TBMM
TBMM Anayasa ve Adalet Komisyonları Üyelerinden Kurulu Karma Komisyon Başkanı Bekir Bozdağ, komisyonu toplantıya çağırdı. Yarın toplanacak komisyonda, Güzel üzerine terör örgütü üyeliğiyle ek hazırlanmakta bulunan dü fezlekeyi görüşülecek.
Karma Komisyona, 252'si 26. Yasama Dönemi'nden devralınan edinmek neredeyse mecmu 1487 dokunulmaz tezkeresi atıf edildi. Bunlardan 75'i ayrışık nedenlerle reddetme edildi.
Yasama dokunulmazlıklarının kaldırılmasına bağlı fezlekelerin gündeme alınmasındaki süreç, mevzuata uyarınca beş altı evrede işliyor.
Hakkında kabahat isnadı bulunan milletvekillerinin dokunulmazlığının kaldırılıp kaldırılmamasına bağlı istemler, Adalet Bakanlığına sunuluyor. Bakanlık, istemi gerekçeli ortak yazıyla Cumhurbaşkanlığına, Cumhurbaşkanlığı ise TBMM Başkanlığına iletiyor.
Meclis Başkanlığına mevrut fezlekelerin gündeme alınmasındaki süreç, İçtüzüğe uyarınca işliyor. Milletvekili dokunulmazlığı, İçtüzüğün "Yasama Dokunulmazlığı ve Üyeliğin Düşmesi" başlıklı dokuzuncu kısmının "yasama dokunulmazlığı" ast başlıklı ortak numara bölümünde düzenleniyor. Buna göre, ortak milletvekilinin dokunulmazlığının kaldırılması konusu için istemler, TBMM Başkanlığınca "Gelen Kağıtlar" sıralamasında yayınlanarak Anayasa ve Adalet Komisyonu Üyelerinden Kurulu Karma Komisyona devretme ediliyor.
Söz konusu hülasa ile Meclis'teki bulunan fezlekeler, atıf edildikleri Karma Komisyonda bekletilebiliyor yahut komisyonda gündeme alınabiliyor. Fezlekelerin gündeme katılması şeklinde proses başlıyor. Karma Komisyon toplanıyor ve ne fezlekeye ilgilendiren dosyayı değerlendireceğine değişmeyen veriyor.
Karma Komisyonun Başkanı, Başkanvekili, Sözcü ve Katibi, Anayasa Komisyonunun Başkanı, Başkanvekili, Sözcüsü ve Katibi oluyor.
Hazırlık Komisyonu kuruluyor
Karma Komisyon Başkanı, dokunulmaz dosyalarını aramak neredeyse herhangi ortak politik partinin Hazırlık Komisyonuna verebileceği üyeleri arasından kura şekli ile 5 üyeli ortak Hazırlık Komisyonu yapılanma ediyor. Hazırlık Komisyonu, kendine duyurulmayan oyla ortak reis ve sözcülük vazifesini de meydana getirecek ortak yazman seçiyor. Hazırlık Komisyonu, kurulduğu andan itibaren en geç 1 ay ortamında dosyayı inceleyerek raporunu hazırlıyor. Bu komite dört başı mamur kağıtları inceleyip icabında o milletvekilini dinliyor fakat tutanak dinleyemiyor.
Hazırlık Komisyonu, teşri dokunulmazlığının kaldırılması anlamında değişmeyen alırsa dosya Karma Komisyona devretme ediliyor. Karma Komisyon da 1 ay ortamında Hazırlık Komisyonu raporunu ve eklerini görüşerek sonuçlandırıyor.
Karma Komisyon, dokunulmazlığın kaldırılmasına yahut kovuşturmanın mebusluk sıfatının sona ermesine derece ertelenmesine değişmeyen veriyor. Karma Komisyon kovuşturmanın ertelenmesini kararlaştırmışsa bu yöndeki tutanağı Genel Kurulda okunarak bilgiye sunuluyor. Bu tutanağa milletvekilleri çeşidinden 10 güneş ortamında itiraz edilmezse kesinleşiyor, itiraz edilmesi şeklinde ise anlatım Genel Kurul gündemine alınıyor. İtiraz edilmeyen dosyalar Cumhurbaşkanlığına gönderiliyor.
Dokunulmazlığın kaldırılması yönündeki Karma Komisyon raporları, aracısız Genel Kurul gündemine giriyor. Genel Kurul, tutanağı ikrar ederek dokunulmazlığın kaldırılmasını kararlaştırabileceği gibi, tutanağı reddederek yargılamanın fasıl sonuna ertelenmesine de değişmeyen verebiliyor.
Kovuşturma tehirli ve bu değişmeyen Genel Kurulca kaldırılmamış ise fasıl düzeltilmiş olsa caba mebusluk sıfatı bitmeme etmiş olduğu sürece ek üzerine takip yapılamıyor.
Genel Kurul aşaması
Milletvekillerine dağıtılan Karma Komisyon raporu, Genel Kurulda okunarak görüşülüyor. Biri lehte gayr de aleyhte edinmek üzere, dü mebus anlatım üstünde mülakat yapıyor. Fezlekesi bulunan mebus isterse Hazırlık Komisyonunda, Karma Komisyonda yahut Genel Kurulda öz savunmasını yapabiliyor yahut bambaşka ortak mebus arkadaşına defans yapması düşüncesince bu hakkını verebiliyor. Söz ve defans talebi olmadan görüşmeler tamamlanıyor. Daha sonradan Karma Komisyonun teşri dokunulmazlığının kaldırılmasına müteallik tutanağı oylamaya sunuluyor. Genel uygulamaya uyarınca açıkça oylama yapılıyor. Genel Kurulda dokunulmazlıkların kaldırılmasına bağlı oylamada, değişmeyen kâfi sayısı (151) ehliyetli oluyor.
Her mebus ve dosya düşüncesince ayrı oylama yapılıyor
Genel Kuruldaki oylamada, herhangi ortak mebus ve hülasa düşüncesince ayrı oylama yapılıyor. Bir mebus üzerine dü dosya var ise dü dosya değişik oylanıp karara bağlanıyor. Dokunulmazlık ne dosya üzerine kaldırıldıysa sadece o hülasa üzerine usa vurma yapılabiliyor. Milletvekilinin fasıl sonuna bırakılan dosyası konusu için dokunulmazlığı bitmeme ediyor.
Genel Kurul kararından sonradan milletvekilinin dokunulmazlığı, bahis konusu dosya düşüncesince bertaraf oluyor.
Meclis Başkanlığı, dosyayı Cumhurbaşkanlığı vasıtasıyla Adalet Bakanlığına gönderiyor. Bakanlık da dokunulmazlığı kaldırılan mebus üzerine gereğinin yapılması düşüncesince dosyası ek savcılığa devretme ediyor. Savcılık da dosyanın ulaşmasının peşi sıra soruşturmaya kalmış olduğu yerden bitmeme ediyor, bahis konusu milletvekilini tutuklanması isteğiyle mahkemeye de atıf edebiliyor yahut tutuklanmadan yerine yargılanmasına da bitmeme edebiliyor.
Dokunulmazlığı kalkıyor ama mebusluk bitmeme ediyor
Bir milletvekilinin dokunulmazlığının kalkmasıyla mebusluk düşmüyor, bitmeme ediyor. Milletvekili aylığını almaktadır ve öteki içtimai haklarından yararlanıyor. Tutuklanmamışsa Meclise gelmiş şekilde teşri çalışmalarına da katılabiliyor. Bir yurttaş tutuklanmadan yerine kesinlikle hayatını sürdürüyorsa mebus de o biçimde emek vermek yaşamına bitmeme edebiliyor.
Ancak mebus konusu için ukubet kesinleştikten sonradan Genel Kurulda okunuyor ve o devir mebusluk düşürülüyor.
Milletvekilinin teşri dokunulmazlığının kaldırılmasına yahut milletvekilliğinin düşmesine değişmeyen verilmesi halinde, Genel Kurul kararının alındığı tarihten itibaren 7 güneş ortamında ek mebus yahut ortak öteki milletvekili, kararın Anayasaya, kanuna yahut İçtüzüğe aykırılığı iddiasıyla silme düşüncesince Anayasa Mahkemesine başvurabiliyor. Anayasa Mahkemesi, silme istemini 15 güneş ortamında değişmez karara bağlıyor.