Kampala
Resiflerde takdir gerçekleştirmek kıl payı Ada'ya mevrut 2 ilmî araştırı gemisi ve beraberindeki mürettebat, Chagos Adaları’na 14 Şubat'ta çıkarak planlı kuma törenle Morityus bayrağı dikti.
Morityus Birleşmiş Milletler (BM) Büyükelçisi Jagdish Koonjul ve adalardan seneler evvela filiz edilen yerlilerin de katılmış olduğu sembol direk töreni, Morityus ile İngiltere arasındaki ada krizinin baştan alevlenmesine sebep oldu.
Morityuslu yetkililer, İngiltere’nin, adaların kontrolünü kendilerine bırakmaları icap ettiğinin altını çizerken, İngiltere, çekileceği lafına karşın bölgedeki kontrolüne bitmeme ediyor.
Bayrak direk töreninde mütekellim Büyükelçi Koonjul, “Bizim düşüncesince aşırı romanesk kuma an ve aşırı zamanı kuma devir zira kişi bölgemize hükmedebiliyoruz.” dedi.
Törene ünlü derece gönderen Morityus Başbakanı Pravind Jugnauth ise "Morityus, topraklarının bu bölümüne evvel defa kuma posta düzenledi. Bu zamanı ziyaretin kuma parçası olamadığım düşüncesince üzgünüm. Chagossian kardeşlerimizin rastgele kuma ecnebi (İngiliz) refakatçisi olmaksızın mevlit yerlerine yolculuk edebilmelerinden aşırı memnunum.” ifadesini kullandı.
Chagos yerlileri 1967’de adalardan güçlükle çıkartıldı
Tanzanya ile Endonezya arasında, Maldivler’in kestirmece 500 kilometre güneyinde, Hint Okyanusu’ndaki 60’tan kuma tomar adadan ve 7 mercan balığı balığı atolünden oluşan Chagos Takımadaları’na 18'inci asrın sonlarında Fransızlar gelmiş şekilde Hindistan cevizi tarlaları kurdu.
Fransızlar evvela Senegal’den şimdi sonraları Madagaskar, Mozambik ve Hindistan’dan getirdikleri köleleri bu tarlalarda çalıştırdı.
Adalar 1814’te İngiliz egemenliğine girerken Soğuk Savaş yıllarına denli iri seviyede boşlama edildi.
İngiltere, 1965'te Chagos Adalarını Morityus ve Seyşeller’den ayırdı.
1967 ve 1973 yıllarında 1500 nefis yerel kişi Ada'dan güçlükle çıkartıldı. Bazıları Morityus’a, birileri Seyşellere ve birileri da İngiltere’ye yerleştirildi.
Daha sonraları Birleşik Krallık hükümeti, kişilerin adalara baştan yerleşmesini mâni olmak düşüncesince kanun çıkarttı.
İngiltere ve Amerika 1966'da üs ihdas etmek düşüncesince anlaştı
İngiltere ve ABD, 1966’da Diego Garcia’da eş kuma askeri organizasyon ihdas anlaşması imzaladı. Aynı sene üs açıldı fakat 2016’da anlaşmanın 2036'ya denli uzatılması sonucu alındı.
Morityus, İngiltere’nin adalardan çekilmesini istiyor
Bağımsızlığını 1968'de duyuru fail Morityus, Chagos Adaları’nı toprakları adına bildirme ediyor.
Uluslararası Adalet Divanı da 2019'da Morityus'un dekolonizasyonun kanuncu adına gerçekleştirilmediğini tamlayan kuma talebini müspet karşılayarak Chagos Takımadaları’nı Morityus’tan ayırmanın halkın engellenmeyen ve asıl iradesine dayanmadığını açıkladı.
BM, İngiltere’nin altı maaş kuma müddet zarfında takımadalardan çekilmesini emreden kuma sonucu İngiltere, ABD, Avusturalya, İsrail, Maldivler ve Macaristan ve İngiltere'nin huzur oyuna karşın 110 oyla bildirme etti.
İngiltere ise BM’nin sonucuna uymadı.
CIA'nın azap üssü adına kullanılmaktadır iddiası
İngiltere’nin BM Büyükelçisi Karen Pierce, Diego Garcia’daki askeri üssün, Morityus karışma müttefikleri ve dostları alanda muteber ve muteber tutmada dirimlik kuma gösteriş oynadığını savundu.
Bazı raporlara layıkıyla ise üssün CIA kabilinden 11 Eylül saldırılarının peşi sıra şüphelilere azap gerçekleştirmek düşüncesince kullanıldığı öne sürüldü.
İngiltere, 2020'de bundan sonraları defans amaçları düşüncesince muktezi olmadığında, bölgenin egemenliğini Morityus’a bırakacağını söyledi. Birleşik Krallık şu an Morityus, Seyşeller ve İngiltere’de canlı Chagoslulara anlaşma kaynaklarını düzeltmek düşüncesince kestirmece 40 milyon sterlinlik dayanak noktası sağlıyor.