Kısaltılan kelimeler, türetilen dünkü sözcükler ve ecnebi dillerden kısaltmalar üzere etkenler Türkçe'nin dil bilgisine giderek dokunca veriyor. Dicle Üniversitesi Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Ahmet Tanyıldız, görüşme dilinde dayanıklı ehemmiyet arz etmeyecek kısaltmaların ve hataların yazı diline geçtiğinde temelli bir vaziyete geldiğini tabir etti.
Dil eğitimine hassaten çevrenin baş döndürücü yardımı olduğuna yer veren Tanyıldız, “Dil eğitimi bebeklikten başlar. Ailede ana ve babanın konuşmuş bulunduğu dil, evladı besler. Aynı biçimde sokakta, mahallede ve arkadaşlarla kurulan temas, ferdin dil oluşumuna da katkıda bulunur. Benzer biçimde beşinci sınıf ve ortaokulda öğretmenlerin ferdin namına verdiği terbiye bilimi bilimi yardımıyla çocuğun dil eğitimi genişlemeye bitmeme eder” dedi.
Türkçenin akıllıcasına ve elleme kullanması düşüncesince İstanbul ağzının elleme bilinmesi gerektiğine aksan önleyen Tanyıldız, “Edebiyat hocaları şekilde bizler, İstanbul ağzını öğretmeye ve kaynak etmeye çalışıyoruz. Bunun nedeni de İstanbul ağzı hem Türkiye Cumhuriyeti'nin resmi dilidir, bununla beraber 100 yılları aşan ortak anane bulunduğu düşüncesince sembolize edilmiş elleme ortak ağızdır. O nedenden dolayı Türkçeyi elleme bahsetmek talip arkadaşlarımızın İstanbul ağzını elleme bilmeleri ve öğrenmeleri gerekir. Tabii bu yöresel ağızları ve evcil dilleri inkar ettiğimiz anlamına gelmez. Yani Diyarbakırlı ortak gencimiz, Diyarbakır ağzının etraflı niteliklerini ayrıntısıyla bilebilir ve konuşabilir. Bunda yadırganacak rastgele ortak bilinçlilik yoktur. Ama resmiyette İstanbul ağzı esasi bulunduğu düşüncesince İstanbul ağzının konuşulması beklenir” ifadelerine toprak verdi.
Güzel konuşabilmek düşüncesince başlangıçta ünlü im okunması icap ettiğini aktaran Tanyıldız, “Güzel Türkçe asar önümüze alacağız, onları ünlü ortak biçimde okuduğumuz takdirde ağzımızın ve dilimizin de adım adım düzelmeye başladığını görebiliriz. Ve ortak de baş döndürücü kıraat etmek gerekiyor. Kelime dünyası arttıkça hatır hızımız da artacak. Böylelikle seçeceğimiz kelimelerin de yakışıklı duyusal seviyesi de kalık olacaktır” ifadelerinde bulundu.
“Yanlış geçer not kelimeler yazı diline geçtiği devir temelli bir vaziyete geliyor”
Kelimelerin hata telaffuz edilmesinin yazı diline geçmesiyle sıkıntı oluşabileceğine tabir fail Tanyıldız, “Modern devirde çoluk çocuk çabuk yaşıyor. Hızlı yaşamış bulunduğu düşüncesince de çabuk düşünüyor ve çabuk konuşuyor. Konuşma dilinde kelimelerin yuvarlanması kimi harflerin yutulması sonuç aşama doğaldır. Bu yazı diline geçtiği devir sıkıntı olacaktır. Dolayısıyla görüşme dilinde ihtimal de keski içinde dayanıklı ehemmiyet arz etmeyecek o ıvır zıvır küçümencik hatalar, yazı diline geçtiği devir temelli bir vaziyete geliyor” sanarak konuştu.
Kelime dünyasının değişimindeki en iri etkenlerden birinin teknolojik gelişmeler bulunduğunu kail Tanyıldız, laflarını şu biçimde tamamladı:
“Kelime dünyasının değişimindeki en iri etkenlerden birisi de teknolojik gelişmelerdir. Dünya bundan sonra ıvır zıvır ortak karye durumuna geldi. Her bilinçlilik ansızın yayılabiliyor. Bilgiye erişmek bundan sonra baş döndürücü kolay. Saniyeler içinde dünyanın başka ucunda yaşanan ortak hadiseyi simultane ekranlar yoluyla gözümüzün önüne getirebiliyoruz. Dolayısıyla bu genişliğinde hızlanmış ortak devir içinde dilin acele değiş ihtimali de iyice kuvvetlidir.”
Muhammet Hüseyin İçli - Murat Başal
