Konya
Konya Ovası'nda toprak altında giderek eriyen kireç taşı taşlarının açıklık oluşturması ve yerin çökmesiyle oluşan obruk sayısının seneler içinde aceleci artışı, tedirginliğe illet oluyor.
Yer altı sularının çalışan kullanması obruk oluşumunu hızlandırırken, alanda emek vermek örümcek uzmanlar, bugüne denli derinliği 1 metrenin üstünde toplanmış 702 obruk belirleme etti.
1920'lerden 2000'li yılların başlarına denli salname 1-2 obruk oluşumunun görüldüğü alanda 2010'da 17 obruk meydana gelirken, 2020'de bu miktar 43'e yükseldi.
1920 ile 2009 yıllarında ise toplanmış 95 obruk oluştu. Geçen sene dış akıbet 10 yılda ise (2010-2020) ayrımlı dolaşık ve büyüklükte 309 obruk görüldü.
2020'de 94 adsız sansız ve imdi geçmiş oluşan acemi obruk belirleme edilirken, güzeşte sene imdi geçmiş oluşan fakat literatürde sıfır 1742 obruk belirlendi. Böylece geçmişten günümüze belirleme edilen obruk sayısı 2 bin 240 oldu.
"Geçmişte 20 yılda ortak obruk oluşurken demincek bu skor yılda 30-40'a çıktı"
Konya Teknik Üniversitesi (KTÜN) Obruk Araştırma ve Uygulama Merkezi Müdürü Prof. Dr. Fetullah Arık, AA muhabirine, eskiden oluşan obrukların tarihlendirilmesinin güç bulunduğunu söyledi.
Yöre halkı ile görüşmelerde ve DSİ ile AFAD ilkin edinmek kıl payı alanda meydana getirilen çalışmalarda ehemmiyetli veriler elde edildiğini özetleyen Arık, "1990'lı zamanlarda yılda biraz seviyesinde obruk 2000'li zamanlarda 5-6 seviyesinde. 2010'dan sonraları daima kalan ortak ilerleyiş izliyor. 2015'ten sonraları 40'lı sayılarda obruk oluşumu gerçekleşti. Geçmişte 20 yılda ortak obruk oluşurken demincek bu skor yılda 30-40'a çıktı. Bu da akıbet zamanlarda obruk sayısının tedricen arttığını gösteriyor." sanarak konuştu.
Konya Kapalı Havzası'nda toplanmış obruk sayısı: 2240
Arık, obrukları sığ ve yoğun özellikte edinmek kıl payı ikiye ayırdıklarına ayraç ederek, "Geçtiğimiz sene hoppadak Karapınar'da 500 yöresinde obruk belirleme edilmişti. Yürüttüğümüz çalışmalarda Konya genelinde belirleme edilen toplanmış obruk sayısı 2240. Bunlardan 702'si kuyu halinde görmeye alıştığımız yoğun obruklar. Büyük bölümü sığ obruklar şu demek oluyor ki 1 mt. derinlikteki değişebilir çaplardaki obruklar. Karapınar'ın yanında obruk oluşumları Karatay, Çumra, Selçuklu, Ereğli, Halkapınar ve Emirgazi ilçelerinde de görülüyor." ifadelerini kullandı.
Birincil önlem, toprak altı suyunun kontrollü kullanılması
Arık, toprak altı sularının kontrolsüz kullanması ve buna ilişkin adına su seviyesindeki düşüşün obrukların oluşumunu da hızlandırdığını belirterek, şu halde konuştu:
"Son zamanlarda obruk oluşumlarının tedricen artmasının en asliye sebebi ortak tomar ve kontrolsüz su kullanımı. Şu etapta ihtimal de imdi kalımlı adına ortaya koyabileceğimiz en ehemmiyetli önlem, toprak altı suyunun kontrollü kullanılması. Çünkü mıntıka içinde hem ortak tomar ortak küme hem de kontrolsüz ortak halde tüketiliyor. Yıllar içinde toprak altı su seviyesindeki düşümler tedricen kalan ilerleyiş izliyor. Yer altı seviyesindeki azalış bire ortak sürede obruk sayısındaki çoğalma da demek. 2000'li yıllara denli santimetrelerle tabir ettiğimiz toprak altı suyu düşümleri, 2015'ten sonraları ortak mt. seviyesinde. Geçen sene bazısı müşahede kuyularındaki düşüm 20 metrenin üzerinde."