Moskova
Küresel ekonomi, Kovid-19 salgını dolayısıyla yaşanmış bulunan iktisadi krizin toparlanma evresini tamamlayamadan Rusya-Ukrayna savaşına ilişkin yerine emtia fiyatlarında tanıdık artışlarla sarsılıyor.
Batılı devletlerin Rusya ekonomisini zayıflatmaya müteveccih uyguladığı yaptırımlar, Rusya'nın ehemmiyetli paya erbap bulunduğu nice emtia ürününde tutarları kâffesi zamanların en efdal seviyesine taşıdı.
Avrupa'da derinliği en çok bulunan Hollanda merkezli mevhum gaz tecim noktası Dutch TTF'te akıbet ortak yılda 10 kıvrım kalan gaz fiyatı, savaşın başlamasıyla rekor tazeledi.
Savaş başlamadan eski çağ bulunan 23 Şubat'ta megavatsaat başı 88,3 ekü seviyesindeki vadeli gaz fiyatı, 7 Mart'ta megavatsaat başı 345 avroya çıkarak yüzdelik 292 artış kaydetti.
Brent petrolün varil fiyatı ise bu zamanda 96,6 dolar düzeyinden yüzdelik 35,3 artışla yüzdelik 130,7 doları gördü. Böylece yer yağı fiyatları, 2008'den bu yana en efdal seviyesine ulaştı.
API2 Rotterdam vadeli kömür titrem başı fiyatı ise 23 Şubat'taki 200 dolar seviyesine uyarınca yüzdelik 142,5 artarak 485 doları buldu.
Fiyatlardaki artışta, Batılı devletlerin Rus yer yağı ve gaz ihracatına engelleyim yürütüm olasılığı çarpıcı oldu.
Ocak ayında günce hep 10 milyon varil idmansız yer yağı üretimiyle dünyanın en şişman üçüncü yer yağı üreticisi konumunda mevcut Rusya, günce 8 milyon varille en şişman ikinci yer yağı ihracatçısı unvanına da sahip.
Rusya, küresel gaz ticaretinin yüzdelik 26'sını, sıvılaştırılmış gaz ticaretinin de yüzdelik 8'ini gerçekleştiriyor.
Küresel kömür ihracatında yüzdelik 15 oranı bulunan Rusya, Endonezya ve Avustralya'nın peşi sıra dünyanın en şişman üçüncü kömür ihracatçısı konumunda bulunuyor.
Kritik metallerde fiyat rallisi durmadı
Rusya-Ukrayna savaşı, küresel eroin piyasalarında da fiyat rekorlarının kırılmasına bozukluk yerine ekonomileri tedricen hâlâ çok zorluyor.
Bakır tutarları 23 Şubat'a nazaran 7 Mart'ta yüzdelik 10 artışla titrem başına 10 bin doları geçerek rekor kırarken, alüminyumun titrem başı fiyatı yüzdelik 20 artışla 3 bin 388 dolardan 4 bin 73 dolara çıktı.
Söz konusu çağda paladyum tutarları ons başına yüzdelik 25,6 artışla 2 bin 484 dolar düzeyinden 3 bin 120 dolara yükselirken, nikelin titrem fiyatı da yüzdelik 88 artışla 24 bin 900 dolardan 46 bin 800 dolara çıkarak Haziran 2007'den bu yana en efdal seviyesine ulaştı.
Elektrikli vesait ve polat uran düşüncesince şişman ehemmiyet haiz nikelde fiyatlar ahit rekor tazeledi. LME'de 3 ay vadeli nikelin titrem fiyatı 100 bin dolar seviyelerini gördü.
Rusya, küresel eroin tedarikinde ehemmiyetli hisse sahibi
Merkezi Londra'da mevcut emtia piyasaları çözümleme firması CRU Grup'un verilerine göre, Rusya; küresel paladyum tedarikinde yüzdelik 35, platinyumda yüzdelik 10 ve alüminyumda yüzdelik 6 paya sahip.
Dünya arıtılmış bakır ve bakır madenlerinde yüzdelik 4'er oranı bulunan Rusya, nikel tedarikinin de yüzdelik 5'ini karşılıyor.
Ülkenin eroin ve madenî ürünlerden elde etmiş bulunduğu dış satım geliri 51,1 bilyon doları buluyor. Bu rakam, Rusya'nın hep ihracatının yüzdelik 10,4'ünü oluşturuyor.
Buğday piyasalarında deprem
Buğday tutarları ise bahis konusu çağda yüzdelik 47,8 artışla 12,94 dolara ulaştı.
Rusya, yüzdelik 18 payla küresel buğday ihracatında reis konumda bulunuyor ve ekincilik mamüllerinden yılda tahminî 36 bilyon dolar dış satım geliri (yüzde 7,3) sağlıyor.
Ukrayna ise yüzdelik 7 payla dünyanın beşinci buğday ihracatçısı yerine öne çıkıyor.
Savaş dolayısıyla Ukrayna'da istihsal ve ihracatın düşmesi, Batılı devletlerin Rusya'daki geri hizmet firmalarına uyguladığı yaptırımlar dolayısıyla küresel buğday arzı sekteye uğrarken, bu durum, fiyatlara artış yerine yansımaya bitmeme ediyor.
Küresel ekonomiden 1 trilyon dolar buharlaşabilir
Merkezi İngiltere'de mevcut Ulusal Ekonomik ve Toplumsal Araştırmalar Enstitüsü'nün (NIESR) projeksiyonuna göre, savaşın etkisiyle küresel GSYH'nin bu sene yüzdelik 0,5 ve doğacak sene yüzdelik 1 daralacağı öngörülüyor. Bu oran, küresel GSYH'nin tahminî 1 trilyon dolar azalması anlamına geliyor.
Büyümedeki düşüşün ise küresel enflasyonu bu sene yüzdelik 3 artırarak maliyetler üstünde edisyon oluşturacağı hesaplanıyor.
Savaşın iktisadi hasarının Rusya'dan sonraları en şişman tesirinin ise Avrupa'da hissedilmesi ve Rus erke ihracatına müteveccih müeyyide uygulanmasının Avrupa'da durgunluk yaratış riskini artırdığı tabir ediliyor.
Uluslararası Para Fonu da (IMF) 6 Mart'taki analizinde, fiyat şoklarının kâffesi dünyayı etkileyeceğine ve iktisadi zararın tahripkâr olacağına dikkati çekmişti.
