Hakkari
Hakkari'de, hikmet öğretmeni ile dü öğrencisi, küresel ısınma dolayısıyla şehirde sonsuz eriyen buzullara dikkati döşemek amacıyla "dağ danteli" projesini hazırladı.
Hakkari Fen Lisesinde vazifeli Sibel Özdemir ile 10. derslik öğrencileri Dilan Engin ve Botan Özdil, Cilo Dağları'ndaki Türkiye'nin en iri koyak buzulu dair farkındalık kurmak istedi.
Bu amaçla, ayrımlı devletlerde spesifik kumaşlarla buzulları yunak açıktan destek olmak amacıyla meri yöntemlerden esinlenen Özdemir ve öğrencileri, "dağ danteli" projesini hazırladı. Temin ettikleri ayrımlı özellikteki 15 kumaşı hem okulun laboratuvarında aynı zamanda aut ortamdaki muhtemelen sıcaklıklarda buz kalıpları üstünde deneyen Özdemir ve öğrenciler, alüminize cıncık elyaf kumaşıyla sarılan buzun elan az ve geç eridiğini gözlemledi.
Öğrenciler, "çevre dostu" bulunduğu tamlanan kumaşı kullanarak hazırladıkları plan ile 14-17 Mart'ta Van'da düzenlenecek TÜBİTAK 53. Lise Öğrencileri Araştırma Projeleri Bölge Yarışması'na katılmaya hak kazandı.
"Projemiz hedefine ulaşırsa Cilo Dağları'nda deneyebiliriz"
Özdemir, AA muhabirine, evvel atandığı arazi bulunan Hakkari'de buzulların çabucak eridiğini öğrenmesi üstüne öğrencilerle plan yapmaya değişmeyen verdiklerini söyledi.
Buzullardaki erime hızının elbette düşürüleceğine müteveccih araştırı yaparken İtalya, İsviçre az daha devletlerde buzulların üstünün kumaşlarla örtüldüğünü gördüklerini özetleyen Özdemir, "Öğrencilerimle bu doğrultudan yola çıkarak türlü kumaşların araştırmasını yaptık. Bu kumaşlardan alüminize cıncık elyaf kumaşın buzları eritmediğini keşfettik. Alüminize, alüminyum folyo ile ciltli bulunduğu düşüncesince üstüne sakıt ışığı ve ısıyı yansıtıyor. Bu duyurma kararında sıcaklığın buza müşterek tomar ağırlık etmediğini anladık." dedi.
Kumaşın doğada çözülebildiğini, bunun da müşterek yarar bulunduğunu tabir fail Özdemir, şu detayları verdi:
"Deneme dönemini evvela laboratuvar zarfında yaptık. Buz kalıpları hazırlayıp kumaşlarla kapladık. Bir zaman süresince müşterek lambanın altında beklettik. Laboratuvar ortamındaki deneyde alüminize kumaşla kapladığımız kestirmece 500 mililitre buzun, 15 mililitre eridiğini ayırt ettik. Bunu görür görmez aut ortamda denemeye değişmeyen verdik. Dış ortamda 3 tün 4 devir denedik ve iklim sıcaklığı sonsuz değişmesine karşın alüminize kumaşın buzları eritmediğini belirledik. Projemiz hedefine ulaşırsa Cilo Dağları'nda deneyebiliriz. Buzulların erime süresini germek istiyoruz."
"15 güpür denedik"
Öğrencilerden Botan Özdil ise buzulların erimesi dolayısıyla katıksız dengenin bozulduğunu belirtti.
Gelişmiş devletlerde bu mevzuya bağlı çözümlerin geliştirildiğini özetleyen Özdil, "Ülkemizde de aşırı ehemmiyetli buzul sahaları var. Kısa vadede katılacağımız yarışmadan iyi müşterek aşama çıkarmak istiyoruz. Uzun vadede de buzullardaki çabuk erimenin önüne geçmeyi amaçlıyoruz. Terzilerden, döşemecilerden kumaşlar topladık. Yaklaşık 15 güpür denedik. Projemizde gitmek az daha 8 güpür seçtik. Bu kumaşlardan üç tanesi istediğimiz biçimde akıbet verdi. Bizi en aşırı mutlu fail kumaş, alüminize cıncık elyaf kumaştı. Projeyi bununla devam kılmak istiyoruz. Desteklerinden çevre İl Milli Eğitim Müdürlüğü ve meslek idaremize teşekkürname ederim." sanarak konuştu.
Dilan Engin de emek vermek kapsamında ayrımlı kumaşlar kullandıktan sonradan plan düşüncesince formül belirlediklerini anlatarak, "Alüminyumun duyurma ayrıcalığı bulunduğu düşüncesince bu kumaşı araştırdık ve bu kumaşın öbür kumaşlara kıyasla buzu elan az erittiğini gözlemledik. Çevre dostu projemizle değerli olacağımızı düşünüyorum. Bizim okulda ayrımlı mevzularda da nice plan elan hazırlanıyor." ifadelerini kullandı.