İzmir
AA muhabirinin Ege İhracatçı Birlikleri (EİB) verilerinden derlediği bilgiye göre, Türkiye salname 14 milyon tonla domates üretiminde dünyanın ehemmiyetli devletleri ortada arazi alıyor.
Domates ve domatesten elde edilmiş sos, ketçap, domates suyu üzere ürünler, ehemmiyetli ihraç ürünleri yerine öne çıkıyor.
Türkiye, 2021 senesinde domates ve domatesten meydana getirilen mamüllerin ihracatından, eski yıla uyarınca yüzdelik 20 artışla 729 milyon dolar döviz geliri elde etti. Taze domates ihracatı, bu alandaki bütün ihracatın yüzdelik 49,7’sini oluşturdu. Taze domatesten 2020 senesinde 313 milyon dolar döviz sağlanırken, bu numara 2021 senesinde yüzdelik 16’lık artışla 363 milyon dolara ulaştı.
Taze domates 2022'ye de çabuk başladı. Ocak 2022'de ihracat eski senenin bire bir zamanına uyarınca yüzdelik 23 artarak 43,6 milyon dolar oldu.
Geçen sene Türkiye 53 ülkeye taze domates ihraç etti. Rusya, 68 milyon dolarla taze domatese en bir tomar arzu mevrut dünya konumunda bulunuyor. Bu ülkeyi 58 milyon dolarla Romanya ve 41 milyon dolarla Bulgaristan izleme etti.
Domates ve domates ürünleri ihracatında taze domatesin arkası sıra 208 milyon dolarla domates salçası geldi. Salça ihracatındaki çoğalma yüzdelik 32 yerine kayıtlara geçti. Irak, 120 milyon dolarlık salça isteğiyle bir numara tam arazi aldı. İkinci sıradaki dünya ise 18 milyon dolarla İtalya oldu. Almanya, 11,5 milyon dolarlık taleple üçüncü sıraya yerleşti. Türkiye 122 ülkeye salça ihracatı gerçekleştirdi.
Türkiye’nin kurutulmuş domates ihracatı 2021 senesinde yüzdelik 17’lik yükselişle 97,3 milyon dolar oldu. Dondurulmuş domates ihracatı yüzdelik 22’lik artışla 32 milyon dolardan 39 milyon dolara çıkarken, domates sosları ve ketçaplar 17 milyon dolarlık ihracat performansı ortaya koydu. Soyulmuş domates ihracatı 2,8 milyon dolar, domates suyu ihracatı da 2 milyon dolar ürem sağladı.
Rusya kotası kaplamak üzere
Taze domates ihracatında en şişman ihraç pazarı Rusya’nın uyguladığı kota, ihracatçıların bu ülkeye müteveccih asıl performanslarını sergilemelerinin önüne geçiyor.
Ege Yaş Meyve Sebze İhracatçıları Birliği Başkanı Hayrettin Uçak, AA muhabirine, Türkiye’nin ekincilik potansiyelinin aşırı şişman olduğunu, domates üretiminde dünyada 4. tam arazi aldığını söyledi.
Bu potansiyelin ihracata da yansıdığını aktaran Uçak, "Domates ve ketçap, kurutulmuş domates, salça, domates suyu üzere domates ürünleri ağırbaşlı beğenme görüyor. Sanayileştirilip ek kıymeti küsurat ürünlere dönüşüyor. 2022 senesinde domates ve buna ilişkin mamüllerin ihracatında gine çoğalma bekliyoruz. Bizim sonuncu gayemiz 2023 yılına derece 1 bilyon dolarlık rakama ulaşabilmek. İnşallah bu doğrultuda koşmaya bitmeme edeceğiz." dedi.
Uçak, Rusya’nın uyguladığı kotanın ihracatı negatif etkilediğini dile getirdi.
Kotanın 50 bin tonla başladığını fakat şu anda 300 bin tona çıktığını anlatım fail Uçak, "Yaklaşık 296 bin titrem ihracat gerçekleştirildi. Taze domates ihracatında bir numara tam Rusya var. Kota kaldırılırsa ihracat katlanır. Konu, Sayın Cumhurbaşkanımız ve çıkışlı bakanlıklarımızın bilgisi dahilinde. Onlar da lazım girişimlerde bulunuyor. Umarım çözülür." dedi.