Trablus
Libya’da 24 Aralık'ta gerçekleştirilmesi planlanan başkanlık seçimleri için mecmu 98 eş namzetlik başvurusunda bulunurken, Yüksek Seçim Komisyonu 25 adayın başvurusunu "çifte vatandaşlık" ve haklarındaki "nihai sakatlık kararı" denli nedenlerle reddetti.
Yüksek Seçim Komisyonunun namzetlik başvurusunu reddettiği esame ortada yatık önder Muammer Kaddafi'nin oğlu Seyfülislam da arazi aldı. Ret öne sürülen sebebi yerine Seyfülislam Kaddafi'nin üzerine "nihai sakatlık sonucunda olması ve bahis konusu kararın kaldırıldığına değgin müşterek doküman ibraz edememesi" gösterildi.
Öte taraftan “savaş suçu işlediği” düşüncesince ABD’de üzerine sorun oluşturulan ülkenin doğusundaki evlilik dışı silahlı milislerin önderi Halife Hafter’in adaylığı onama edildi.
Adaylığı reddedilen gayrı ehemmiyetli ad Ali Zeydan. Kaddafi yönetiminin devrilmesinin arkası sıra 2012-2014 yıllarında Başbakanlık vazifesinde mevcut Zeydan, halen Nida el-Kardabiye Partisinin başkanlığını yürütüyor.
Siyaset bilimi ve arsıulusal ilgiler uzmanı bulunan Zeydan, 1980'de Kaddafi diyetine erinç diyar haricinde oluşturulan "Libya'nın Kurtuluşu İçin Ulusal Cephe" saflarında arazi almıştı. Zeydan, Libya'da 17 Şubat 2011 Devrimi'ni özümleme fail ehemmiyetli adlardan bir tanesi yerine biliniyor.
Yüksek Seçim Komisyonu, Kaddafi ve Zeydan’ın adaylıklarını reddederek dü taraftan da birer ehemmiyetli adı konkur dışına itmiş oldu.
Libya'da 24 Aralık'ta düzenlenmesi planlanan reislik seçiminde evvel turda tek yavuklu yüzdelik 50'nin üstünde oy alamazsa ikinci cevelan gerçekleştirilecek. Başkanlık seçiminin öne çıkan adayları şöyle:
Abdulhamid Dibeybe
Ulusal Birlik Hükümeti (UBH) Başbakanı Abdulhamid Dibeybe, reislik seçiminde adaylığı onama edilen esame ortada arazi alıyor.
Dibeybe, 1959'da Türk menşeli Libyalıların da yaşadığı, hükûmet merkezi Trablus’un 200 kilometre doğusunda arazi meydan Misrata’da doğdu.
Evli ve 6 bebek babası bulunan Dibeybe, 2006'dan Şubat 2021'e derece Libya'nın en şişman yapım şirketi yerine aşina Libya Yatırım ve Geliştirme Holdinginin (LIDCO) başkanlığını yürüttü.
Dibeybe başkaca ülkenin dü ehemmiyetli kadem topu kulübünden bir tanesi bulunan İttihad’ın da başkanlığını yaptı. Kanada’nın Toronto Üniversitesinden efdal lisans derecesi mevcut Dibeybe, Muammer Kaddafi'yle de andıran ilişkilere sahipti.
Libya'da gücük ay ayından buyana Başbakanlık vazifesini tay tay arabası Dibeybe, başta Trablus’ta 2011'den sonradan ortaya çıkan ayrık yapıları yıkarak, yerlerine füru düşüncesince aldatmaca alanları ve parklar yaptı. Dibeybe, acemi evlenecek çiftlere de adam başı 20’şer bin dinar (yaklaşık 4 bin dolar) cevapsız dünyaevi yardımında bulundu.
Akile Salih kabilinden planlı Tobruk kentindeki Libya Temsilciler Meclisinin, 21 Eylül’de UBH'den güvenoyunu art çektiğini duyurmasının arkası sıra Libyalılar hükümete erbap print ve Dibeybe’nin el desteği arttı. Şu anda en çelimli başbuğ talibi yerine değerlendiriliyor. İkinci tuğra kalmasına kesme gözüyle bakılıyor.
Halife Hafter
Libya’nın doğusundaki evlilik dışı silahlı güçlerin önderi Halife Hafter, 1943'te Bingazi’nin güneyindeki Ecdebiye nahiyesinde dünyaya geldi. Sovyetler Birliği’nde futbolcu duygu eğitimi aldı.
Hafter, 1969’da Kral İdris yönetiminin devrilmesi düşüncesince Albay Muammer Kaddafi’nin darbesine dayanaklık etmek verdi. Darbe kalburüstü olunca Kaddafi yönetiminde kalaba içre çabucak terfian Genelkurmay Başkanı oldu. 1987’de kısaca 700 askeriyle Çad ordusu kabilinden köle alındı. 1990’da ABD’ye sığınma fail Hafter, 1999’da Kaddafi’ye erinç çarpış girişiminde bulundu. Başarısız olmasının arkası sıra gene ABD’ye döndü.
Hafter, 2011’de Kaddafi’nin ölümünden doğrudan sonradan Libya’daki muvakkat yönetime dönüşmek neredeyse Bingazi’ye geldi. Hükümet önderi Abdulfettah Yunus’un suikast sonucunda ölmesinin arkası sıra ülkeyi vazgeçme etti. Hafter, 2014’te baştan sahneye print ve müşterek kere henüz çarpış girişiminde bulundu.
Başarılı olamayınca Tobruk’ta neymiş hükümetini ve meclisini kurarak Trablus’taki BM kabilinden ünlü Ulusal Mutabakat Hükümeti’ne erinç savaşmaya başladı. Çevresindeki aşiretlerden toplamış olduğu 60 bin derece askerle Fizan alanını ele geçirdi. Milislerine 4 Nisan 2019'da hükûmet merkezi Trablus’a atılım buyruğu verdi. Hafter milisleri aylarca Trablus'un cenup bölgelerine roketli atılım düzenledi. Saldırıda yüzlerce sivil polis polis yaşamını kaybetti. Halife Hafter, halen ülkenin doğusunu kontrolü altında tutuyor.
Hafter üzerine ABD’nin Virginia vilayetinde 30 Eylül 2020'de “işkence, insanoğlu kaçırma ve tadı yürütüm denli harp suçlarından” sorun açıldı. Ayrıca Libya Askeri Savcılığı, Hafter üzerine soruşturma sonucunda çıkardı. Ayrıca Terhune kentinde mevcut şişman mezarlardan da Hafter'e ilişkin milisler mesul tutuluyor. Kontrol altında tuttuğu alanlarda gayrı yavuklu Akile Salih'i geçebileceği öngörülüyor.
Fethi Başağa
Fethi Başağa, 1962’de Misrata'da doğdu. 1984 senesinde Misrata Havacılık Okulu'ndan yetkilendirilmiş oldu. On yılını harp uçağı üstüne uzmanlaşmış müşterek eğitmen uçucu yerine geçirdi. 1993 senesinde Libya Hava Kuvvetleri'nden ayrılarak siyasete atıldı.
Başağa, 2014'te Misrata'dan Temsilciler Meclisine seçildi. 2018-2021 yıllarında Fayiz es-Serrac’ın başbakanlığındaki Ulusal Mutabakat Hükümeti’nde (UMH) İçişleri Bakanlığı vazifesini yürüttü. Türk menşeli bulunan Başağa, UMH'de Serrac'tan ahir en çelimli ad yerine biliniyordu.
Akile Salih
Libya'nın doğusundaki Kubbe yerleşiminde 1944'te doğan Akile Salih, 1970 senesinde Bingazi Üniversitesi Hukuk Fakültesinden yetkilendirilmiş oldu. Kaddafi çağında müddeiumumilik ve İstinaf Mahkemesinde Hukuki Teftiş İdaresinin şefliğini yaptı.
Kaddafi'nin devrildiği 2011 yılından sonradan canlı siyasete atık Salih, Libya'da 2014'te planlı seçimlerde saylav seçildi.
Hafter’in çarpış girişiminin arkası sıra yaşanmış bulunan süreçte Tobruk'a derece derece burada Temsilciler Meclisinin kurulmasına ön kadem oldu. Halen Temsilciler Meclisi Başkanlığını karşılayıcı Salih, Libya’nın batısındaki taraflarca “müzakere edilmektedir müşterek aktör” yerine tanımlanıyor.
İbrahim ed-Debbaşi
İbrahim ed-Debbaşi, 1950'de Libya’nın batısındaki Sabrata şehrinde doğdu. Kaddafi çağında Libya'nın Birleşmiş Milletler (BM) delegesi bulunan Debbaşi, Mart 2009'da BM Güvenlik Konseyine reislik etti.
Debbaşi, Libya’da Kaddafi diyetinin sona erdiği 17 Şubat Devrimi'nin destekçilerinden biridi. 2011 yılındaki hadisat sırasında sivillerin korunması ve arsıulusal camianın Kaddafi rejimini devirmeye müteveccih müdahalesinde ehemmiyetli roller oynadı.
Beşir Salih
Muammer Kaddafi'nin şube müdürlüğünü karşılayıcı Beşir Salih, Cezayir ve Tanzanya büyükelçiliği görevlerinde bulundu. Kendi ifadesine göre, 1998'de Kaddafi ile Afrika Birleşik Devletleri projesinde idman neredeyse sefirlik vazifesini bırakarak Libya'ya döndü.
Bir vakitler “Kaddafi’nin salim kolu” yerine vasıflandırılan Salih, Libya'nın Afrika'daki envestisman portföyünün başkanlığı vazifesini de yürüttü.
Osman Abdulcelil
Osman Abdulcelil, 1967'de Batı Dağları yerine adlandırılan bölgedeki Zintan şehrinde dünyaya geldi. Fayiz es-Serrac başbakanlığındaki Ulusal Mutabakat Hükümeti'nde Eğitim Bakanlığı vazifesinde bulundu.
Genetik ve kalıtım bilimi mühendisliği dalında doktora karşılayıcı Abdulcelil, Libya’nın ayrımlı üniversitelerinde dersler vermektedir.
İtiraz süresinin bitiminin arkası sıra dizelge kesinleşecek
Libya'da reislik seçimleri düşüncesince adaylığı prensipte onama edilen 73 eş ile alakalı mümkün itirazlar 48 zaman içre değerlendirilecek.
Adaylığa engel müşterek boyut görülmediği takdirde bahis konusu dizelge kesinleşecek.