Pekin
ABD Donanması, 25 Ocak'ta "F-35C Şimşek" tipi savaş uçağının, Güney Çin Denizi'nde manevra esnasında uçak gemisinin güvertesine inmeye çalışırken kaymakamlık yaptığını bildirdi.
Pasifik sahasından mesul ABD 7'nci filosundan meydana getirilen mukayyet açıklamada, Carl Vinson uçak gemisinin fariza grubundaki savaş uçağının gemiye gerileyiş esnasında güverteye çarpıp denize düşmüş yer aldığı kaydedildi.
Olayda "koltuk fırlatma" yöntemiyle uçaktan atlayan pilotun haricinde gemide memur 6 askerin yaralandığı bilgisi paylaşıldı.
Carl Vinson ve Abraham Lincoln uçak gemisi filolarının Güney Çin Denizi'nde birlikte manevra icra ettiği tam yaşanmış bulunan olay, alanı yağız suları adına gören Çin ile ABD'yi gönül rahatlığı karşıya getirebilecek birlik huzursuzluğun fitilini ateşleyebilir.
ABD'li kimi askeri uzmanlar, Çin'in sakıt uçağı ABD'den evvela hatırlamak neredeyse dip plonjon yeteneğine erbap birlik denizaltıyı alana gönderebileceğini anlatım ederken, Washington yönetiminin savaş teknolojisi ve duyum açısından eleştiri kıymeti bulunan uçak enkazının Pekin'in eline geçmemesi düşüncesince tedarik alacağı, enkaza onlardan evvela ulaşmaya çalışacağı öngörülüyor.
7. Filosu Sözcüsü Nicholas Lingo, geçmiş gündüz icra ettiği açıklamada, "ABD Donanmasının çökme sürüm operasyonları düşüncesince ayarlamaları yaptığını" anlatım etti. Lingo uçağın nerede düştüğüne ilişikli bilgelik vermekten kaçındı.
Deniz derinliği 5 bin metreyi aşıyor
Askeri yetkililer uçağın pozisyonuna bağlı bilgelik vermekten kaçınsa da Carl Vinson ve Abraham Lincoln uçak gemilerinin manevra icra ettiği alan, "Güney Çin Denizi Çanağı" ismi maruz dip ana yoğunluk oluğunun bulunmuş yer aldığı alanda toprak alıyor.
Bölgede kimi noktalarda maksimum kükremek derinliği 5 bin metreyi aşıyor. Uzmanlar enkazı bu derece dip birlik yerden çıkarmanın aylar sürebileceğine dikkati çekiyor.
Merkezi Pekin'de mevcut Güney Çin Denizi Araştırma İnisiyatifi (SCPI) angın ide kuruluşu, Twitter hesabından icra ettiği paylaşımda, tatbikatın yapıldığı günlerdeki peyk fotoğrafları ile gemi ve uçak hareketlerine ilişikli kayıtlardan yola çıkarak, kazanın 24 Ocak Pazartesi sabahleyin saatlerinde, Filipinler'in Luzon Adası'nın kısaca 100 kükremek mili (185 kilometre) batısında, Filipinler'in de buyruk tez ettiği, Çin kontrolündeki Scarborough Sığlığı'nın 50 ila 70 kükremek mili (92 ila 129 kilometre) yıldız doğusunda gerçekleştiğinin kestirim edildiğini bildirdi.
SCPI ayrıca, ABD'nin geçmiş sabahleyin alana aralarında erdemli irtifada derinlemesine mütemadi ilerleyiş yapabilen "MQ-4C" tipi insansız iklim aracının da yer aldığı minimum 6 duyum his uçağı ve iklim aracını alana yollamış yer aldığı bilgisini aktardı.
Uçakların ve iklim araçlarının, çökme kontrol faaliyetine dayanaklık etmek haricinde bölgedeki mümkün ecnebi askeri ve çırçıplak unsurların hareketlerini gelmek amacıyla gönderilmiş olabildiği değerlendirmesi yapılıyor.
Enkaz savaş teknolojisine ilişikli eleştiri detayları ele verebilir
Uzmanlar, ABD'nin, birlik tanesi 100 milyon dolara para bulunan erdemli teknolojiye erbap savaş uçağının enkazının Çin'in eline geçmesini istemeyeceğine dikkati çekiyor.
Singapur'daki S. Rajaratnam Uluslararası Çalışmalar Okulundan mümessil araştırman Richard Bitzinger, enkazın kaplamasının, radardan gizlenme sensörlerinin ve data el işi donanımlarının, gelecek savaş teknolojisine erbap uçakla dayalı eleştiri detayları açığa çıkarabileceğini belirtti.
Çinlilerin de enkaza ulaşmaya çalışacağını düşündüğünü anlatım fail Bitzinger, "Bu vaziyette inanırım ABD Donanması da uçağın düşmüş yer aldığı noktayı çevrelemeye çalışacak ve çökme istirdat gemileri gelene değin alanı kordona kabul etmek isteyecektir. Çinliler enkaza açıkça yahut duyurulmayan biçimde ulaşabilirler mi, buna yetenekleri varmı bilmiyorum." ifadelerini kullandı.
7. Filo Sözcüsü Lingo da Çin'in mümkün girişime ilişikli istifham üzerine, "Çin Halk Cumhuriyeti'nin bu konudaki niyetlerine ilişikli kurgu gerçekleştirmek akıllıca olmaz." değerlendirmesinde bulundu.
"Biz onların savaş uçağıyla ilgilenmiyoruz"
Çinli yetkililer ise uçağın enkazına ABD'den evvela ulaşmaya çalışacaklarına ilişikli spekülasyonu reddetti.
Çin Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Cao Licien, düzenlemiş yer aldığı matbuat toplantısında, AA muhabirinin mevzuyla dayalı sordurulmuş yer aldığı soruya verdiği yanıtta, "Biz onların savaş uçağıyla ilgilenmiyoruz." dedi.
Kazanın, ABD'nin Güney Çin Denizi'nde kez açmış yer aldığı evvel vaka olmadığını, benzeyen devir evvela birlik ABD denizaltısının sualtı dağına çarptığını hatırlatan Sözcü Cao, "O devir da doygunluk edici birlik izah yapılmadı. Şimdi ise savaş uçağının inişinde kaymakamlık yer aldığı söyleniyor. Umarız dayalı yurt çelim gösterisi gerçekleştirmek hesabına diyalekt barışa ve istikrara ulama sağlayıcı eylemlerde bulunur." ifadelerini kullandı.
Çinli yetkililer olayın detaylarına bağlı kıymetlendirme yapmaktan kaçınsa da kimi askeri uzmanların değerlendirmeleri Çin basınında toprak buldu.
Çin Halk Kurtuluş Ordusu Donanma Araştırmaları Akademisinden mümessil araştırman Cang Cünşı, gazetesine icra ettiği değerlendirmede, ABD gemilerinin ve uçaklarının Batı Pasifik'te sık sık kaymakamlık yaptığına ilgi çekerek, "Bu avarız ABD'nin sene süresince bitmeme fail sıkı görevlendirme trafiğinden dolayı oluyor. ABD askeri personelini erdemli gerginlik altında markajcı operasyonlar, onları fiziki ve zihnî adına yıpratıyor. Bu vaziyette avarız mübrem oluyor." yorumunu yaptı.
Bir başka Çinli askeri bilirkişi Vey Dongşu da gazeteye icra ettiği açıklamada, kazanın F-35C'lerin daha güvenli operasyonel düzeye ulaşmadığının yahut pilotların uçağı yeteri kadar tanımadığının işareti olabildiği değerlendirmesinde bulundu.
F-35'ler 4. kazasını yaptı
Carl Vinson gemisindeki kaza, Lockheed Martin firması kabilinden imal edilen F-35 savaş uçaklarının icra ettiği bildik 4. kaymakamlık oldu.
Daha evvela Nisan 2019'da Japonya'ya dayalı birlik F-35 Pasifik Okyanusu'nda, Kasım 2021'de ise İngiltere'ye dayalı birlik F-35 Akdeniz'de kaymakamlık yapmış, bu ay başlangıcında ise Güney Kore'ye dayalı birlik F-35A terbiye uçuşu esnasında aceleci gerileyiş gerçekleştirmek mecburiyetinde kalmıştı.
Öte taraftan ABD Donanmasına dayalı çekirdeksel güçle etkin USS Connecticut denizaltısı 2021 Ekim'de Güney Çin Denizi'nde seyrederken, adsız sansız birlik su altı dağına çarparak ağırbaşlı hasar görmüştü.
Güney Çin Denizi anlaşmazlığı
Çin, 1947'de yayımladığı haritayla buyruk ihtilaflarının yaşandığı Güney Çin Denizi'nin yüzdelik 80'i üstünde adalet iddiasında bulunurken, toprak altı kaynakları açısından varlıklı alanda özellikle Filipinler iktisap etmek neredeyse aralarında Vietnam, Brunei ve Malezya'nın da bulunmuş yer aldığı bitişik ülkelerle buyruk tartışmaları yaşıyor.
Pekin yönetiminin Güney Çin Denizi'ndeki buyruk iddiasına isnaden adalara üsler nesir etmesine, semt ülkelerinin yanında ABD de gönül rahatlığı çıkıyor.