Cenevre
İsviçre'nin Cenevre kentindeki Dünya Ticaret Örgütü (DTÖ) 12. Bakanlar Konferansı'nda unsur ülkeler, besin güvenliği sorunuyla mücadele, balıkçı sübvansiyonlarının azaltılması ve Kovid-19 aşılarının adaletli erişimin sağlanmasının yanında elektronik ticaret, global salgınlarla savaş ve DTÖ'nün reformu hikayelerinde anlaşmaya vardı.
Kapanış oturumunun peşi esna evcil saatle sabahleyin 06.15'te planlı matbuat toplantısında mütekellim DTÖ Genel Direktörü Ngozi Okonjo-Iweala, delege bakanların "şimdiye denli on paralık yepyeni anlaşmalara vardığını" belirterek, "DTÖ etraflıca zamandır bu denli ehemmiyetli sayıda fazla yönlü neticelere tanıklık etmedi." dedi.
Varılan anlaşmaların evren çapında şişman farklılıklar yaratacağını kaydeden Okonjo-Iweala, "Çıkan sonuçlar, DTÖ'nün global çabuk hallere müstelzim yanıtı verebileceğinin göstergesidir." değerlendirmesinde bulundu.
20 yıldan sonradan balıkçılık sübvansiyonunda anlaşma
DTÖ'nün sitesinde piyasaya sürülen 12. Bakanlar Konferansı Sonuçları belgesinde delege üyeler, baş döndürücü balık avcılığının önüne geçilmesi düşüncesince 20 yıldan fazladır müzakereleri devam eden balıkçı sübvansiyonlarının azaltılması ilişkin anlaştı.
Üye devletler başkaca Kovid-19 aşılarına global bölgede denk ulaşım düşüncesince aşıların buluş belgesi hakkından iare süreliğine vazgeçilmesinde anlaşmaya vardı.
Gıda güvensizliğiyle savaş edilmesi düşüncesince lüzumlu tedbirlerin alınması, ticari mamüllerin elektronik taşınmasında gümrük vergisi borçlarının 2 sene henüz ertelenmesi ve doğacak global salgınlarla savaş de anlaşmanın sağlandığı mevzular ortada toprak aldı.
Konferans kapsamında akıbet olarak, DTÖ'nün bulunan Anlaşmazlıkların Halli Mekanizması ve Temyiz Organı ile kanunnamesinde değişikliğe gidilmesi anlamında değişmeyen alındı.
Hindistan'ın itirazları konferansı uzattı
12 Haziran'da başlamış olan DTÖ 12. Bakanlar Konferansı'nın önceki gününde Genel Direktör Okonjo-Iweala, etüt hikayelerinde anlaşmalara varılmasına ilişkin "tedbirli iyimserlik" süresince bulunduğunu belirtmiş ve "bir yahut dü mevzuda anlaşmaya varılırsa bunu muvaffakiyet sayacağını" dile getirmişti.
164 ülkeden 100'ün üstünde bakanın katılmış bulunduğu konferansta Hindistan, balıkçı sübvansiyonlarının azaltılması ve besin ihracatının yasaklanmasına ilişkin birtakımı tedbirlere itirazda bulunmuştu.
Hindistan'ın itirazları zımnında anlaşmaların kilitlenmesi, 15 Haziran'da bitmesi planlanan konferansın uzamasına kere açmıştı.
Konferansta Türkiye'yi temessül fail Ticaret Bakanı Mehmet Muş, konuşmasında düzeltme çağrısı yaparak, "DTÖ'nün reforma gitmesinin etraflıca süredir muhtemel ve müstevli sonrası zamanın en ehemmiyetli gündemlerinden birisi olduğuna inanıyoruz. Belirgin maksat ve konkre düzentileme planlarının bulunduğu ayrıntılı ve kararlı ortak düzeltme dönemini çabucak başlatmalıyız." ifadelerini kullanmıştı.
En akıbet anlaşmaya 2013'te varıldı
DTÖ üyesi bakanlar en akıbet 2013'te Endonezya'nın Bali kentinde planlı konferansta, tecim kolaylığı anlaşmasına varmıştı.
Arjantin'in başkenti Buenos Aires'te 2017'de planlı 11. Bakanlar Konferansı'nda, etraflıca süredir etüt edilen mevzularda anlaşma sağlanamamıştı.
Kovid-19 salgını ve Rusya-Ukrayna savaşının global ticarete negatif etkilerinin peşi esna DTÖ'nün işvelselliği ağız dalaşı konusu olmuştu.