece ise kesin el değmemiş emisyona ulaşılması hedefleniyor. Avrupa Komisyonu bu gayeye müteveccih 1 trilyon avroluk envestisman maksadı açıkladı.
AB'nin Yeşil Mutabakat kapsamındaki sürüm azaltım hedeflerini gerçekleştirmesi düşüncesince ithal mallara uygulayacağı sınırda karbon vergisi düzenlemesinin ise 1 Ocak 2023 bakımından devreye gireceği fakat 31 Aralık 2025'e derece intikal devri uygulanması planlanıyor. Düzenlemenin 1 Ocak 2026 bakımından ise dört dörtlük kendisine uygulanması bekleniyor.
