Afganistan
Sovyetler Birliği'nin 1979'daki işgali, peşi sıra iç muharebe ve hâlâ sonraları 2001 senesinde başlayıp 20 sene devam eden Amerika işgali esnasında Gazne ağırbaşlı kayıplara uğradı.
Kabil-Gazne arasındaki 135 kilometrelik kentler arası yol, 2001-2021 yılları arasındaki Amerika işgali esnasında Taliban'ın yerleştirdiği mayınlar dolayısıyla 400'den ortak tomar noktada yıkma reşit durumda. Yolda seyreden vesait arada ortak 50 metrede bir, patlayıcıların faktör yer aldığı çukurlar dolayısıyla gevşemek mecburiyetinde kalıyor. Normal koşullarda otomobille, ortak buçuk saatte alınacak yol, bahis konusu tahribat dolayısıyla 3 saatte katedilebiliyor.
Yol üstündeki Sur Pol, Duranay, Salar, Spin Klinik, Detop Daşta, Shash Gav kadar ortak kol köylerin de 42 sene devam eden savaşlardan ağırbaşlı hasar almış yer aldığı gözleniyor. Evlerden birileri yıkılmış yahut duvarları kurşunlarla hapis deşik olmuş.
Savaştan kalanlar sergileniyor
Kentte ayrıca, çoğunluğu Ruslardan geriye artan onlarca tank, zırhlı araç, ferde ve helikopter kalıntısı Sekafet Caddesi'ndeki belirgin iklim müzesinde sergileniyor. Çocukların düzen bahçesi durumuna mevrut kıtal kalıntılarının uğrunda insanoğlu hatırat fotoğrafı çektiriyor.
Şehrin bilge tepesindeki Bala Hisar da on seneler devam eden savaşlarda ağırbaşlı hasar görmüş vaziyette. Miladi 971-1030 yılları ortada canlı Türk sultanlarından Hindistan Fatihi kendisine aşina Gazneli Mahmud'un ikametgahı Bala Hisar'da o çağa ilgilendiren bakaya da bulunuyor.
Hisarın en yukarı durumunda endam sırta yedişer odanın bulunmuş yer aldığı 2 blok arazi alıyor. Yakın çağda kısaca 30 odanın bina materyali kendisine geçer eroin saçların ise sağa sola saçılmış yer aldığı görülüyor.
Bala Hisar'da Rus tankları
Ayrıca hisarın cenup tarafında kusursuz ortak kalıntı görüntüsü sağlayan on yöresinde göz kalıntısı arazi alıyor. Bu odaların batısında bulunan, namlusunu kentin kuzeybatısına çevirmiş ½ si toprağa gömük çağ dışı ortak Rus tankı dikkati çekiyor.
Tarihi kalenin kuzeyinde nispetle berk odalarda Rus-Afgan güçlerinin konakladığına değgin belirtiler var. Odaların iç duvarlarından birinde 1965 senesinde kurulan zamanın sol örgütlerinden Afganistan Demokratik Halk Partisi'nin sembolleri resmedilmiş. Odaların ortak köşesinde kum torbalarından örgülü ortak esirgeme ve ast tarafta 2 Rus kıtal kamyoneti (cemse) bulunuyor.
Harabeyi eğilimli Bala Hisar'ın çevresinde Sovyetler Birliği işgalinden kalma 4 top, 2 tank ve ortak de konteynır bulunuyor. Civar mahallenin çocukları, Rus toplarını kaldıraç, tank kalıntılarını saklambaç oyununda saklanma noktayı kendisine kullanıyor.
"Rusların işgalinden ilk Gazne, ortak uygarlık ve uran şehriydi"
Gazneli araştırmacı-yazar Niyaz Muhammed Hoşeh, AA muhabirine, kalkınma uğrunda ilerleyici Gazne şehrinin 1979 Rus işgali sonrasında ekonomik, zamanı ve kültürel yönden yıkıma uğradığını belirterek, "Rusların işgalinden ilk Gazne, kalkınma uğrunda ilerleyici ortak uygarlık ve uran şehriydi. Maalesef Rusların işgaliyle dünya genelinde yer aldığı kadar Gazne'de de hesaplı evolüsyon aksine döndü." dedi.
1979 Rus işgali önceleri kentteki zamanı mekanları görmeye taşınmazlar dışından turistlerin geldiğini dile getiren Hoşeh, "Turistler kentte el emeğiyle meydana getirilen zanaat eserlerini satın alırlardı. (Rus işgaliyle) Tacirler bulunmayan oldu. İnsanlar katledildi. 5 bin salname tarihe eş Bala Hisar da bundan dokunca gördü." ifadelerini kullandı.
Afganistan'da baş döndürücü ehemmiyetli ortak yere eş zamanı Bala Hisar'ın Sovyetler Birliği'nin kenti işgaliyle bulunmayan olma tehlikesiyle için karşıya kaldığını tamlayan Hoşeh, "Ruslarla mücahitler arasındaki harpte füze, kıtal uçakları ve toplarla değme dü yandan yaralanan Bala Hisar viraneye döndü." biçiminde konuştu.
Kabil'in güneybatısında mevcut Gazne vilayetine ilişkin Gazne şehrinde nüfusun kısaca 1 milyon yer aldığı kestirim ediliyor. Kentte yaşayanların yüzdelik 60'ını Peştunlar, arka artan tarafını nısıf yarıya Tacik ve Hazaralar oluşturuyor.